ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག     
      
   ཀླད།         
   སྔོན་བརྗོད།    གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ་ལས་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས།  isbn: 9787105050499 Original Print Publisher:མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། Copyright © 2002 by ཆོས་འཕེལ། Digital Reprint Publisher:Tibetan & Himalayan Library Copyright © 2010 by ཆོས་འཕེལ།
 Reproduced with permission from the author under the THL Digital Text License.    

   lho-kha-chosphel-img.png    
     དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ཆོས་འཕེལ་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ས་སྐྱོང་ཞེས་པ་ཤིང་མོ་བྱ་དང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུའི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ཚ་གུར་ཞེས་པར་ཞིང་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས། ལོ་དགུ་ནས་བཅོ་ལྔ་བར་ཀུན་བདེ་གླིང་དུ་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྦྱོང་བྱས། ༡༩༦༢ལོར་ཚ་གུར་དམངས་བཙུགས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་བྱས། ༡༩༧༤ལོར་རྫོང་སློབ་འབྲིང་གི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོང་འཐེན་བྱས། སློབ་གསོ་སྒྱུར་བཅོས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་པར་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་ཕུལ་བྱུང་གི་བྱ་དགའ་དང་། སློབ་འབྲིང་རིམ་པ་དང་པོའི་དགེ་རྒན་གྱི་གོ་མིང་ཡང་ཐོབ། ༡༩༩༡ལོར་ལྗོངས་ལྷ་མོ་ཚོགས་པར་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་པར་ལས་བསྒྱུར་བྱས་རྗེས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་གཉིས་ལ་ལྗོངས་རིམ་པའི་ཁྲབ་གཞུང་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའ་དང་།《ཡིག་ནོར》ཞེས་པ་སོགས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་ལ་མཁས་དབང་རྣམ་པའི་གདེངས་འཇོག་ཐོབ། འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་ལས་གནས་ཀྱི་གོ་མིང་ཡང་གནང་། ༡༩༩༨ལོར་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་དུ་རྐང་འཁོར་བཞོན་ནས་འཚོ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཏུ་བསྐྱོད་ཞོར་དུ《གནས་བཤད་ལམ་ཡིག》འདི་ཉིད་ཀྱང་བྲིས་པ་བཅས་སོ།       
   མཚན།    [page ཁ] ༄༅།།གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ།ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིགཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།[page a]       
   དཔེ་སྐྲུན་གསལ་བཤད།    དེའང་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཡང་དག་པའི་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་དགོངས་འདུན་ལས་ལོ་བཅུའི་ཟང་ཟིང་ཁྲོད་རྒྱལ་ཡོངས་སྤྱི་མཚུངས་བཞིན་རང་རེ་བོད་གངས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་ཆེ་ཕྲ་མཐའ་ཡས་པར་ཡང་གོད་ཆགས་ཅི་ཆེ་བྱུང་བ་རྣམས་ཉམས་པ་སོར་ཆུད་དང་། མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པ་ནི་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་དབུས་ལྗོངས་གཅིག་དང་ཞིང་ཆེན་བཞིའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་སོ་སོ་ནས་བོད་དཔེ་ཇི་སྙེད་ཅིག་དེང་གི་ལུགས་གསར་དཔེ་དེབ་ཏུ་དཔར་བསྐྲུན་བྱུང་བ་དེར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་གནས་འདི་བཞིན་རྒྱུན་འཛིན་དང་། ཤེས་རྟོགས། ཉམས་ཞིབ་བཅས་བྱེད་པར་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་མུར། རང་རེའི་བོད་འདི་ནི་སྔར་ནས་ད་བར་ཆོས་ལ་དད་ཅིང་ཕྱག་འཚལ་སྐོར་སྦྱོང་དང་གནས་སྐོར་ལྟ་སྐོར་སོགས་ལ་འགྲོ་སྲོལ་ཡོད་པ་ལ། ལྷག་པར་དུ་དེང་དུས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་གྲངས་ཀྱིས་མི་ལང་བ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་གནས་གཟིགས་སུ་ཡོང་བར་དམིགས་ཏེ་སྔོན་བྱོན་སྐྱེས་ཆེན་དུ་མས་གནས་ཡིག་མང་པོ་བྲིས་གནང་མཛད་ཀྱང་པར་དུ་འཁོད་པ་ཉུང་ལ་《དབུས་གཙང་གནས་ཡིག་》ཙམ་ལས་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་རང་བཞིན་མི་ལྡན་ཞིང་། ལ་ལ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ལ་རྒྱན་གྱིས་བཅིངས་པས་ཕལ་མོ་ཆེས་རྟོགས་མི་ཐུབ་པ། གཞན་ཡང་ས་མིང་ངམ། འགྲོ་ལམ། སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་བཅས་པར་ཡང་འཕོ་འགྱུར་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟབས་ད་ལྟ་ངོས་ཟིན་དཀའ་བ་བཅས་ལ་དམིགས་ཏེ་ད་ལམ་ཁོ་བོས་ཀྲོན་ཆུས་སོ་སོ་བྱས་ནས་འབྲི་འཆར་ཡོད་[page b] པ་ལ། ཐོག་མར་གངས་ཅན་མེས་པོའི་འབྱུང་གནས་ཡུལ་ཡར་ཀླུངས་ཏེ་ལྷོ་ཁ་ནས་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ་རྟེན་འབྲེལ་མི་ལོག་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཐོག་མར་《ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》འདི་ཉིད་བྲིས་པ་མཁས་པ་དགྱེས་པའི་སྐྱེས་སུ་འོས་པ་ཞིག་མིན་ཡང་སྔར་དཔེ་དང་མི་འདྲ་ས་ནི། དེང་གི་བོད་གསར་པའི་རྫོང་ཁག་སོ་སོ་བྱས་ནས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་གཅིག འགྲོ་སྐྱོད་ནི་འཁོར་ལམ་དེད་ནས་བྲིས་པ་དང་། དེ་ལའང་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དང་། གཞུང་ལམ། འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ། རྐང་ལམ་བཅས་ལ་དབྱེར་ཏེ་དེ་དག་གི་བར་ཐག་སྤྱི་ལེའང་བཀོད་ཡོད་པ་དང་གཉིས། གནས་དང་དགོན་པ་སོ་སོའི་ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་དང་། ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ། རྟེན་གསུམ་བཅས་པར་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་ཚུལ་སོགས་སྐུ་གཉེར་གྱི་ཞལ་རྒྱུན། རྒན་རབས་ཚོའི་ངག་རྒྱུན་གཙོ་བོར་བཞག་སྟེ་བྲིས་པ་དང་། དེ་དག་གི་ཕྱི་དབྱིབས་སྐུ་དཔར་རེའང་བཀོད་ཡོད་པ་དང་གསུམ། ཞར་དུ་འགྲོ་བདེ་འཚོལ་བདེའི་ཆེད་སྟབས་བདེའི་ས་བཀྲ་རེའང་བཀོད་ཡོད་པ་དང་བཞི་བཅས་ཀྱིས་དད་ལྡན་གནས་སྐོར་བ་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ། ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་བཅས་ལ་དཀར་ཆག་ལམ་ཡིག་གི་ཚུལ་དུ་འབུལ་ཞུ་བྱས་པ་འདིས་གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་སྡོང་པོར་སླར་ཡང་འདབ་ལོ་རྒྱས་པ་དང་མེ་ཏོག་བཞད་པ། འབྲས་བུ་འདོགས་པ་བཅས་ཡོང་བའི་ལྷག་བསམ་ཟོལ་མེད་ཀྱི་སྨོན་པ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་བཅས།      
   དཀར་ཆག    [page i] གོང་དཀར་རྫོང་ཁོངས།1ཚེ་ཆུ་སྒྲུབ་སྡེ།1གོང་དཀར་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་།3གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ།5བདེ་ཆེན་ཆོས་འཁོར།6རྣམ་རབ་དྭགས་པོ་གྲྭ་ཚང་།8རྭ་སྨད་དགོན།9རྡོ་རྗེ་བྲག10ཇོ་བོ་འབུམ་པ།12ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགོན་པ།13བདུན་ཕུད་ཆོས་འཁོར།14གསུང་རབ་གླིང་།14དགའ་ཚལ་མ་ཎི་ལྷ་ཁང་།15འབུམ་དང་།15གྲ་ནང་རྫོང་ཁོངས།16མཚོ་རྒྱལ་ལྷ་ཁང་།17མངག་སྒྲ་དགོན།19ཚར་གསེབ་རི་ཁྲོད།20[page ii] སྒྲགས་ཡང་རྫོང་།20རྫོང་སྐུ་འབུམ།22གྲ་ཐང་དགོན།23བྱམས་པ་གླིང་།24རི་བོ་རྣམ་རྒྱལ།25དགའ་ཚལ་སྦུག26སྟོད་གྲོང་དགོན།28ཨོ་རྒྱན་གླིང་།29དར་རྒྱས་ཆོས་གླིང་།30སྡིངས་པོ་ཆེ།31སྙེ་མདོ་དགོན།32སྨིན་གྲོལ་གླིང་།32ཚོང་འདུས་གྲྭ་ཚང་།33བསམ་ཡས་དགོན།34གཡའ་མ་ལུང་།37མཆིམས་ཕུ།38གསང་སྔགས་ཆོས་འཁོར་གླིང་།38སྣེ་གདོང་རྫོང་ཁོངས།40བྱ་ས་ལྷ་ཁང་།40དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་།41ལྔ་མཆོད་གྲྭ་ཚང་།42འབྲས་བུ་གླིང་།42གསང་སྔགས་གཟིམ་སྤྱིལ།43[page iii] སྣེ་གདོང་རྩེ་ཚོགས་པ།44བན་ཚང་དགོན།45ཁྲ་འབྲུག46རི་བོ་ཆོས་གླིང་།48ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར།49རྟག་སྤྱན་འབུམ་པ།50ཆོས་སྡེ་གོང་།51གཡའ་བཟང་དགོན།53རྒྱ་བཟའ་ཁང་།53བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ།54རས་ཆུང་ཕུག55བེེ་རོ་ཕུག56རྒོད་ཐང་འབུམ་པ།57ཚེ་ཆུ་འབུམ་པ།57ཤེལ་བྲག58བཙན་ཐང་།59ཀེ་རུ་ལྷ་ཁང་།60བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁ།61འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་ཁོངས།63དཔའ་བོ་དགོན།63ཐང་པོ་ཆེ།64ཚེ་རིང་ལྗོངས།65དཔའ་རི་དགོན།66[page iv] སྲོང་བཙན་ལྷ་ཁང་།67རི་བོ་བདེ་ཆེན།68སྤྱན་གཡས།69ལམ་རིམ་དགོན།70ཟངས་རི་རྫོང་ཁོངས།72གདན་ས་མཐིལ།72ཟངས་རི་མཁར་དམར།73རྫིང་ཕྱི།75བསམ་གླིང་དགོན།77ཆོས་བསམ།78འོལ་དགའ་ཆོས་ལུང་།78འཆད་དཀར་ཆོས་སྡེ།80ཝ་ནག་ཆོས་ཁང་།81ཆུ་གསུམ་རྫོང་ཁོངས།81རི་སྒོ་ཆོས་སྡེ།82མདོ་མཁར་ཆོས་སྡེ།83བླ་འདྲེན་དགོན།84དགའ་རྣམ་རྒྱལ།84རྒྱ་རི་དགོན།85ཀློག་ཆོས་སྡེ་དགོན། 86ཨེ་སྒྲེ་དགོན་པ།87སྟོད་གཟིགས།88རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་ཁོངས།89[page v] དྭགས་པོ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་།90ཆོས་འཁོར་རྒྱལ།91ལྷ་མོའི་བླ་མཚོ།92རྭ་སྒྲེང་འཁྲུངས་ཁང་།93དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོ།94ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཁོངས།95མཁར་སྟེང་དགོན།96གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་།98ཙ་རི།100བྲ་འོར་དགོན།109རྟིའུ་ར་དགོན།110ཟངས་ཆེན་དགོན།112དྲེའུ་ལྷས་དགོན།113རི་ཐང་དགོན།115མཚོ་སྣ་རྫོང་ཁོངས།115དགོན་པ་རྩེ།116མཚོ་སྨད་རྫོང་ཁོངས།119སྨྲ་བོ་ལྕོག119གནས་གཞི་དགོན།121ལྷོ་བྲག་རྫོང་ཁོངས།122ཐིག་ཕྱི་དགོན།122སྤྲོ་བ་དགོན།124མཁར་ཆུ་དགོན།127[page vi] ལྷ་ཁང་།129སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག130གྲོ་བོ་ལུང་།133ཆོས་སྡེ་དགོན།134ལྷ་ལུང་དགོན།135སྣ་མཁར་རྩེ་རྫོང་ཁོངས།137བྲག་ར་དགོན།137སྟག་ལུང་དགོན།139ཆོས་སྡེ་དགོན།140བསམ་སྡིངས་དགོན།141[page 1]       
   གོང་དཀར་རྫོང་།    “གོང་དཀར་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་སྣེ་གདོང་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་གོང་རི་དཀར་པོ་ལ་གོང་དཀར་ཞེས་འབོད་པའི་སྔོན་གྱི་གོང་དཀར་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་ད་ལྟའང་གོང་དཀར་རྫོང་ཞེས་ཟེར། ད་ལྟའི་གོང་དཀར་རྫོང་གི་གནས་ཡུལ་ནི་སྐྱིད་གཤོངས་རྭ་སྨད་ཅེས་པར་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་༢༢༨༨དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༧.༨རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༢༨༢མི་འབོར་ཁྲི་༤.༤ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༣༧༥༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།      
   ཚེ་ཆུ་སྒྲུབ་སྡེ།    སྔོན་མིང་ལྕགས་ཟམ་ཞེས་པ་དང་། དེང་སང་ཆུ་ཤུར་ཟམ་ཆེན་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལོ་བརྒྱུད་ཤར་དུ་སོང་ན་སྐྱིད་ནགས་སུ་འབྱོར། སྐྱིད་ནགས་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་ཡུལ་དེར་ཤིང་གནམ་གཟེར་གྱི་གླིང་ཁ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་སྐྱིད་ནགས་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་ཟེར། དེ་ནས་ནུབ་བྱང་གི་རི་འདབས་ཏེ་ཆུ་བོ་རིའི་ཤར་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་གྱི་ས་ན་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་སྔོན་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ལ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་སྐུ་ཚེ་ཚེ་སྒྲུབ་གནང་སྐབས་ཐོག་ཀ་ནས་ཚེ་བུམ་ཕོ་རོག་གཅིག་གིས་ས་དེར་ཁྱེར་ནས་དགོན་པའི་གཡས་ངོས་ཀྱི་བྲག་རོང་ནང་ཆུ་མིག་ཅིག་ཡོད་པ་དེའི་འགྲམ་དུ་སྦས་པས་དེར་ཤིང་སེ་བ་ཞིག་སྐྱེས་ཟེར། གུ་རུ་དེར་ཕེབས་པའི་ཞབས་རྗེས་ཀྱང་ཡོད། དེ་ལས་བབས་པའི་ཆུ་འཐུང་ན་ཚེ་[page 2] འཕེལ་ཞེས་དང་། སྔོན་སྡེ་པ་གཞུང་གི་སྐུ་ཚེ་ཚེ་སྒྲུབ་ཀྱང་འདིར་བསྒྲུབས་ཏེ་ལོ་གསར་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ཉིན་ཚེ་རིལ་ཀྱང་འབུལ་དགོས། ཐོག་མར་དགོན་དེ་སྨིན་གྲོལ་གླིང་གི་ཁོངས་ཡིན་ཅིང་དེར་བཞུགས་དགེ་འདུན་བརྒྱད་གྲྭ་གཅིག་གི་དགོས་བྱ་སྨིན་གྲོལ་གླིང་ནས་ཞུ་དགོས། དེ་རྗེས་ཁམས་ཀྱི་བླ་མ་ཚེ་དབང་བསམ་གྲུབ་དང་། བློ་བཟང་བསམ་གྲུབ་ཞུ་བ་གཉིས་ཐོག་མར་རི་དེའི་ལྡེབས་ཀྱི་བསམ་གཏན་གླིང་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ་དགོན་དེའི་བླ་མ་གནང་རོགས་ཞེས་སྐྱབས་འཇུག་ཞུས་པར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་ཏེ་དགོན་དེའི་བླ་མ་གནང་བས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལུགས་པར་འགྱུར། དེ་རྗེས་རྭ་སྒྲེང་རྒྱལ་ཐོག་སྐབས་འདུ་ཁང་གསར་བཞེངས་གནང་། སྔོན་དགོན་དེར་ཤར་ལི་སོགས་ཀྱི་ནང་རྟེན་མང་པོ་འཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་ཚེ་དཔག་མེད་ཀྱི་སྐུ་བྱིན་ཅན་ཞིག་དང་། གཞན་ཡང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེའི་གཡས་ངོས་སུ་ཆུ་བོ་རིའི་གནས་སྒོ་ཡོད། གནས་སྒོ་དེ་ནི་སྔོན་སྐྱིད་ནགས་ཀྱི་ར་རྫི་ཞིག་གི་ར་དཀར་པོ་ཞིག་རྟག་ཏུ་བོར་བརླག་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་ལ། ཉིན་ཞིག་ར་རྫིས་རའི་སྐེ་ལ་སྐུད་པ་བཏགས་ཏེ་ར་གང་སོང་རྗེས་དེད་བྱས་པས་ར་གནས་སྒོའི་ནང་དུ་འཛུལ། ར་རྫིས་ཀྱང་དེ་རྗེས་སོང་བས་དེའི་ནང་ཡུལ་སྐྱིད་པོ་པད་མ་བཀོད་ཡོད་པ་ར་རྫིར་མཇལ། ར་རྫི་ཧ་ལས་ཏེ་ཡུལ་འདི་ལྟར་སྐྱིད་པོ་ཡོད་ན་ངའི་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱང་འདིར་བསུ་དགོས་བསམ་སྟེ་ཁྱིམ་དུ་ཕ་མ་འབོད་པར་སོང་ནས་ཕ་མ་དང་བཅས་དེར་སླེབས་སྐབས་གནས་སྒོ་ཟུམ། དེ་ནས་བཟུང་ལྕགས་ཟམ་ཆུ་བོ་རིའི་གནས་སྒོ་ཕྱེས་མེད་ཟེར།ཡང་ལྕགས་ཟམ་ཆུ་བོ་རི་ལ་ཤོད་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། ཤོར་བོ་རི་ཞེས་རྒྱ་གར་ནས་ཤོར་ཡོང་བའི་རི་ཡིན་ཞེས་དང་། བདེ་མཆོག་གི་བླ་རི་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་ལ། ཚེ་ཆུ་སྒྲུབ་སྡེའི་ངོས་སུ་ཕྱག་རྡོར་དང་། བྲག་ཐོག་གི་ངོས་སུ་[page 3] འཇམ་དབྱངས་། ཨོ་རྒྱན་གཟིམ་ཕུག་ལ་སྤྱན་རས་གཟིགས་བཅས་རིགས་གསུམ་མགོན་པོའང་ཚང་ཡོད་ཅེས་ཟེར།དགོན་དེའི་འོག་ཏུ་ཆུ་བོ་རིའི་རི་སྐོར་ལམ་ཡོད་པས་དེ་ནས་ལ་ཉག་བརྒྱབ་སྟེ་སྤྱི་ལེ་ལྔ་དྲུག་ཙམ་སོང་ན་བྱང་ཐང་དུ་འབྱོར། བྱང་ཐང་ཞེས་པ་ནི་ཡར་འབྲོག་གི་བྱང་དུ་ཡོད་པས་བྱང་ཐང་ཞེས་དང་། ཡང་གམ་པ་བྱང་ཐང་ཡང་ཟེར། དེ་ནས་མཇལ་ན་ཆུ་བོ་རིའི་ནུབ་ངོས་སུ་བྲག་ཐོག་བླ་མ་བསོད་ནམས་བཟང་པོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་བྲག་ཐོག་དགོན་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ཐོག་མར་དབོན་པོའི་དགོན་པ་ཡིན་པ་ལ་དེ་རྗེས་གོང་དཀར་སྐུ་གཉེར་གྲྭ་ཚང་གི་དགོན་ལག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་སྐུ་གཉེར་རེ་དེ་ནས་བཏང་གནང་གི་རེད།དེ་ནས་ལྕགས་ཟམ་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་ཆུ་ཤུར་ཟམ་ཆེན་དུ་འབྱོར། ཟམ་ཆེན་གྱི་ཤར་ངོས་སུ་སྔོན་ཐང་སྟོང་གིས་བསྐྱོན་པའི་ལྕགས་ཟམ་གྱི་རྗེས་ཤུལ་ས་འབུར་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་ལ། དེ་དང་ཉེ་བའི་རི་ལྡེབས་འཁོར་ལམ་གྱི་སྟེང་དུ་ལྕགས་ཟམ་བླ་བྲང་གི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཞན་ཡང་ཤོད་སྲོལ་ལ་དཔལ་གྱི་ཆུ་བོ་རི་ལ་དགོན་པ་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། དུར་ཁྲོད་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། ཆུ་མིག་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་བཅས་ཡོད་ཟེར་བ་ལ་སྔོན་དུས་འགྱུར་གོང་ལྕགས་ཟམ་བླ་བྲང་དགོན་དང་། ཚེ་ཆུ་སྒྲུབ་སྡེ། བསམ་གཏན་གླིང་། བྲག་ཐོག་དགོན་བཅས་གྲྭ་དགོན་བཞི་དང་། གཟིམ་སྦུག་དགོན། ཐར་རྩེ་དགོན། སྟག་ཚང་དགོན། ཆུ་མིག་དགོན་གསར་བཅས་བཙུན་དགོན་བཞི། རྩེ་ལ་ནམ་མཁའ་ལྡིང་ཞེས་པའི་རི་ཁྲོད་གཅིག་ལས་མཇལ་རྒྱུ་མེད།དེ་ནས་སྤྱི་ལེ་བཞི་ལྔ་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་ཆུ་བོ་རིའི་བྱང་ཤར་ངོས་སུ་ལྷ་ཆུ་ཞེས་ཆུ་མིག་གི་ཆུ་ཞིག་ཝ་ལས་དྲངས་པ། དེའི་འོག་ཏུ་ལུས་དཀྲུས་ན་ནད་ཀུན་འཇོམས་ཞེས་ཟེར།      
   གོང་དཀར་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཐོད་རི་དགའ་[page 4] ལྡན་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་”ཞེས་ཞུ། སྐྱིད་ནགས་ནས་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ཤར་དུ་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སོང་ན་གོང་དཀར་ཞོལ་གྲོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་དེའི་རྒྱབ་རིའི་སྟེང་དུ་སྔོན་གྱི་གོང་དཀར་རྫོང་ཤུལ་དང་། སྐུ་གཉེར་གྲྭ་ཚང་གི་ཤུལ། དེ་ནས་ཅུང་མཐོ་བའི་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་ཆགས་ཡོད། གོང་དཀར་རྫོང་ཞེས་པ་དེ་སྔོན་སྣེ་གདོང་རྒྱལ་པོའི་རྒྱལ་ས་བྱེད་མྱོང་ཞིང་མཐའ་འཁོར་ལྕགས་རི་དང་སྒོ་བཞིའང་ཡོད་སྐད། དེ་རྗེས་ཕག་གྲུའི་ཕོ་བྲང་ཡང་བྱེད་མྱོང་ཡོད་ཟེར། དེ་ནས་བདེ་ཆེན་ཆོས་འཁོར་གྱི་ཡོངས་འཛིན་ཀུན་དགའ་ལྷུན་གྲུབ་དང་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་གཉིས་བླ་སློབ་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ། ཡོངས་འཛིན་གྱིས་“ང་སྟེང་དུ་བསྡད། ཁྱེད་རྒྱལ་བས་གཤམ་དུ་བཞུགས་ན་མི་འགྲིག་”ཅེས་གསུངས་ནས། ༡༦༥༣ལོར་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པར་ཕུལ། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པས་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་བཙུགས་གནང་བ་ནས་བཟུང་དགོན་དེའི་མཚན་ལ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་ཞེས་ཐོགས། མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་བཙུགས་མ་ཐག་ནས་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་བདུན་ཅུ་ཙམ་ཟིན་སྐད། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའང་དགོན་དེར་གཏན་བཞུགས་གནང་འདུན་གནང་བར། དགའ་ལྡན་ཁྲི་པ་གཙོས་གདན་ས་ཁག་གི་བླ་སྤྲུལ་རྣམས་ངོ་ཕེབས་ཀྱིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་འདིར་བཞུགས་ན་གདན་ས་ཁག་གི་འཆད་ཉན་དང་ཆབ་སྲིད་སོགས་ཉམས་འགྲོ་གི་རེད་ཅེས་ཞུས་ནས་ལྷ་སར་གདན་དྲངས། དགོན་དེའི་འཛིན་སྐྱོང་མཁན་ཐོག་དང་པོ་སྟོད་ལུང་ཆུ་བཟང་བཟོད་པ་རྒྱ་མཚོར་སྩལ། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་དུས་སྔགས་ཆོག་ཀྱང་སྤེལ་གནང་མཛད་པས་ད་བར་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀ་ཕྱག་བཞེས་མཛད་སྲོལ་དེ་དར།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་སྐུ་གཉེར་གྲྭ་ཚང་གི་རྟེན་གཙོ་ཇོ་བོ་རྗེས། ཡོལ་པོ་ཕྱི་རུ་བུ་མོས་མགོ་རྒྱན་ཕུལ། ཤི་བ་སེམས་ནས་དེ་ཡིས་སྒྲིབ་སྦྱོང་མཛད། ཅེས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་ཚེ་རིང་མཆེད་ལྔའི་སྐུ་དམར་གདུང་དང་། ཐུབ་དབང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ། གཞན་ཡང་རྟེན་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་[page 5] མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གོང་དཀར་ཞོལ་གྲོང་དབུས་སུ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེ་ལའང་ཐོག་མར་ཆུ་བོ་རིའི་ལ་སྟེང་ནས་སྐྱིད་ནགས་ཀྱི་ལུག་རྫི་ཞིག་ལ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་དེ་རྙེད་སྐོར་དང་དེས་གསུང་འབྱོན་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་གནས་བཤད་ངོ་མཚར་ཆེ་བ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་འོད་གསལ་གླིང་ཞེས་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད་པའི་ཇོ་དགོན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་གོང་དཀར་རྫོང་ཞོལ་རི་ཟུར་ནས་ཀོ་གྲུར་བསྡད་དེ་བྱང་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་སྲིན་པོ་རིར་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་སྲིན་བུ་རི་དགོན་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱིས་འཇམ་དབྱངས་དཀར་པོའི་བསྟོད་པ་གནས་དེར་མཛད་ཟེར་བ་དང་། སྔོན་འཁོར་ལམ་མེད་སྐབས་ལྷོ་གནས་ཀྱི་ཐོག་མ་གནས་དེ་ནས་འགོ་འཛུགས་སྲོལ་ཡོད།      
   གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ།    གོང་དཀར་ཞོལ་ནས་ཤར་དུ་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་སྒང་སྟོད་གྲོང་ངམ་དགོན་སྟོད་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྒང་སྟོད་དམ་དགོན་སྟོད་ཅེས་པ་ནི་གྲོང་དེ་དགོན་གྱི་སྟོད་དུ་ཆགས་སྟབས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་ཟེར། ཡང་ལ་ལས་དགའ་འདོད་ཀྱང་འབོད། དགོན་དེ་ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་ནི་གོང་དཀར་རྡོ་རྗེ་གདན་ཀུན་དགའ་རྣམ་རྒྱལ་ཞུ་བ་དེ་ཡིན་། དེའང་ཇོ་བོ་རྗེ་བོད་དུ་ཕེབས་སྐབས་ནམ་མཁའ་ནས་རྡོར་སེམས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ཞལ་གཟིགས་པས་ཕྱག་དང་བཅས་“མ་འོངས་པར་གནས་འདིར་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་པར་འགྱུར་རོ་”ཞེས་པའི་ཐུགས་སྨོན་བདེན་ཚིག་ལས་དགོན་དེ་ཆགས་ཟེར། ཀུན་དགའ་རྣམ་རྒྱལ་ནི་སྣེ་གདོང་རྒྱལ་པོའི་སྲས་ཡིན་ཅིང་ཁོང་གོང་དཀར་རྫོང་གི་རྫོང་དཔོན་གནང་ནས་[page 6] བཞུགས་སྐབས། ཉིན་ཞིག་ཐོག་ཁར་རྡོ་རྗེ་དབྱིངས་ཀྱི་ཕྱག་དཔེ་གཟིགས་བཞིན་བཞུགས་པའི་ཚེ་གློ་བུར་དུ་ཕྱག་དཔེ་ཁ་ཤས་རླུང་གིས་ད་ལྟའི་དགོན་ཆགས་ཡུལ་དུ་འཁྱེར། དེར་ཕེབས་སྐབས་ཕྱག་དཔེ་རྣམས་བྱ་རོག་གཅིག་གིས་ཉར་ནས་ཡོད་པས་རྟེན་འབྲེལ་འགྲིག་པར་དགོངས་ནས་“ད་ངའི་དགོན་པ་འདིར་འདེབས་དགོས་”གསུངས་ནས་གཙང་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་དང་དུས་མཉམ་པར་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ། ཕྱག་དཔེ་བྱ་རོག་གིས་ཁྱེར་སྟབས་བཀའ་སྲུང་དཔལ་མགོན་ཞལ་དུ་བཀོད། རིམ་བཞིན་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ང་བརྒྱད་ཙམ་བར་ཟིན། ས་སྐྱ་ངོར་ལུགས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ས་སྐྱ་རིས་མེད་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། དགོན་དེ་གཞུང་དགོན་ཡིན་སྟབས་ལོ་ལྟར་ལྷ་ས་ཚོགས་ཆོས་སུ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཙམ་དང་། གོང་དཀར་རྔ་འཆམ་ཞེས་པའང་དགོན་དེས་བསྐྱོན་དགོས། སྔོན་དགོན་དེར་ཁང་ཚན་ལྔ་ཡོད་པ་ནི་ཀུན་བཟང་རྩེ་དང་། རིན་ཆེན་སྒང་། གོས་སྐུ་སྒང་། ཀུན་སྣང་། འབྲས་སྤུངས་བཅས་པར་རྟེན་སྐུ་ཁྱད་པར་ཅན་ཇི་སྙེད་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་གསར་བཞེངས་རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་ཐུགས་དཀར་པཎ་ཆེན་གྷ་ཡ་དྷ་རའི་དབུ་ཐོད་བཞུགས་པ་དང་། ཀུན་བཟང་རྩེར་རྫ་མཁན་ལྟག་ཁུང་ཉི་ཤར་གྱི་ཕྱག་བཟོ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱིའི་སྐུ་བརྙན། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བདེ་ཆེན་ཆོས་འཁོར།    གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་དེད་ནས་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཙམ་སོང་ན་གནས་གསར་གྲོང་དུ་སླེབས་དེ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་གྱི་རི་ལྡེབས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཡོངས་འཛིན་ངག་དབང་བཟང་པོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེའང་ཐོག་མར་གོང་དཀར་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་དུ་ཡོངས་འཛིན་ངག་[page 7] དབང་བཟང་པོ་དང་ཀུན་མཁྱེན་ཐུགས་རྗེ་ཆོས་མགོན་རྣམ་གཉིས་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆོས་མགོན་གྱིས་དྲག་ལས་གནང་བས་ཡོངས་འཛིན་ཐུགས་མ་མཉེས་པའི་ཚུལ་གནང་། དེ་ནས་ཉིན་ཞིག་ཕོ་རོག་ཅིག་གིས་ཡོངས་འཛིན་གྱི་གཏོར་སྡེར་ཁྱེར་སོང་བ་(ཡང་ལ་ལས་དབུ་ཞྭའང་ཟེར།)རི་ཤུར་ཕར་ནང་དུ་ཆུ་མིག་དང་ལྕང་མ་ཡོད་སར་བབས་རྩིས་བྱས་རྗེས་མཐར་ད་ལྟའི་དགོན་གནས་དེར་བབས་པས་དགོན་དེ་གནས་དེར་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། བྱ་རོག་དེ་ས་བདག་སྨྱོན་དགར་གོ་སྟེ་ཆོས་བདག་ཏུ་བཅོལ། དཀོར་བདག་སྐུ་ལྔའི་འཁོར་བཙན་རྒོད་ཇག་མེར་བཀོད། རིམ་བཞིན་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་ཙམ་བར་འཕེལ། ཡོངས་འཛིན་ངག་དབང་བཟང་པོ་ནི་འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོའི་སྐུ་སྐྱེ་ཡིན་ཞེས་ད་བར་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། དེ་ནས་རིན་པོ་ཆེ་རྩེ་ཤོད་གཉིས་ལས་རྩེ་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཐོག་བརྒྱད་པ་དོན་བརྒྱུད་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བདག་མོ་བཞེས་རྗེས་ཁ་རག་ཏུ་བྱོན། ཤོད་མཐུ་སྟོབས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོས་དགོན་པ་བསྐྱངས་ཏེ་མཛད་འཕྲིན་རྒྱས། འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ནི་ཕར་བྱས་ན་རྒྱ་གར་དང་ལ་དྭགས། ཁུ་ནུ་སོགས་དང་། མར་བྱས་ན་ཁམས་ནང་ཆེན་སོགས་སུ་ཁྱབ། དགོན་དེའི་གཤམ་གྱི་རི་ཟུར་ལའང་ཁམས་འགྲུལ་རི་ཟུར་ཏེ་ཁམས་ལ་ཕེབས་ས་དང་། དྭགས་རྒྱན་རི་ཟུར་ཏེ་ལ་དྭགས་སུ་ཕེབས་ས་ཡིན་ཟེར།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་དགོན་དེའི་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་འཆང་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་པའི་ཐུགས་ཀའི་རྡོ་རྗེ་འཆང་། གཞན་ཡང་གསར་བཞེངས་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་བཟོ་སྤུས་དག་པའི་གྱང་གོག་གི་རྩིག་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིའི་ལྡེབས་སུ་རས་ཆུང་བའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། འོག་ཏུ་བཙུན་དགོན་གྱི་རྗེས་ཤུལ་སོགས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 8]       
   རྣམ་རབ་དྭགས་པོ་གྲྭ་ཚང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“བཤད་སྒྲུབ་བསྟན་པའི་འབྱུང་གནས་མཐོང་སྨོན་དྭགས་པོ་གྲྭ་ཚང་”ཞེས་ཞུ། གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་ནས་ཤར་དུ་སོང་ན་འོ་རག་ཏུ་འབྱོར་ཞིང་། དེ་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་རྣམ་རབ་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། རྣམ་རབ་ཅེས་པ་ནི་“ཡུལ་རྣམ་རྒྱལ་རབ་བརྟན་”ཞེས་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་བཏགས་གནང་བ་ཡིན་ཟེར། དགོན་དེ་ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་ནི་ཤྭར་དྭགས་པོའི་སྟོན་པ་ཀུན་མཁྱེན་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་ཞེས་ཐོག་མར་དྭགས་བླ་སྒམ་པོར་བཀའ་བརྒྱུད་ཕྱག་བཞེས་མཛད་རྗེས་སུ་འཕན་པོ་ནཱ་ལེན་ཌའི་ཀུན་མཁྱེན་རོང་སྟོན་(བཅོ་བརྒྱད་ཁྲི་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ།)གྱི་སློབ་མ་མཛད་ནས་ན་ལེན་ཌའི་ས་བཀྲ་དང་བཅས་བཞེངས་བསྒྲུབས་རྗེས་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་བ་ཡིན་གསུངས། མ་དགོན་ན་ལེན་ཌ་དང་འདྲ་བར་ས་སྐྱ་མཚར་ལུགས་ཀྱི་མཛད་པ་བསྐྱངས། རིམ་བཞིན་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་དྲུག་བཅུ་ཙམ་བར་འཕེལ། གཟིམ་འོག་བསྟན་འཛིན་འཕྲིན་ལས་ཐོག་མའི་གསན་བསམ་མཛད་སའང་དགོན་དེའི་ཤུག་པ་སྤུན་གསུམ་གྱི་འོག་ཏུ་ཡིན་ཟེར།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་སྔོན་གྱི་འདུ་ཁང་ནང་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཐུབ་དབང་རིན་པོ་ཆེ་དང་། གསར་བཞེངས་སྟོན་པ་གཙོ་འཁོར་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་དང་བཅས་པ། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་སྤུས་ལེགས་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་དཔེ་ཤིང་ངམ་སྤྲེལ་ཞིང་ཞེས་མར་པ་ལོ་ཙཱའི་སློབ་མ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་རྔོག་སྟོན་ཆོས་རྡོར་གྱི་གདན་ས་སྤྲེལ་ཤིང་ལྷ་ཁང་ཞེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྤྲེལ་ཞིང་ཞེས་པ་ནི་རྔོག་སྟོན་ཆོས་རྡོར་གྱི་ཆོས་རྒྱག་རྟེན་ཕྲེང་ལ་སྤྲེའུས་མཆོངས་ཐུབ་པའི་ཞིང་ཕྲ་[page 9] པོ་ཞིག་ཡོད་སྟབས་སྤྲེལ་ཞིང་ཞེས་དང་། ཡང་ལ་ལས་དཔེ་ཤིང་ཞེས་ཉིན་གཅིག་ལ་སྐྱེས་པའི་ཤིང་ཞིག་བྱུང་སྟབས་དཔེ་ལ་མེད་པའི་ཤིང་སྟེ་དཔེ་ཤིང་ཡང་ཟེར། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་ཆོས་རྡོག་ཏུ་ཕེབས་སའང་གནས་དེར་ཡིན་ལ། རྔོག་ཆོས་སྐུ་ཕུང་པོ་ལྷག་མེད་མཁའ་སྤྱོད་དུ་ཕེབས་སའང་གནས་དེར་ཡིན། མར་པའི་སྐུ་དམར་གདུང་ཡང་དེར་བཞུགས་ཏེ་དགོན་དེ་ཉམས་ཆགས་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།རྣམ་རབ་ནས་མར་ལོག་ཡོང་དུས་ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་རི་སྟེང་དུ་དྭགས་པོ་གྲྭ་ཚང་གི་དགོན་ལག་རྟ་དཀར་གད་ཕུག་ཅེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེནི་ཇོ་བོ་རྗེས་“ཡོལ་པོ་ཕྱི་རུ་བུ་མོས་མགོ་རྒྱན་ཕུལ། ཤི་བ་སེམས་ནས་དེ་ཡི་སྒྲིབ་སྦྱོང་མཛད།”ཅེས་པའི་སྒྲིབ་སྦྱོང་མཛད་ས་དེ་ཡིན་གསུངས།      
   རྭ་སྨད་དགོན།     མཚན་རྒྱས་པར་“ཐུབ་བསྟན་རིན་ཆེན་འབེ་སྒར་བསམ་གཏན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། འོ་རག་ནས་ཤར་དུ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སོང་ན་ད་ལྟའི་གོང་དཀར་རྫོང་གནས་ཡུལ་སྐྱིད་གཤོངས་ཞེས་པར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྐྱིད་གཤོངས་ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་ལུང་སྐྱིད་པོའི་གཤོངས་ཀྱི་དོན་དང་། རྭ་སྨད་ཅེས་པ་ནི་སྔོན་གསང་ཕུར་ཁང་པ་མེད་པར་རྭ་སྐྱོར་ནང་བཞུགས་པས་ད་ལྟའི་སྙེ་ཐང་རྭ་སྟོད་དང་སྐྱིད་གཤོངས་རྭ་སྨད་ཅེས་པ་སོ་སོའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེའང་དགོན་དེའི་མཁན་ཐོག་དང་པོ་ཤེས་རབ་དཔལ་ལྡན་ནས་གནས་ངེས་མེད་དུ་སྒར་བཀྱོན་ནས་བཞུགས། དེ་ནས་མཁན་ཐོག་བཅུ་པས་འཕན་པོ་ནཱ་ལེན་ཌ་དང་དུས་མཉམ་པར་སྐྱིད་གཤོངས་སུ་རྭ་སྨད་ཅེས་པའི་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་ནས་མཁན་ཐོག་ཉེར་ལྔ་པ་རྨོག་ཆེན་ཀུན་དགའ་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱིས་མདོ་སྔགས་ཟུང་སྦྲེལ་གྱི་ཕྱག་བཞེས་མཛད་གསུང་ཡང་གོང་དཀར་རྡོ་རྗེ་གདན་པ་དང་། གླིང་སྨད་ཤེས་རབ་དཔལ་ལྡན་ཕན་ཚུན་གསན་བསམ་གནང་སྐད་ཡོད་ཚུལ་ལྟར་བྱས་ན་གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་[page 10] དགོན་དང་དུས་མཚུངས། ས་སྐྱ་མཚར་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་ཞིང་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་ཟིན་པ་གསུངས། གསང་ཕུ་བླ་ཁག་བཅུ་ཁོངས་ཡིན་པས་ལོ་ལྟར་གསང་ཕུ་དབྱར་ཆོས་སུ་ཕེབས་དགོས། ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་འདུ་ཁང་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་ནང་སྔོན་གྱི་རྟེན་སྒྲོལ་དཀར་ཡིད་བཞིན་འཁོར་ལོ་མེ་ཐུབ་མ་དང་། གསར་བཞེངས་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ། ཟུར་དུ་བཤད་གྲྭ་གསར་སྐྲུན་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་སྐུ་དང་བཅས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རྡོ་རྗེ་བྲག     མཚན་རྒྱས་པར་“ཐུབ་བསྟན་རྡོ་རྗེ་བྲག་ཨེ་ཝཾ་ལྕོག་སྒར་”ཞེས་ཞུ། སྐྱིད་གཤོངས་རྭ་སྨད་ནས་ཤར་དུ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་དེ་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་ཕྱིན་ན་རྡོར་བྲག་གྲུ་ཁར་འབྱོར། དེ་ནས་འཕྲུལ་གྲུར་བསྡད་དེ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་མིན་ཙམ་སོང་ན་གྲུ་ལས་ཐོན་མ་ཐག་དགོན་དེར་འབྱོར། རྡོར་བྲག་ཅེས་པ་ནི་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་གཡུ་ཡི་རྡོ་རྗེའི་རང་བྱོན་ཡོད་པས་རྡོ་རྗེ་བྲག་དང་། ཨེ་ཝཾ་ལྕོག་སྒར་ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་ལྕོག་གུར་ཕུབ་པའི་འདུས་སྡེ་ཡིན་པས་མཚན་དེ་ལྟར་ཐོགས། དེའང་ཐོག་མར་མངའ་རིས་པཎྜི་ཏ་པད་མ་དབང་གི་རྒྱལ་པོས་གུར་བཀྱོན་པའི་གསང་ཆེན་གྱི་འདུས་སྡེ་ཆུང་ངུ་ཞིག་འཛུགས་གནང་མཛད་པ་ལ། དེ་ནས་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་རིག་འཛིན་ངག་གི་དབང་པོས་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་ཙམ་ལ་དགོན་དེ་བརྩིགས་པར་མཛད། རིག་འཛིན་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་ཀུན་བཟང་པད་མ་འཕྲིན་ལས་གདན་ཁྲིར་འཁོད་རྗེས། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་དང་ཆོས་ཡོན་གྱི་ཐུགས་རྗེའི་བདག་རྐྱེན་དང་བཅས་སྟོབས་རྒྱས་པར་གྱུར། བདེ་ཡངས་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཞེས་མདོ་སྔགས་གྲྭ་ཚང་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཆཁོས། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་སྟོང་ཙམ་བྱུང་གསུངས། སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་བྱང་གཏེར་གྱི་གདན་ས་ཆེན་པོར་གྲགས། དེ་ནས་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་འགོར་ཇུན་གར་དམག་གིས་དགོན་དེ་རྨེག་[page 11] མེད་དུ་བཟོ་བཞིན་མགོན་ཁང་སྲིད་གསུམ་རྣམ་རྒྱལ་བཤིག་པར་བརྩམ་པའི་དུས། ཇུན་གར་བའི་དམག་དཔོན་ཁྲག་སྐྱུག་སྟེ་ཤི་བའི་སྐྱེན་བྱས་མགོན་ཁང་དེ་ཁོ་ན་མ་གཏོར་བར་བཞག གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་པའི་སྐུ་བརྙན་ཆུ་ལ་བསྐྱུར། གསེར་བྲིས་ཀྱི་བཀའ་འགྱུར་སོགས་ནང་རྟེན་མང་པོ་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་ཕུལ། དགུང་གྲངས་དོན་བདུན་ལ་ཕེབས་པ་རིག་འཛིན་པད་མ་འཕྲིན་ལས་ཀྱང་བཀྲོངས། དེ་རྗེས་ཇུན་གར་དམག་ཐག་ཆོད་རྗེས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་རྡོར་བྲག་གི་ཆོས་གཞིས་འབྲས་སྤུངས་སུ་སྦྱར་བ་རྣམས་རང་སློག་ཏུ་གནང་སྟེ་རང་གདན་བསྐྱར་གསོ་ཆོག་པའི་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་པས་རྗེ་གོང་མའི་གསོལ་དཔོན་དགེ་དབང་སོགས་བླ་སློབ་དང་སྦྱིན་བདག་སོགས་པས་སླར་གསོ་གནང་། སྐལ་བཟང་པད་མ་དབང་ཕྱུག་དགུང་གྲངས་བརྒྱད་ལ་ཕེབས་པ་རིག་འཛིན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་ཡང་སྲིད་དུ་གདན་ཁྲིར་མངའ་གསོལ། རྗེས་ཇུན་གར་བས་ཁྱེར་བའི་གསེར་བྲིས་བཀའ་འགྱུར་སོགས་སྐུ་གསུངས་ཐུགས་རྟེན་ཁག་གཅིག་སླར་ཡང་རང་སློག་ཏུ་བྱུང་སྟབས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཉམས་ཆགས་མ་བྱུང་གོང་འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུ་ལ་རྩ་གསུམ་རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དུ་མའི་ལྡེབས་རིས་ཀྱིས་མཛེས་པའི་དབུས་གུ་རུའི་སྐུ་ཐོག་ཚད་མ་དང་བྱང་གཏེར་བཀའ་བརྒྱད། གཙང་ཁང་ནང་གྲང་གསེར་གྱིས་བྲིས་པའི་ཚེ་དཔག་མེད་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་ཀྱིས་སྐོར་བའི་དབུས་སྨན་འདམ་གྱི་སྟོན་སྐུ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་མཛོད་སྤུར་ཕ་ལམ་སྲན་རྡོག་ཙམ་གྱིས་བརྒྱན་པ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་དང་། ཡངས་སྟེང་ཆོས་དབྱིངས་ཕོ་བྲང་ནང་ཛྷེེ་ཀྵིམ་དང་རྒྱ་གར་ཤར་ནུབ་བལ་བོད་སོགས་ཀྱི་ལི་སྐུ་བརྒྱ་ཕྲག དངུལ་གདུང་ལྷ་ཁང་ནང་རིན་ཆེན་ཁྲ་ཚོམ་གྱིས་བཏབ་པའི་རིག་འཛིན་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་དངུལ་གདུང་དང་དེའི་མཐའ་འཁོར་དུ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་མང་པོ། བཀའ་གདམས་མཆོད་རྟེན་ཇི་སྙེད། གསུང་རྟེན་དུ་རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེ་དང་། རྙིང་མ་རྒྱུད་འབུམ་ནག་བྲིས་སྤུས་ལྡན། སྡེ་དགེ་དང་སྣར་ཐང་དཔར་མའི་[page 12] བཀའ་འགྱུར། གཞན་ཡང་གཟིམ་ཆུང་སྟེང་འོག དཔེ་མཛོད་སྟེང་ཤོད། དགོན་དེའི་གཡོན་ཕྱོགས་སུ་རྡོར་བྲག་ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་། ཤར་ངོས་སུ་དབང་དྲག་རོལ་པའི་ལྕོག་འདུ་བཅས་པར་རྟེན་གསུམ་ཁྱད་པར་ཅན་དང་ནང་རྟེན་དུ་ཧོར་སྐུ་ཐུབ་དབང་དོན་ལྡན་དང་། ཁྱབ་འཇུག་གི་ཞལ་ཐང་ཁྲག་འཛགས་མ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཡོད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་ཐུབ་དབང་དགེ་འདུན་སྤྲིན་ཕུང་གི་གཡས་སུ་རིག་འཛིན་དུང་འགྲུབ་དང་། གཡོན་དུ་རིག་འཛིན་པད་མ་འཕྲིན་ལས་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཇོ་བོ་འབུམ་པ།    རྡོ་རྗེ་བྲག་ནས་ཤར་དུ་ལག་སྐྱོར་འཁོར་ལམ་དེད་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་མ་ཟིན་ཙམ་སོང་ན་འཕྲེང་འགོར་འབྱོར། འཕྲེང་འགོ་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་དེར་ལམ་ཕྲང་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། དམ་སྲི་གདུག་པ་ཅན་ཞིག་ཡོད་པས་འགྲོ་སྐྱོད་དཀའ། དེ་རྗེས་རིག་འཛིན་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོའི་རྣམ་སྤྲུལ་བྱ་ངང་པའི་རང་བྱོན་ཞིག་ལམ་ཕྲང་དེའི་སྟེང་དུ་ཕེབས་པས་འགྲོ་སྐྱོད་བདེ་བར་གྱུར་པས། འཕྲེང་འགོ་ཞེས་པའི་མིང་དེའི་ཟུར་ལས་ཆགས་ཟེར། དེ་ནས་ཡུལ་དེའི་ནུབ་བྱང་མཚམས་ཀྱི་བྲག་རིའི་འོག་ཏུ་ཇོ་བོ་འབུམ་པ་ཞེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་ཇོ་བོ་རྗེས་གནས་དེའི་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་སྒྲུབ་པ་བཀྱོན་ནས་བཞུགས་སྐབས་ལྷ་བབས་མཆོད་རྟེན་ཞིག་བཞེངས་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་གཏེར་སྟོན་ཤེས་རབ་འོད་ཟེར་གྱིས་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་ཞིག་བཞེངས། དེ་རྗེས་མཚུར་ཕུ་རྐརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་དྲུག་པས་མཆོད་རྟེན་དང་འདུ་ཁང་ཀ་བ་གཉིས་བསྐྲུན་གནང་མཛད། ད་ལྟ་དེར་བཞུགས་བཙུན་མ་རྣམས་ཀྱིས་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཞི་ལྡན་ནང་གསར་བཞེངས་ཇོ་བོ་[page 13] བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་དང་། གཏེར་སྟོན་ཤེས་རབ་འོད་གསལ་གྱི་ཞབས་རྗེས། གསར་བཞེངས་མཆོད་རྟེན་གསུམ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཡང་ཡུལ་དེའི་ཕུར་གྲུབ་ཆེན་གླིང་རས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་སྣ་ཕུ་ཆོས་ལུང་ཞེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགོན་པ།    རྡོར་བྲག་གྲུ་ཁ་ནས་ཤར་དུ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་ཕྱིན་ན་ལྕེ་བདེ་ཞོལ་ཟུར་ཁར་ཞེས་པར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “ལྕེ་བདེ་”ཞེས་པ་ནི་སྤྱིར་ན་ཡུལ་དེའི་མི་རྣམས་ཁ་ལྕེ་བདེ་བས་ལྕེ་བདེ་ཞེས་དང་། ཡང་ཤོད་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ལ་སྔོན་འགྲུལ་པ་ཞིག་གནས་དེར་གནས་ཚང་གཡར་ནས་སྡོད་སྐབས་འགྲུལ་པ་དེའི་སེམས་ལ་གནས་མོས་ཅི་སྟེར་འོང་སྙམ་པ་དང་། གནས་མོའི་སེམས་ལ་འགྲུལ་པ་དེས་ཅི་སྟེར་འོང་བསམ་པ་བཅས་ལས“ཅི་སྟེར་”ཞེས་པའི་སྒྲ་ལས“ལྕེ་བདེ་”ཞེས་པ་བྱང་ཟེར། ཕ་དམ་པ་ནི་བོད་དུ་ཕ་རྒྱུད་ཐབས་ཀྱི་གཅོད་རྒྱུན་དར་བ་མཛད་མཁན་ཡིན། ཕ་དམ་པ་བོད་དུ་ཕེབས་ནས་རྒྱབ་རིའི་ལྡེབས་སུ་སྒྲུབ་པ་བཀྱོན་ནས་བཞུགས། དེ་ནས་གནས་དེར་བལ་ཡུལ་མཆོད་རྟེན་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་འདྲ་བ་ལ་འོག་ཏུ་བདེ་གཤེགས་མཆོད་རྟེན་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་ཞིག་བཞེངས་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་གཏེར་སྟོན་གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ཀྱིས་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཞི་བཅུ་ཡོད་པའི་དགོན་ཞིག་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། སྔོན་གསུང་རབ་གླིང་གི་ཁོངས་ཡིན་པས་སྐུ་གཉེར་གཉིས་རེ་བཏང་གནང་གི་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ཆུང་ངུའི་ནང་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཐོག་སོ་ཅན་དང་། འཇམ་དབྱངས་དང་གུར་གྱི་མགོན་པོ་མི་ཚད་ལྷག ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ནང་ཕ་དམ་པའི་དབུ་ཐོད་དུམ་བུ་ལྔ་ཆ་གཅིག་ཙམ་བཞུགས་པ་བཅས་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 14]       
   བདུན་ཕུད་ཆོས་འཁོར།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཐུབ་བསྟན་བདུན་ཕུད་ཆོས་འཁོར་”ཞེས་ཞུ། ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགོན་པ་ནས་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་གྱི་ཤར་ངོས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། བདུན་ཕུད་ཆོས་འཁོར་ཞེས་པ་ནི་གཏེར་སྟོན་གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ཀྱི་གནས་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་བཞེངས་གནང་བའི་ནང་ནས་གཙོ་ཆེ་བ་བདུན་ཕུད་དེ་འོག་འདི་ཡིན་ཞེས་དང་། ཡང་གཙོ་ཆེ་བ་བདུན་གྱི་ཕུད་ཡིན་གསུངས་པས་བདུན་ཕུད་ཅེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་ཐོགས་ཞེས་གསུངས། ཡང་ལ་ལས་ཤཱ་རིའི་བུའི་སྐུ་ཆོས་ཀྱི་ཚལ་བུའམ་དུམ་བུ་ཞིག་རྣམ་སྣང་གི་ཐུགས་ཀར་བཞུགས་སུ་གསོལ་བས་དུམ་བུ་ཆོས་འཁོར་ཞེས་ཟེར་གསུངས། དེ་རྗེས་ཤེལ་གྲོང་པཎ་ཆེན་བློ་གྲོས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོས་ད་ལྟའི་གྲྭ་ཚང་འདི་འཛུགས་གནང་མཛད། སློབ་མ་བྱེ་བ་གཅིག་ཙམ་འདུས་པར་བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་གསུངས་པས་དགོན་དེའི་ནུབ་ངོས་སུ་བྱམ་པ་བྱེ་ཐང་ཞེས་པའང་དེ་ལྟར་བྱུང་བ་དང་། མཐའ་བཞི་ཀུན་ནས་སློབ་མ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འདུས་པས་མཐའ་རྒྱས་ལྕང་རྭ་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་གསུང་། གནས་བདག་རྣམ་སྲས་ཀྱི་ཞང་པོ་དང་། འཛམ་ལྷའི་བློན་པོ་སྟེ་ཞང་བློན་དང་། ས་སྐྱ་མཚར་ལུགས་གཙོ་གྱུར་ཐོག་ས་སྐྱ་རིས་མེད་ཀྱིས་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་རྣམ་སྣང་གི་སྐུ་རྡུལ་མི་བཞེས་པ་བྱིན་ཅན་སོགས་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་འཇིམ་ལས་གྲུབ་པའི་རྣམ་སྣང་གི་ཐུགས་ཀར་ཤཱ་རིའི་བུའི་སྐུ་ཆོས་ཀྱི་ཚལ་བུ་བཞུགས་པ་གསར་བཞེངས་། སློབ་དཔོན་ཙནྜ་གོ་མའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་སྒྲོལ་ལྗང་གི་སྐུ་བྱིན་ཅན། གཞན་ཡང་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གསུང་རབ་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“གསུང་རབ་གླིང་ལྔ་”ཞེས་ཞུ། བདུད་ཕུད་ཆོས་འཁོར་ནས་ལྷོ་རུ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་[page 15] དེད་ནས་སོང་ན་ཁྱིམ་གཞི་གྲོང་དང་ཉེ་བའི་ཤར་ངོས་སུ་དགོན་དེ་ཆགས་ཡོད། ཁྱིམ་བཞི་ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་ས་དེར་ཁྱིམ་དུད་བཞི་ལས་མེད་སྟབས་ཁྱིམ་བཞི་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་ཟེར། གསུང་རབ་གླིང་ནི་ཐོག་མར་ཉང་དབོན་བསོད་ནམས་བཟང་པོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་དགེ་ལུགས་པའི་ཕྱག་བཞེས་གནང་། སྐུ་འབུམ་ཐང་དང་། ཁྲ་གླིང་གཞུང་། བྱང་ཆུབ་གླིང་། གླིང་ཟུར་སྒང་། བསམ་གཏན་སྒང་བཅས་ཡོད་སྟབས་གླིང་ལྔ་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་གསུང་། བླ་བྲང་གོང་འོག་གཉིས་ལས་གོང་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་དང་། འོག་ཁམས་ཀྱི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན། མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀ་ཕྱག་ལེན་གནང་གི་ཡོད། འབྲས་བློ་གླིང་རྩེད་ཐང་ཁང་ཚན་གྱི་ཁོངས་ཡིན། སྔོན་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་ཁྲུ་གང་པ་ལྔ་མཆོད་ལ་མ་གཏོགས་མཇལ་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་དང་། སྐུ་རྒྱུ་དེ་འདྲའི་འཛམ་ལྷ། གཞན་ཡང་རྟེན་སྐུ་ཁྱད་པར་ཅན་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་བླ་བྲང་འོག་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་ནང་སྨན་གདམ་གྱི་ཇོ་བོ་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཐོག་སོ་གཅིག་ཙམ་དང་། རྗེ་ཡབ་སྲས་མི་ཚད་ལྷག་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དགའ་ཚལ་མ་ཎི་ལྷ་ཁང་།    ཁྱིམ་བཞི་ནས་ནུ་མཐུད་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་དྲུག་བདུན་ཙམ་གྱེན་དུ་སོང་ན་མ་ཎི་ལྷ་ཁང་དེར་འབྱོར། ལྷ་ཁང་དེ་ནི་༡༩༩༠ལོར་གསར་བཞེངས་གནང་ཞིང་ཉེ་འགྲམ་གྱི་ཇོ་དགོན་འཇུ་བཀྲ་ཤིས་སྡེ་དང་། ཚངས་པ་ལྕོག་སོགས་ཀྱི་མ་དགོན་ལྟ་བུར་གྱུར་ནས་བཙུན་མ་རྣམས་ཀྱིས་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད་ལ་མ་ཎི་ཆུ་འཁོར་དང་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཐོག་ཚད་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   འབུམ་དང་།    དགའ་ཚལ་མ་ཎི་ལྷ་ཁང་ནས་མུ་མཐུད་སྤྱི་ལེ་བཅུ་[page 16] གསུམ་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་གྱེན་དུ་སོང་ན་གླང་ཐང་གྲོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་དེའི་སྟེང་དུ་འབུམ(མཆོད་རྟེན།)དང་དགོན་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། འབུམ་དང་ཞེས་པ་ནི་ཇོ་བོ་རྗེ་བོད་དུ་ཕེབས་རྗེས་འབུམ་པ་ཐོག་མ་བཞེངས་ས་གནས་དེར་ཡིན་སྟབས་འབུམ་དང་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་། ཐོག་མར་གནས་དེར་འབུམ་པ་བརྒྱད་ལས་དགོན་པ་མེད། དེ་རྗེས་༡༩༨༣ལོར་རི་ཕར་ཕྱོགས་ཀྱི་བསམ་གཏན་གླིང་ཞེས་པའི་དགོན་པ་གནས་དེར་སྤོས་རྗེས་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་ལེན་མཛད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་རི་ཁྲོད་དེར་ཐུབ་དབང་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས། གུ་རུ་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། སྔོན་གྱི་ཇོ་བོ་རྗེའི་འབུམ་པ་བརྒྱད་པོ་ཉམས་གསོ་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དེ་ནས་ཅུང་ཉེ་བའི་རྒྱབ་རིའི་སྟེང་དུ་གླིང་རས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། རྒྱབ་རིའི་རྩེ་མོ་ཟངས་བ་རི་ན་གུ་རུའི་སྒྲུབ་ཕུག དེའི་འོག་དམར་རྩེ་ཞེས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་ནས་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་ལྷོ་ནུབ་སྲིན་བུའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས་ཞེས་དང་། རྡོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གུ་རུའི་རྗེས་སུ་ཕྱོགས་པའི་བཟོ་ལྟ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གླང་ཐང་གྲོང་རྫོགས་མཚམས་སུ་ཇོ་རྒྱག་ཅེས་པར་ཇོ་བོ་རྗེའི་སྒྲུབ་ཕུག་གཅིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གྲ་ནང་རྫོང་།    “གྲ་ནང་”ཞེས་པ་ནི་ཤིང་གྲ་མ་སྐྱེས་པའི་ཡུལ་ལུང་གཙོ་ཕལ་དུ་ཕྱེས་པ་ཕྱི་ནང་དུ་འབོད་པའི་དོན་དང་། ད་ལྟའི་རྫོང་གི་གནས་ཡུལ་ནི་གྲ་ཐང་དགོན་དང་ཉེ་བར་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༢༡༦༣དང་ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༦.༧ཙམ། མི་འབོར་ཁྲི་༣.༥ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་[page 17] ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༣༦༨༠ཡིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་སོགས་ཡིན།      
   མཚོ་རྒྱལ་ལྷ་ཁང་།    མཚན་གཞན་ལ་“མཚོ་རྒྱལ་བླ་མཚོའང་”ཟེར། ལྕེ་བདེ་ཞོལ་ནས་ཤར་དུ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་ཉེར་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་སྒྲགས་གྲུ་ཁར་འབྱོར། དེ་ནས་གློག་གྲུར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ཙམ་བསྡད་རྗེས་གྲུ་ལས་བབས་ཏེ་ལག་སྐྱོར་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་ལྔ་དྲུག་ཙམ་སོང་ན་མཚོ་རྒྱལ་བླ་མཚོའི་གྲོང་དབུས་སུ་ལྷ་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། མཚོ་རྒྱལ་བླ་མཚོ་ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་གནས་དེར་ཆུ་མིག་གཅིག་ཡོད་པ་ལ། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པར་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གནས་དེར་འཁྲུངས་རྗེས། ཆུ་མིག་དེ་མཚོ་རུ་རྒྱས་སྟབས་“མཚོ་རྒྱལ་བླ་མཚོ་”ཞེས་པ་དེ་ནས་བྱུང་། ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་འཁྲུངས་ཁང་ཡང་མཚོ་རྒྱལ་བླ་མཚོའི་གྲོང་དབུས་སུ་ཡོད། དེའང་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་འཁྲུངས་ཚུལ་ནི་ཡབ་མཁར་ཆེན་དཔལ་གྱི་དབང་ཕྱུག་གི་ཡུམ་བཟའ་དགེ་བྱ་བའི་སྐུ་ལུས་ལ་ལྷུམས་སུ་བཞུགས་སྐབས་ཡུམ་ལ་གསེར་གྱི་བུང་བ་སྒྲ་སྙན་པ་ཞིག་ཡབ་ཀྱི་སྤྱི་བོར་ཐིམ་པའི་གཟིགས་སྣང་དང་། ཡབ་ཀྱི་གཟིགས་སྣང་ལ་ཡུམ་ལ་སྤྱན་གསུམ་མངའ་བ་སོགས་བྱུང་སྟེ་བྱ་ལོ་སྤྲེལ་ཟླའི་ཚེས་བཅུའི་ཉི་མ་ཤར་བ་དང་དུས་མཚུངས་ཨ་ལི་སོགས་ཀྱི་སྒྲ་སྒྲོག་བཞིན་ཡུམ་ལ་གནོད་པ་མེད་པར་སྐུ་འཁྲུངས། དེའི་དུས་སུ་ས་གཡོ་བ་དང་། འབྲུག་ལྡིར་བ་། མེ་ཏོག་གི་ཆར་བབས་པ་སོགས་ཀྱི་མཚན་ལྟས་བྱུང་བས། ཡབ་ཀྱིས་བུ་མོ་འདི་གཞན་ལས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་འདུག་པས་ཡང་ན་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོར་འོང་བ་འདུག འདི་སྐྱེས་པ་དང་མཚོ་ཡང་རྒྱས་འདུག་པས་“མཚོ་རྒྱལ་”ཞེས་ཐོག་ཞེས་མཚན་མཚོ་རྒྱལ་དུ་གསོལ། སྐུ་ན་རིམ་སོན་ཤིན་ཏུ་མཛེས་པས་བུ་མོ་འདོད་མི་མང་པོ་བྱུངཡང་ཡབ་ཀྱིས་བུ་མོ་འདི་རང་དགར་སྟེར་ན་འཁྲུག་རྩོད་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་པས་རྒྱལ་པོས་བཞེས་ན་ཕུལ་བ་ལས་གཞན་སུ་ལའང་མི་སྟེར་རྒྱུ་བྱས། འོན་ཀྱང་མཁར་ཆུ་དཔལ་གྱི་གཞོན་[page 18] ནུ་དང་། ཟུར་མཁར་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་སོ་སོ་རྟ་ཁལ་དྲེའུ་ལ་སྐྱེས་གྱ་ནོམ་པ་བཀལ་ཏེ་བུ་མོ་སློང་བར་འོང་པས་ཡབ་གནང་དཀའ་ཐབས་ཟད་ཀྱིས་སུ་མགྱོགས་ཀྱང་དེར་གནང་རྒྱུ་ཐག་བཅད་པས་མཁར་ཆུ་བའི་བློན་པོ་མགྱོགས་ཏེ་དེ་ལ་ཐོབ། འོན་ཀྱང་བུ་མོ་འཇིག་རྟེན་གྱི་མདུན་མར་ཕེབས་འདོད་གཏན་ནས་མེད་སྟབས་མཁར་ཆུ་བའི་བློན་འབངས་དགའ་སྟོན་གྱི་ར་རོ་བའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་མཚན་མོར་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ནས་འོན་ཕུ་སྟག་ཚང་རོང་དུ་ཡུན་རིང་བཞུགས། ཟུར་མཁར་བས་མཚོ་རྒྱལ་སྟག་ཚང་རོང་དུ་ཡིབས་ནས་བཞུགས་པ་ཐོས་ཏེ་གཡོག་འཁོར་མང་པོ་བཏང་ནས་བུ་མོ་བཟུང་། དོན་དེ་མཁར་ཆུ་བས་ཤེས་ཏེ་ཟུར་མཁར་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་བུ་མོ་འཕྲོག་པའི་གྲབ་བྱས་པ་སོགས་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་གིས་མཁྱེན་ནས་མཁར་ཆེན་དཔལ་གྱི་དབང་ཕྱུག་ལ་བུ་མོ་མཚོ་རྒྱལ་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོར་དགོས་པའི་དཀའ་གནང་བ་བཞིན་རྒྱལ་པོར་ཕུལ། དེ་ནས་མི་རིང་བར་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་སློབ་དཔོན་རིན་པོ་ཆེ་བསམ་ཡས་སུ་སྤྱན་དྲངས། མཚོ་རྒྱལ་སོགས་དེ་དང་མཐུན་པའི་དམ་མཛད་ལྔ་དང་བཅས་སློབ་དཔོན་ལ་ཕུལ་བས་སློབ་དཔོན་དགྱེས་པར་གྱུར། མཚོ་རྒྱལ་སློབ་དཔོན་གྱི་ཇོ་མོར་མངའ་གསོལ་ཞིང་དབང་བསྐུར། དེ་ནས་སློབ་དཔོན་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ཐོག་མར་མཆིམས་ཕུ་དགེའུ་རུ་གསང་སྤྱོད་ལ་གཤེགས་ནས་སློབ་དཔོན་གྱི་དྲུང་ནས་གཙང་མའི་དགེ་བ་ལ་རབ་ཏུ་བྱུང་། མདོ་སྡེ་འདུལ་བ་དང་མངོན་པ་སོགས་རྒྱུ་འབྲས་སྐོར་གྱི་ཆོས་མཐའ་ཡས་པ་གསན། ལྷ་མོ་དབྱངས་ཅན་མའི་ཞལ་གཟིགས། མི་བརྗེད་པའི་གཟུངས་ཐོབ། སྤྱན་དང་མངོན་པར་ཤེས་པ་མངའ་ཞིང་རྫུ་འཕྲུལ་ཡ་མ་བཟུང་སྟོན་ནུས་པར་གྱུར། དེ་ནས་སློབ་དཔོན་གྱི་བཀའ་བཞིན་བལ་ཡུལ་སོགས་ས་ཕྱོགས་མང་པོར་ཕེབས་ནས་རྫུ་འཕྲུལ་བསྟན། མཐར་སློབ་མ་རྣམས་ལ་“མྱ་ངན་མ་བྱེད་”ཅེས་པའི་གདམས་ངག་མགུར་དབྱངས་སུ་མཛད་དེ་མཁའ་འགྲོ་མ་རྣམས་ཀྱི་བསུ་མ་དང་བཅས་སྐུ་ལུས་མ་སྤངས་པར་དག་ཞིང་དུ་གཤེགས་པ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་ཡོད། མཚོ་རྒྱལ་[page 19] ལྷ་ཁང་ནང་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་བརྙན་དང་། གུ་རུའི་ཞབས་རྗེས། ལྗོན་ཤིང་གི་བསྐོར་བའི་བླ་མཚོ། མཚོ་རྒྱལ་འཁྲུངས་རྗེས་ལྟེ་ཁྲག་འཕོ་སར་ཙན་དན་དཀར་དམར་གཉིས་འཁྲུངས་པ་ལས་འོ་མ་བཞེས་པའི་ཙན་དན་གྱི་ཚལ་བུ་བཅས་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་གྲོང་དེའི་གཤམ་དུ་གནུབས་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་འཁྲུངས་ཁང་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   མངག་སྒྲ་དགོན།    མཚོ་རྒྱལ་ལྷ་ཁང་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་གྱེན་དུ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་མངག་སྒྲ་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “མངག་སྒྲ་”ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་དེར་གནུབས་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་དང་། བྲག་ཁ་ནམ་མཁའ་ཡེ་ཤེས། ཟ་ར་སྐལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས། ཆོས་རྫོང་དོན་གྲུབ་ཡེ་ཤེས། མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་བཅས་ཡེ་ཤེས་པ་ལྔ་འཁྲུངས་པར་གྲགས་པས་“ལྔ་གྲགས་”ཞེས་པའི་སྒྲ་རིམ་བཞིན་འགྱུར་བའི་དོན་ཡིན་གསུངས། དགོན་དེ་ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་ནི་སྟོད་ལུང་གནས་ནང་དཔའ་བོ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་བ་ཡིན། ཀོང་པོ་རྟ་ནག་དགོན་ཕྱག་བཏབ་པ་དང་དུས་མཚུངས། ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱངས། ༡༩༥༧ལོ་ནས་༡༩༥༨ལོ་གཉིས་ལ་དཔའ་བོ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་གསར་བཞེངས་གནང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ཙམ་ཟིན།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་དགོན་དེའི་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་དབུ་དང་ཕྱག་གཡོན་མ་དང་། ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པའི་སྐུ་བྱིན་ཅན། གསར་བཞེངས་གུ་རུའི་སྐུ་དང་བཀའ་འགྱུར་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེའི་བྱང་ངོས་རི་སྟེང་དུ་སྔོན་ཇུན་གར་བས་གཏོར་བའི་རྫོང་པད་མ་རྩེའི་ཆགས་ཤུལ་ཡོད།[page 20]       
   ཚར་གསེབ་རི་ཁྲོད།    མངག་སྒྲ་དགོན་ནས་འཁོར་ལམ་མེད་སྟབས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་ཕྱིན་ན་ཚར་གསེབ་རི་ཁྲོད་དུ་འབྱོར། རི་ཁྲོད་དེ་ནི་ཨོ་རྒྱན་ཟུར་རྗེ་གླིང་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་བཙུན་མ་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་བཙུན་དགོན་ཞིག་ཡིན། སྔོན་རི་ཁྲོད་དེར་སྙིང་ཐིག་མཛོད་བདུན་དང་། རྩ་པོད་ཀྱི་པར་ཤིང་ཞོལ་པར་ཁང་གི་དཔར་ཤིང་དང་འདྲ་བ་སྤུས་ལེགས་ཤིག་ཡོད་པ་ད་ལྟ་ཅུང་ཐོར་སྐྱོན་བྱུང་བ་ལས་ཕལ་ཆེ་བ་རྡོར་བྲག་ཏུ་བཞུགས།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྒྲགས་ཡང་རྫོང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“སྒྲགས་ཀྱི་ཡང་རྫོང་གཤིན་རྗེ་རོལ་པའི་ཕོ་བྲང་”ཞེས་ཞུ། ཚར་གསེབ་རི་ཁྲོད་ནས་མུ་མཐུད་གྱེན་དུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་སོང་ན་སྒྲགས་ཡང་རྫོང་དུ་སླེབས། སྒྲུབ་ཕུག་དེ་ནི་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་རྫོང་སྐུ་འབུམ་གྱི་ཡང་རྫོང་པད་མ་རྩེ་ནས་ནུབ་བྱང་མཚམས་ཀྱི་ངོ་མཚར་ཅན་དེར་གཟིགས་པས་“ཡང་གཅིག་བལྟས་པས་ཡང་རྫོང་མཐོང་”གསུང་ནས་ནས་སྒྲགས་ཡང་རྫོང་གི་གནས་སྒོ་ཕྱེས། གནས་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་གཡང་གཟར་ཆེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་ཐོག་མར་བྲག་ཕུག་གི་སྒོར་མ་སླེབས་གོང་སྤྱི་ཁྲེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་གྱི་སྐས་འཛེག་དུམ་བུ་སོ་བདུན་ཅན་ཞིག་འཛེགས་ཏེ་དེའི་སྟེང་དུ་སྒྲུབ་ཕུག་གི་ཁ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་དུ་བྲེང་པ་བྱིས་པའི་ལག་ངར་ཙམ་ཞིག་དཔྱང་ནས་ཡོད་པ་དེར་འཁྱུད་ནས་ནུད་སྐབས་ཐོག་མར་གུ་དོག་པ་སྲིན་བུའི་སྒོ་སྲུང་དུ་འབྱོར་བས་དེར་དབུགས་ཀྱང་གཏོང་དཀའ་བ་ཞིག་ཡོད། འོན་ཀྱང་གྱང་གཟར་ཅན་གྱི་སྐས་འཛེགས་དེ་ལྟ་བུ་ནས་ལྷུང་བ་གཅིག་ཀྱང་[page 21] བྱུང་མྱོང་མེད་པ་ནི་མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱིས་ཐུགས་སྨོན་གནང་ཡོད་ཟེར། དེ་ནས་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་དུ་འབྱོར་རྗེས་ཐོག་སོ་གཉིས་ཙམ་མར་བབས་དགོས་པས་དེར་མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱིས་རྒྱ་གར་ན་ལེནྜ་ནས་དྲངས་གནང་བའི་ཙན་དན་དཀར་དམར་གྱི་སྐས་འཛེགས་དུམ་བུ་ཉེར་གཅིག་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལས་བབས་རྗེས་སླར་ཡང་དུམ་བུ་བདུན་ཅན་གྱི་སྐས་ཤིག་འཛེགས་ན་གཞི་ནས་གུ་རུས་ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་སྐུ་མཚམས་སུ་བཞུགས་པའི་ཕུག་ཏུ་སླེབས། སྒྲུབ་ཕུག་དེའི་སྒོ་འགྲམ་དུ་གླང་ཆེན་ས་ལ་རབ་བརྟན་གྱི་རང་བྱོན་དང་། དེའི་སྟེང་དུ་རྡོ་ནར་མོ་ཐུར་དུ་འཕྱངས་པ་དག་བརྡུངས་ན་དཔའ་བོ་དཔའ་མོའི་མཁར་རྔ་། གུ་རུའི་མཚམས་རྡོ། ཆོས་ཀྱི་གྷན་དྷི། ལྷ་ཚངས་པའི་གྷན་དྷི་སོགས་ཀྱི་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་སྒྲ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་སྒྲོག དེ་ནས་མར་བབས་ན་མཁའ་འགྲོའི་བྲོ་རར་སླེབས་ཤིང་དེར་གླུ་གར་སོགས་ལ་རོལ་དགོས་གསུངས། བྲག་ཕུག་གི་མཐིལ་དུ་འདུ་ཁང་ཡོད་ཅིང་སྔོན་རྡོ་རྗེ་བྲག་གི་དགེ་འདུན་བརྒྱད་གྲྭ་ཞིག་རྒྱུན་བཞུགས་གནང་དགོས། འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་ཆེ་མཆོག་ཧེ་རུ་ཀའི་སྐུ་བརྙན། སྐུ་སྟོད་བྱེ་མ་ཨ་ཁྲུང་དང་། སྐུ་སྨད་ཕུག་དེའི་ཟི་ལིང་ཕུག་ནས་འཁྲུངས་པའི་རྡོ་ནག་ལས་གྲུབ་པ་ཞིག་དང་། གྲུབ་ཐོབ་མེ་ལོང་རྡོ་རྗེའི་ཕྱག་བཟོ་འཛམ་ནག་གི་སྐུ་བརྙན་སོགས་རྟེན་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དེ་ནས་བྲག་ཕུག་དེའི་གཡས་ངོས་སུ་རྡོ་བྲག་རིག་འཛིན་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་བློ་བཟང་པད་མ་འཕྲིན་ལས་ཀྱིས་བྱང་གཏེར་བཞེས་ཆེད་དུ་“གནས་སྒོ་གསར་པ་”ཞེས་བྱ་ཐང་དཀར་ལ་སྤྲུལ་ནས་གནས་དེའི་གནས་སྒོ་ཕྱེས། དེའི་སྦུག་ཏུ་ལྷ་མོ་ཨེར་ཀ་ཛ་ཏིའི་བླ་མཚོ་དང་། ཕུག་པའི་ཐོག་ལྡེབས་སུ་ཞབས་རྗེས། གཞན་ཡང་སྒྲ་བཅོམ་ལྔ་བརྒྱའི་ལྷུང་གཟེད་ཀྱི་རང་བྱོན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་ཡུལ་དེའི་ཕུར་གྲུབ་ཆེན་མེ་ལོང་རྡོ་རྗེའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 22]       
   རྫོང་སྐུ་འབུམ།    མཚན་གཞན་ལ་“བྲག་ཕུག་ཁ་ཆེན་”ཞེས་ཀྱང་ཞུ། མངག་སྒྲ་དགོན་ནས་ཤར་ངོས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་རྫོང་སྐུ་འབུམ་དུ་འབྱོར། གནས་དེ་ནི་གུ་རུ་པད་མ་སམ་བྷས་གནས་སྒོ་ཕྱེས་གནང་བའི་གསང་བའི་ཕུག་པ་ཡིན་ཟེར། ཕུག་པ་དེ་དཔངས་མཐོ་བས་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་བཞེངས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་དང་། ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བས་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་ཀྱི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྒྱས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད་གསུངས། ཕུག་པ་སྟེང་དུ་གཉིས་དང་། འོག་ཏུ་གཉིས་བཅས་ཁྱོན་བཞི་ཡོད་པ་ལས་འོག་གི་ཕུག་པ་ཆེ་བ་ལ་གནས་གཞུང་ཆེན་ཞེས་དེའི་ནང་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། རྒྱལ་བ་བྱམས་པ། གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་བཅས་པའི་གོས་སྐུའི་རང་བྱོན་དང་། དེའི་གཡས་ཀྱི་མཚོའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཅེས་པའི་ནང་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་བླ་མཚོ་དང་རྣམ་སྲས་ཀྱི་བླ་མཚོ་སོགས་ཡོད།སྟེང་གི་སྒྲུབ་ཕུག་བདེ་ཆེན་གསང་ཕུག་ཅེས་པར་གུ་རུས་ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་གསང་སྒྲུབ་གནང་བ་དང་། ཞི་བ་བཀའ་བཅུའི་སྦྱིན་སྲེག་གནང་སྐབས་ཤ་སྣ་མ་གཅིག་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཡོད་པས་དེ་ཁུལ་ནས་རུས་པ་བརྙེས་ན་བསྲུང་བ་ཐོབ་ཅེས་གསུངས།རྫོང་པད་མ་རྩེ་སྒྲུབ་ཕུག་ནི་གུ་རུས་ཕྱག་མདའ་གནང་ནས་ཁུང་ཕུག མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱིས་འཕྱི་བར་སྤྲུལ་ནས་གནས་སྒོ་ཕྱེས་ཞེས་ཟེར། དེའི་ནང་གུ་རུས་རྟ་ཕྱག་ཁྱུང་གསུམ་སྒྲུབ་གནང་སྐབས་ཀྱི་རང་བྱོན་ཡོད་པས་དེ་འོག་འཛུལ་ན་དབང་ཐོབ་ཟེར། གཞན་ཡང་དམྱལ་བའི་ཟམ་པ་ཞེས་འགྲོ་སྐྱོད་དཀའ་བ་དང་། རང་བྱུང་མཆོད་རྟེན། མཐོང་སྒྲོལ་མཆོད་རྟེན། བྱ་རུང་ཁ་ཤོར། ཤེལ་གྱི་ཀ་བ་ཞེས་སོགས་ཡོད་པས་དེར་སྨོན་ལམ་བཏབ་ཚད་འགྲུབ་ཅེས་གསུངས། དེའི་བྱང་ངོས་སུ་བདེ་ཆེན་གསང་བའི་ཕུག་ལ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་སྐུ་མཚམས་ལ་བཞུགས་ས་ཡིན་གསུངས།[page 23] སྟེང་གི་འཕྱི་ཕིག་བྲག་ཕུག་ལ་རྟ་མགྲིན་གྱི་དབང་ཞུ་ས་དང་ཞི་ཁྲོའི་ལྷ་ཚོགས་ཀྱི་རང་བྱོན་སོགས་ཡོད། གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་རྫོང་སྐུ་འབུམ་དུ་སྒྲུབ་པ་བཀྱོན་སྐབས་ཙ་རིའི་གནས་བདག་ཞིང་སྐྱོང་ཆེན་པོ་ཉེར་བརྒྱད་ཞལ་གཟིགས་པས་གནས་འདི་ཐེངས་གསུམ་མཇལ་ན་ཙ་རི་བསྐོར་བ་དང་ཁྱད་མེད་ཅེས་ཀྱང་གསུངས།      
   གྲ་ཐང་དགོན།    མཚན་གཞན་ལ་“ལྔ་ལྡན་གྲྭ་ཚང་”ཞེས་ཞུ། སྒྲགས་གྲུ་ཁ་ནས་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་ནས་ཤར་དུ་སོང་ན་ད་ལྟའི་གྲ་ནང་རྫོང་དུ་འབྱོར་བས། གྲ་ནང་རྫོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གྲ་ཐང་ཞེས་པ་ནི་“ཤིང་གྲ་མ་སྐྱེས་པའི་གྲ་དང་། བཀའ་ཐང་ལ་འཁོད་པས་ཐང་”ཞེས་པ་ལས་གྲ་ཐང་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། དགོན་དེ་ནི་གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་ནང་ཚན་གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ཀྱིས་༡༠༨༡ལོར་རྨང་བཏིང་གསུངས། གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ནི་༡༠༡༢ལོར་གྲ་ནང་སྐྱིད་རུ་ཞེས་པར་སྐུ་འཁྲུངས། མར་པ་ལོ་ཙཱ་འཁྲུངས་པ་དང་དུས་མཉམ། གྲ་ནང་སྐྱེས་བུ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ཡང་ཡིན། ཀུན་དགའ་བོའམ་བེེ་རོ་ཙ་ནའི་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་ཞེས་ཞུ། གང་དེས་གནས་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་བཞེངས་དོན་ནི་སྡིགས་སྦྱོངས་སུ་སྣ་ཤུད་ཀྱི་སོ་མཚམས་སུ་ཟན་ཡངས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྲུབ་ལ་དཔེ་བྱས་པའི་གྲྭ་ཐང་དང་། སྤྱན་གཡས། སྐྱིད་རུ། ཀུན་དགའ་རྭ་གཉེར་ཁང་། ཁོང་པོ། དགྲ་བརྒྱ་སོགས་གནས་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་བཞེངས་ཞེས་དང་། ཡང་གསུང་སྲོལ་གཞན་ལ་གྲ་པ་མངོན་ཤེས་བསམ་ཡས་མཆིམས་ཕུའི་གེ་གོང་དུ་ཞང་བློན་སྒྲུབ་ཅིང་བཞུགས་པའི་དུས་ཨོ་རྒྱན་གྱི་ལུང་བསྟན་དུ། “ཁྱེད་ནི་སྐལ་པ་ལྡན། ཁྱེད་ཀྱིས་ལྷ་ཁང་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་བཞེངས་དགོས་”ཞེས་བྱུང་བར། “ང་ཡིས་ལྷ་ཁང་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་ལས་གཅིག་ཀྱང་འགྲུབ་དཀའ་”ཞུས་པར། “དཀའ་བ་མེད། ཁྱེད་འདི་ནས་བསམ་ཡས་སུ་དཔེ་ཧར་དཀོར་མཛོད་གླིང་གི་ཀ་པ་སེང་གདོང་ཅན་གྱི་འོག་ན་ཛམ་བྷ་[page 24] ལ་དམར་པོའི་ནོར་སྒྲུབ་ཡོད་པས་དེ་གཏེར་ནས་ལོངས་ཤིག་”ཅེས་ལུང་བསྟན་བྱུང་བ་ལྟར་ནོར་གཏེར་བླངས་ནས་གནས་དེ་དག་བཏབ་ཅེས་ཀྱང་གསུངས་སྲོལ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་བསམ་ཡས་ལས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཡོད་པས་ལྔ་ལྡན་གྲྭ་ཚང་ཞེས་ཞུ་དོན་ནི། ཁོར་ས་དང་པོ་བསམ་ཡས་ལས་གཞུ་འདོམ་གང་གིས་རྒྱ་ཆེ་བ་གཅིག་ ཁོར་ས་བར་མའི་སྟེང་སངས་རྒྱས་སྟོང་གི་ལྡེབས་རིས་ཡོད་པས་གཉིས། སྟེང་མཆོག་ཟ་མཆོག རྒྱལ་པོ་ར་ཧུ་ལར་གཉེར་གཏད་པས་གསུམ། བར་ཐོག་རྒྱལ་པོ་ཤིང་བྱ་ཅན་ལ་གཉེར་གཏད་པས་བཞི། འོག་ཐོག་ཀླུ་རྒྱལ་མལ་གྲོ་གཟི་ཅན་ལ་གཉེར་གཏད་པ་དང་སྤྱིའི་བཀའ་སྲུང་ཞང་བློན་རྡོ་རྗེ་བདུད་འདུལ་ཡིན་པས་ལྔ་བཅས་ཀྱིས་ལྔ་ལྡན་གྲྭ་ཚང་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། དབུ་རྩེ་ནི་ལུགས་གསུམ་ཅན་བསམ་ཡས་དང་འདྲ་ལ། དེ་འབྲེལ་གྱི་རྟེན་སྐུ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་བཞུགས་པ་ལས་ཇུན་གར་དམག་དུས་གསུང་འབྱོན་པའི་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་སྐུ་བརྙན་“ཨ་ཚ་”མ་ཞེས་པ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཡོད། དགོན་དེ་ཐོག་མར་རྙིང་དགོན་ཡིན་པ་ལ་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པས་མཚན་དོན་གྲུབ་རྡོ་རྗེ་ཞེས་གསོལ་བའི་དགོན་དེའི་མཁན་པོ་ཀུན་དགའ་མཁྱེན་རྩེ་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་དུས་སུ་ས་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་འདུ་ཁང་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ནང་སྔ་བར་ཕྱིས་གསུམ་གྱི་རྩ་ཆེའི་ལྡེབས་རིས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། གསར་བཞེངས་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་དང་། གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བྱམས་པ་གླིང་།    གྲ་ཐང་དགོན་ནས་ཤར་གྱི་རི་ཁུག་ཏུ་བྱམས་པ་གླིང་ཞོལ་གྲོང་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་འཁོར་ལམ་དེད་ཕྱིན་ན་དགོན་དེར་སླེབས། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་ཐུ་མི་སམ་བྷོ་ཊ་ནས་གདུང་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་དྲུང་ཆེན་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱལ་མཚན་ལ་སྲས་གཉིས་བྱུང་བའི་གཅེན་དགེ་བསྙེན་ལྷུན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བཏབ། སྲས་གཉིས་པ་བྱམས་གླིང་པ་བསོད་ནམས་རྣམ་[page 25] རྒྱལ་དང་། ལོ་ཆེན་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོས་མཆོད་རྟེན་བཞེངས། བོད་དུ་ཆོས་འཁོར་མཆོད་རྟེན་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ནང་ནས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། ཆོས་འཁོར་གྲྭ་ཚང་དང་། མཁར་གྲྭ་ཚང་། ཆོས་པའི་གྲྭ་ཚང་། ཀླུ་སྡེང་གྲྭ་ཚང་བཅས་གྲྭ་ཚང་ལྔ་ལས་གྲུབ་པའི་མདོ་སྔགས་ཀྱི་མཛད་པ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཆིག་སྟོང་ལ་ཉེ་བ་བྱུང་ཞེས་གསུངས། དེ་ནས་དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ན་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་དངོས་སློབ་པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་རྣམ་རྒྱལ་དགོན་དེར་བྱོན་ཏེ་གྲྭ་ཚང་ལྔ་པོ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ། མཆོད་རྟེན་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་ཐོག་སོ་བཅུ་བདུན་ཅན་ལ་ཉམས་གསོ་མཛད། དེ་རྗེས་སྐྱབས་རྗེ་འབུམ་དོད་རིན་པོ་ཆེས་མཆོད་རྟེན་ལ་ཉམས་གསོ་རྒྱ་ཆེ་གནང་། ཀུན་གླིང་ཚ་ཤག་སྐུ་ངོ་བསྟན་པ་བསོད་ནམས་ཞུ་བ་བྱམས་གླིང་བླ་བྲང་བཟུང་གནང་སྐབས་མཆོད་རྟེན་ལ་ཟངས་ཀྱི་ཝ་མདོང་བཙུགས་ནས་ཆར་ཆུས་མི་གནོད་པ་བྱས། མཆོད་རྟེན་ནི་བལ་ཡུལ་མཆོད་རྟེན་བྱ་རུ་ཁ་ཤོར་ལ་དཔེ་བྱས་པ་ཡིན་ཟེར། སྔོན་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་༡ཚེས་1ནས་7བར་བྱམས་གླིང་ཚོང་འདུས་ཞེས་བལ་བོད་འབྲུག་གསུམ་འཛོམས་སྲོལ་ཡོད། བལ་པོའི་ཚོང་པས་མཆོད་རྟེན་གྱི་རྩེ་ནས་རས་ཀ་ཅི་སློངས་ཀྱི་རེད། ཀ་ཅི་ཇི་ཙམ་རིང་བ་དེ་ཙམ་གྱིས་ཚོང་ལེགས་པའི་རྟགས་ཡིན་ཞེས་ཀྱང་ཟེར།ད་ལྟ་བྱམས་ཁང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་ནང་སྔོན་གྱི་རྟེན་ཙན་དན་གྱི་བྱམས་པ་ཁྲུ་གང་པ་ཅན། གསར་བཞེངས་སྨན་འདམ་གྱི་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གསུམ་ལྡན། པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་དམར་གདུང་གི་ལྷུ་ཚིགས་བཞུགས་པའི་སྨན་འདམ་གྱི་འདྲ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སེམས་ཉིད་བྱམས་པ་ཞེས་སྐུ་འདྲ་རྩ་ཆེན་ཞིག་སྔོན་དུས་འགྱུར་གོང་བོར་བརླགས་སོང་བ་ད་ལྟ་འབྲུག་ཡུལ་དུ་ཡོད་སྐད་བཅས་སོ།།      
   རི་བོ་རྣམ་རྒྱལ།    མཚན་བསྡུས་པར་“རི་རྣམ་དགོན་”ཞེས་ཞུ།[page 26] བྱམས་གླིང་ཞོལ་ནས་ཕུ་རུ་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཙམ་འཁོར་ལམ་དེད་ནས་ལྕིའུ་སྨད་དམ་ཇོ་སྨད་གྲོང་བརྒྱུད་སོང་ན་ཤར་གྱི་རི་སྟེང་ནས་དགོན་དེ་མཇལ། ལྕིའུ་སྨད་ཅེས་པ་ནི་སྔོན་ཇོ་བོ་སྤུན་གསུམ་བསམ་ཡས་སུ་ཕེབས་མཁན་ཡིན་པ་ལ་ས་དེར་ཞག་གཅིག་བཞུགས། ཕྱི་ཉིན་ཇོ་བོ་གཉིས་བསམ་ཡས་སུ་ཕེབས། གཅིག་གིས་ང་འདིར་སྡོད་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་ནས་ཇོ་སྨད་དང་ཇོ་སྟོད་ཅེས་པའི་མིང་བྱུང་བའི་ཟུར་ལས་ད་ལྟའི་“ལྕིའུ་སྨད་”ཅེས་པའི་སྒྲ་དེ་བྱུང་ཟེར། རི་བོ་རྣམ་རྒྱལ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་དངོས་སློབ་པཎ་ཆེན་དགེ་འདུན་རྒྱལ་པོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། རི་བོ་རྣམ་རྒྱལ་དང་། རི་བོ་ཆོས་གླིང་། རི་བོ་བདེ་ཆེན་བཅས་བགྲེས་གཞོན་གསུམ་གྱིས་དགོན་རེ་བཏབ་གནང་བ་ཟེར། ཐོག་མ་ནས་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀ་ཕྱག་བཞེས་མཛད་པའི་དགེ་ལྡན་པའི་དགོན་པ་ཡིན། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་སྐོར་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་རྟེན་གསུམ་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་ལས་གཙོ་སྐུ་ཇོ་བོ་མི་འགྱུར་རྡོ་རྗེ་ཞེས་ཇུན་གར་བས་འཇོར་ཞུས་རྗེས་རིམ་བཞིན་གསོས་པ་ཞིག་དང་བཀའ་གདམས་མཆོད་རྟེན་མི་ཚད་ལ་ཟིན་ཙམ་གསུམ་སོགས་ཡོད།ད་ལྟ་ཇོ་ཁང་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་ནང་གསར་བཞེངས་ཇོ་བོའི་ཐུགས་ཀར་སྔོན་གྱི་གཟུངས་རང་འཇགས་ཕུལ་བ་ཞིག་དང་། བཀའ་གདམས་མཆོད་རྟེན་གཅིག་གི་ཆོས་འཁོར་དང་པད་མ་ཉམས་གསོ་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དགའ་ཚལ་སྦུག    ལྕིའུ་སྨད་གྲོང་ནས་ཕུ་རུ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་དེད་སོང་ན་རྒྱལ་གླིང་གྲོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་། གྲོང་དེའི་དབུས་རྒྱལ་གླིང་དགོན་རྙིང་ཉམས་གསོ་མ་བྱུང་བ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་གནས་དེ་གྲ་ནང་སྐྱེས་བུ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་རྒྱལ་བ་ཡར་རྒྱབ་པའི་ཕ་གཞིས་ཡིན་པས་རྒྱལ་གླིང་ཞེས་དང་། དེ་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ནམ་དངོས་སློབ་མཁན་ཆེན་[page 27] བྱང་ཆུབ་དཔལ་བ་ལ་ཕུལ་བས་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱིས་གྲ་ནང་རྒྱལ་གླིང་ཚོགས་པ། གྲ་ཕྱི་ཚོང་འདུས་ཚོགས་པ། སྣེ་གདོང་རྩེ་ཚོགས་པ། གཙང་གི་ཆོས་ལུང་ཚོགས་པ་བཅས་ཚོགས་པ་སྡེ་བཞི་བཏབ་པའི་ཡ་གྱལ་རྒྱལ་གླིང་ཚོགས་པ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་དུས་འགོར་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། སྔོན་ནང་རྟེན་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་པ་ལས་ཆོས་དུང་འཛམ་གླིང་སྒྲ་དབྱངས་ཀྱི་སྟེང་དུ་མུན་ནག་ནང་མེ་འོད་ལྷམ་མེར་འཕྲོ་བའི་གཡུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའང་ཡར་རྒྱབ་པའི་བླ་གཡུ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད། གཞན་ཡང་རྫ་མཁན་ལྟག་ཁུང་ཉི་ཤར་གྱིས་བཞེངས་པའི་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱི་འདྲ་སྐུ་དང་། འཇང་རྙིང་མ་ཞེས་པའི་ཞལ་ཐང་སོགས་ཡོད། ད་ལྟ་དགོན་དེ་ཉམས་གསོ་མ་འགྲུབ་པས་དེ་ནས་བྱང་ཤར་མཚམས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་དགའ་ཚལ་སྦུག་ཏུ་འབྱོར། དགའ་ཚལ་སྦུག་ནི་གནས་བརྟན་དཔའ་བོ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་རྒྱལ་གླིང་ཚོགས་པའི་གཞུང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་བཤད་ཁྲིད་གནང་ཡུལ་དུ་ཕྱག་བཏབ། ཐོག་མར་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱི་ལུགས་ཏེ་འདུལ་བའི་ལུགས་ཁོ་ན་འཛིན་པ་ལ། རིམ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཕྱག་ལེན་མཛད་པས་མ་ཚད་ཡི་གེ་འབྲི་སྦྱོང་ནས་དབུ་བཙུགས་བཅུ་ཕྲག་རིག་པའི་གནས་ཀུན་གསན་སྦྱང་གནང་སྲོལ་ཡོད་པར་གྲགས།ད་ལྟ་དགའ་ཚལ་སྦུག་འདུ་ཁང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་ནང་ཁ་ཆེ་པན་ཆེན་གྱི་རྫ་སྐུ་བྱིན་ཅན་དང་། གསར་བཞེངས་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་གྱི་སྣང་བརྙན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱི་རྫ་སྐུ་ནི་རྫ་མཁན་ལྟག་ཁུང་ཉི་ཤར་གྱིས་བཞེངས་པ་ཡིན་ཟེར། ལྟག་ཁུང་ཉི་ཤར་ཞེས་པ་ཞོགས་པར་རང་ཁྱིམ་ནས་རྟག་ཏུ་པཎ་ཆེན་གྱི་མདུན་དུ་ཆོས་ཞུ་བར་འོང་བས་ལྟག་ཁུང་ལ་ཉི་མ་ཤར་བ་དང་། དགོང་དྲོ་ཉི་མ་ནུབ་རིར་བཞུད་པའི་སྐབས་རང་ཁྱིམ་དུ་ལོག་འགྲོ་སྐབས་ལྟག་ཁུང་ལ་ཉི་མ་ཤར་བས་ལྟག་ཁུང་ཉི་ཤར་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་ཐོགས། རྫ་མཁན་པཎ་ཆེན་ལ་དད་གུས་ཆེ་བས་པཎ་ཆེན་གྱི་འདྲ་སྐུ་བདུན་བཞེངས་པའི་གྲབས་བྱས་ཏེ་བཞུགས་ཁྲི་བཟོས། འོན་ཀྱང་སྐུ་བཞེངས་མི་ཤེས་[page 28] པས་ཁྲི་རེའི་སྟེང་དུ་འདམ་བག་རྡོག་རེ་བཞག་སྟེ་གཉིད་དུ་ཡུར་བ་གཉིད་ལས་སད་སྐབས་ཁྲི་རེའི་སྟེང་དུ་སྐུ་བྱོན་ལེགས་རེ་རང་བཞིན་དུ་ཕེབས་ཞེས་ཟེར། རྫ་སྐུ་དེ་རྣམས་ལས་ས་སྟེང་། ས་འོག་ ས་བླ་གསུམ་ལ་རེ་རེ་དང་། ཚོགས་པ་བདེ་བཞིར་སྐུ་རེ་ཡོད་པ་ལས་ད་ལྟ་རྒྱལ་གླིང་དགའ་ཚལ་སྦུག་ཏུ་བཞུགས་པ་འདི་ཉིད་ལས་མཇལ་རྒྱུ་མེད་གསུངས།      
   སྟོད་གྲོང་དགོན།    རྒྱལ་གླིང་ཚོགས་པ་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་མུ་མཐུད་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཙམ་སོང་ན་བཀྲ་ཤིས་གླིང་གྲོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་དེ་ནས་གྲོང་དེའི་བྱང་ངོས་རི་འདབས་སུ་སོང་ན་དགོན་དེ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་རྒྱལ་བ་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པའི་འཁྲུངས་ཡུལ་ཡིན་ལ་གདན་ས་གཙོ་བོའང་ཡིན། རྒྱབ་རིའི་ལྡེབས་སུ་རྒྱལ་བ་ཀློང་ཆེན་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། སྒྲུབ་ཆུ། དུར་ཁྲོད་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། རྒྱལ་བ་ཀློང་ཆེན་པ་ནི་སློབ་དཔོན་པད་འབྱུང་གི་དངོས་སློབ་རྒྱལ་བ་མཆོག་དབྱངས་དང་གདུང་གཅིག་པའི་རབ་ལས་མཆེད་པ་སློབ་དཔོན་བསྟན་པ་སྲུང་དང་། ཡུལ་འབྲོམ་སྟོན་རྒྱལ་བའི་འབྱུང་གནས་ཀྱི་གདུང་ལས་མཆེད་པ་འབྲོམ་བཟའ་མ་བསོད་ནམས་རྒྱན་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་༡༣༠༨ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། ཀུན་མཁྱེན་འཁྲུངས་རྗེས་དམར་འབྱར་དུས་ཡུམ་གྱིས་ཞིང་གི་མུ་ཁར་བཞག་སྟེ་ཞིང་ལས་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་གློ་བུར་དུ་ཆར་པ་ཆེན་པོ་རིག་བབས་པས་མ་གཟའ་དམ་གསུམ་གྱིས་ཀུན་མཁྱེན་ཁྱིམ་དུ་གདན་དྲངས། ཡུམ་གྱིས་བུ་ལེན་དུ་འགྲོ་སྐབས་བཞུགས་མེད་པས་ཁྱིམ་དུ་ཕེབས་པས་ཀུན་མཁྱེན་ཁྱིམ་དུ་གདན་དྲངས་ཡོད་པ་དང་། ལྷ་མོ་ཨེར་ཀ་རྫ་ཏིས་ཡུམ་ལ་བཀའ་བཀྱོན་ཡང་གནང་། དེ་ནས་སྐུ་ན་རིམ་སོན་ཀུན་མཁྱེན་དུ་ངོས་འཛིན་ཞུས། མཛད་འཕྲིན་ཤིན་ཏུ་རྒྱས། མཚན་སྙན་ཡངས་པའི་ཁྱོན་ལ་ཁྱབ། བོད་གངས་ཅན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོས། ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་དང་། ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པ། རྒྱལ་བ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་[page 29] བཅས་གསུམ་ནི་གངས་ཅན་གྱི་“འཇམ་དབྱངས་རྣམ་གསུམ་”ཡིན་ཞེས་གསུངས།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པ་དང་ཆོས་སྐུ་ཀུན་བཟང་། རིག་འཛིན་འཇིགས་མེད་གླིང་པ་སོགས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིའི་སྟོད་ལུང་གནས་ནང་གི་དགོན་ལག་ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་ཇོ་དགོན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཨོ་རྒྱན་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“གྲ་སྟོད་ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། སྟོད་གྲོང་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་ཡར་རྗེ་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།“ཡར་”ཞེས་པ་ནི་སྟོད་ཀྱི་དོན་དང་དེར་འཁྲུངས་པའི་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པས་ཡར་རྗེ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་། ལྷ་སྲས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་པོའི་སྐྱེ་བ་བདུན་པ་ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པ་དེ་ཉིད་༡༣༢༣ལོར་སྔགས་རྒྱུད་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་སྐུ་འཁྲུངས། སྐུ་ཆུང་དུས་ནས་མཐུ་དང་སྨན་རྩིས་སོགས་ལ་མཁས་པར་སྦྱངས། དགུང་ལོ་ཉེར་གསུམ་པར་བསམ་ཡས་མཆོད་རྟེན་དམར་པོ་ནས་གཏེར་གྱི་ཁ་བྱང་བཞེས་ཏེ་ཤེལ་བྲག་གི་རྒྱབ་ཕྱོགས་བྲག་པད་མ་བརྩེགས་པའི་ཤེལ་ཕུག་ནས་ཟབ་གཏེར་གྱི་མཛོད་བཞེས། དེ་ནས་ཁྲ་འབྲུག་ཁུལ་དུ་བཀའ་འདུས་ཀྱི་དབང་གནང་སྐབས་ལུང་བསྟན་གྱི་ཚིག་ཟུར་གྱི་རྐྱེན་པས་སྣེའུ་གདོང་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དང་ཐུགས་མི་མཐུན་པའི་ཚུལ་བྱས་ཨེ་བརྒྱུད་དྭགས་པོར་ཕེབས་ཏེ་ཨེ་འདབས་བློ་ཆུང་བྱ་བར་སྐུ་གཤེགས། སྐུ་གདུང་དྭགས་པོས་སྤྱན་དྲངས། ཕྱིས་སྐུ་རབས་སྡེ་པ་ལས་ཅན་ཞིག་གིས་སྐྱེ་བདུན་མྱོང་གྲོལ་དུ་གྲགས་པ་ཤེས་ནས་སྐུ་ཤ་ཅུང་ཟད་ཞུད་ཅིང་ཉམས་པས་སྡེ་པ་ཉམས་འབར་ཏེ་ས་ལས་ཁྲུ་གང་ཙམ་གྱིས་འཕགས་ནས་སྐྱོང་ཐུབ་པ་སོགས་ཀྱི་སྙན་གྲགས་ཁྱབ་མཐར་སྐུ་གདུང་སྣེ་གདོང་བན་ཚང་དུ་བཞུགས་སྐོར་གཤམ་དུ་སྣེ་[page 30] གདོང་རྫོང་ཁོངས་བན་ཚང་གི་དཀར་ཆག་ཏུ་གཟིགས། ཡོངས་གྲགས་སུ་དགོན་དེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་ཞེས་ཀྱང་། ལ་ལས་མངའ་སྡེ་ཤེས་རབ་བཟང་པོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བ་ཡིན་ཞེས་ཀྱང་གསུངས། དགོན་དེའི་ཕྱི་བརྩིགས་སྔོན་གྱི་དེ་རང་ཡིན་པས་དེའང་ཟངས་མདོག་དཔལ་རིའི་དབྱིབས་ལྟར་མཚུངས་ཞེས་དང་ལྷ་ཁང་ཆུང་ཡང་སྐོར་ལམ་ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་དུ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པའི་ཤངས་ཁྲག་ལས་བཞེངས་པའི་གུ་རུ་པད་མ་སམ་བྷ་བ་དང་རྟ་མགྲིན་དྲག་པོ་ཚར་གཅོད་ཀྱི་ལྡེབས་རིས། གསར་བཞེངས་གུ་རུ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེའི་ཐུགས་ཀར་སྔོན་གྱི་གཟུངས་རང་འཇགས་སུ་གསོལ་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དར་རྒྱས་ཆོས་གླིང་།    ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་ནས་ནུབ་ངོས་ཀྱི་རི་ལྡེབས་སུ་འཁོར་ལམ་མེད་སྟབས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་མ་ཟིན་ཙམ་འཛེགས་ན་དགོན་དེར་འབྱོར། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་དྲིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་རང་གྲོལ་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་ནས་བླ་ཁག་བཞི་ཙམ་བྱུང་། ལྔ་པ་གཏེར་བདག་གླིང་པ་ནི། ཡབ་གནུབས་ཆེན་གྱི་ཡང་སྲིད་སྨྱོས་སྟོན་གསང་བདག་ཆེན་པོ་འཕྲིན་ལས་ལྷུན་གྲུབ་དང་། ཡུམ་ཤེལ་དཀར་རྡོ་རྗེ་འཚོའི་སྤྲུལ་པ་ལྷ་འཛིན་དབྱངས་ཅན་སྒྲོལ་མ་གཉིས་ལ་༡༦༥༤ལོར་སྐུ་བལྟམས། མཚན་ལེགས་པ་དོན་གྲུབ་ཏུ་གསོལ། སྐུ་གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་མཁྱེན་དཔྱོད་ཡངས་པར་གྱུར། དགུང་པོ་བཅོ་ལྔ་པར་འབྲས་སྤུངས་སུ་ཕེབས་ནས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་། དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་པར་སླར་ཡང་རྩེ་ཕོ་བྲང་དུ་ཕེབས་ནས་བསྙེན་རྫོགས་ཞུས། བླ་ཆེན་མང་པོ་ལས་དབང་ལུང་ཁྲིད་གསུམ་གསན། གཡའ་མ་ལུང་དང་ཤེལ་བྲག་སོགས་ནས་ཟབ་གཏེར་བཞེས་པའི་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས། སླར་ཡང་གོང་ས་ལྔ་པའི་བཀའ་བཞིན་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལར་ཕེབས་ཏེ་གཏེར་རྫས་རྣམས་སྤྱན་སྔར་བསྟར་བས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་ཏེ་གཟེངས་བསྟོད་ཀྱང་ཆེན་པོ་མཛད། གྲ་ཕྱི་ཐར་པ་[page 31] གླིང་གི་བདག་ཐོབ་ཀྱང་གནང་བས་༡༦༧༦ལོར་རྨང་བཏིངས་པས་གཙུག་ལག་ཁང་ཀ་བ་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བཞི་ཐོག་རིམ་གསུམ་དང་བཅས་པ་སྨིན་གྲོལ་གླིང་དགོན་བཞེངས་གནང་མཛད་པས་བུ་དགོན་དེ་མ་དགོན་དུ་གྱུར།ད་ལྟ་དར་རྒྱས་ཆོས་གླིང་འདུ་ཁང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་དབུས་སྨན་གདམ་གྱི་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ། གཏེར་བདག་གླིང་པའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། གཏེར་བདག་གླིང་པ་འཁྲུངས་རྗེས་ཀྱི་ལྷོ་བྲག་ལས་ཤིང་ཤུག་པ་ཞིག་འཁྲུངས་པའི་རྩ་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྡིངས་པོ་ཆེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“སྡིངས་ཆེ་དོན་གྲུབ་ཐོག་མེད་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ལྷག་ཙམ་མར་སོང་ན་བདེ་གླིང་གྲོང་དུ་འབྱོར། དེ་ནས་ནུབ་བྱང་མཚམས་ཀྱི་རི་ལྡེབས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་ཙམ་འཛེགས་ན་དགོན་དེར་སླེབས། ཐོག་མར་གནས་དེར་རྒྱལ་བ་རྒོད་ཚང་བའི་སློབ་མ་ཡང་དགོན་ཞུ་བའི་གདན་ས་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། རྗེས་སུ་འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོའི་དངོས་སློབ་སེམས་དཔའ་རིན་ཆེན་དཔལ་བཟང་གིས་སྐུ་ཚེའི་སྟོད་ལ་ལྕོག་གུར་ཕུབས་ནས་སྒྲུབ་གྲྭ་བཙུགས། འདུལ་བའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཤིན་ཏུ་དམ་པོ་ཡོད། སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཆར་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ནི་ལྕོག་གྲྭ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་སྟབས་རིམ་བཞིན་བླ་མའི་མཚན་ལའང་ལྕོག་གྲྭ་རིན་པོ་ཆེ་ཞེས་ཞུ། སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་ཆོས་ཀྱི་སེང་གེས་བཤད་གྲྭའང་འཛུགས་གནང་མཛད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོས་ཀོང་པོར་བཞེངས་གནང་མཛད་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་སྐུ་བརྙན་ཞིག་བར་སྐབས་ཉམས་ཆག་བྱུང་བ་ལ་ཉམས་གསོ་གནང་བ་ཞིག་དང་། གཞན་ཡང་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། [page 32]       
   སྙེ་མདོ་དགོན།    སྡིངས་པོ་ཆེ་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་མར་སོང་ན་པད་གྲོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་། པད་གྲོང་ནས་སྤྱི་ལེ་དྲུག་བདུན་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་ལུང་ཤུར་ནང་སོང་ན་དགོན་དེ་རི་གདོང་ཞིག་སྟེང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་རྡོ་རྙིང་དང་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་སྟབས་རྙིང་རྡོ་དགོན་ཞེས་རྡོ་དེ་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་ནི་གཏེར་བདག་གླིང་པ་ཡིན་ཞེས་སྨིན་གྲོལ་གླིང་གི་དགོན་ལག་ཡིན། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་གཏེར་བདག་གླིང་པའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་རྟེན་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྨིན་གྲོལ་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“འོག་མིན་ཨོ་རྒྱན་སྨིན་གྲོལ་གླིང་”ཞེས་ཞུ། གྲ་ཐང་དགོན་ནས་ཤར་དུ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་བཞི་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་ཚོང་འདུས་གྲོང་དུ་འབྱོར། དེ་ནས་ནུབ་ངོས་རི་འགྲམ་ནས་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་ལྷོ་རུ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་སོང་ན་ཐར་པ་གླིང་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་ཆགས་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་རྡོ་རྗེ་བྲག་དང་། སྨིན་གྲོལ་གླིང་། འཕྱོངས་རྒྱས་དཔལ་རི་བཅས་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་རྙིང་དགོན་ཆེ་བ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ཐོག་མར་གནས་དེར་ཀླུ་མེད་ཚུལ་ཁྲིམས་ཤེས་རབ་ཀྱི་དགོན་པ་“ཐར་པ་གླིང་”ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་སྟབས་དེ་ཁུལ་གྱི་གྲོང་ལའང་ཐར་པ་གླིང་ཞེས་པའི་མིང་ཐོགས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་ཐར་པ་གླིང་གི་བདག་དབང་གཏེར་བདག་གླིང་པར་གནང་བས་༡༦༧༦ལོར་སྨིན་གླིང་དགོན་བཞེངས་འགོ་ཚུགས། གཙུག་ལག་ཁང་ཀ་བ་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བཞིའི་ཐོག་བརྩེགས་གསུམ་པའི་ཡང་སྟེང་གསར་ཟངས་ཀྱི་གཉྫི་ར་དང་། ལི་མ་ལྷ་ཁང་གི་ཡངས་སྟེང་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་གཉིས། ཕྱི་རོལ་དུ་འཁོར་ས་བྲང་ཁང་དང་བཅས་ལེགས་པར་གྲུབ། གོང་ས་མཆོག་ནས་དངུལ་དཀར་གྱི་བདེ་གཤེགས་མཆོད་རྟེན་བརྒྱད་ཐོག་[page 33] རྩེགས་མའང་གསོལ་སྩལ་ཐོབ་པ་སོགས་རྟེན་གསུམ་ཁྱད་པར་ཅན་བཞུགས་སོ་གསོལ། ཐོག་མར་གྲྭ་གྲངས་བཞི་བཅུ་སྐོར་ནས་རིམ་བཞིན་སུམ་བརྒྱར་ཉེ་བ་བྱུང་། ༡༧༡༤ལོར་གཏེར་བདག་གླིང་པ་སྐུ་གཤེགས། ༡༧༡༧ལོར་ཇུན་གར་དམག་གིས་གསང་སྔགས་ཕོ་བྲང་མ་གཏོགས་ཡོངས་རྫོགས་བཤིགས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་དུས་སླར་ཡང་རྙིང་དགོན་ཐོར་ཞིག་སོང་རིགས་ཉམས་གསོ་དགོས་པའི་བཀའ་ཤོག་ལྟར་རིམ་བཞིན་སྔར་ལྟར་ཉམས་གསོ་གནང་། གཏེར་བདག་གླིང་པའི་སྐུ་མཆེད་ལོ་ཆེན་དྷརྨ་ཤྲཱིས་རིག་གནས་སྤྱི་ལ་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེན་སྤེལ་གནང་མཛད་པ་སྤྱི། བྱེ་བྲག་སྒྲ། གསོ་རིག སྐར་རྩིས་སོགས་ལ་མཁས་པར་གྱུར་པའི་རྒྱུན་ལས་སྔོན་དགོན་དེར་རིག་གནས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་སེར་སྐྱ་རིས་མེད་སློབ་གཉེར་དུ་ཕེབས་སྲོལ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་འདུ་ཁང་དང་གཙུག་ལག་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོར་ཐུབ་དབང་མཐོང་གྲོལ་ཐོག་རྩེགས་གསུམ་ལྡན་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་དང་། གཏེར་བདག་གླིང་པས་གཏེར་ནས་བཞེས་པའི་ནང་རྟེན་ཁག་གཞན་ཡང་གསར་བཞེངས་སྐུ་འདྲ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་བསམ་གཏན་རྩེ་དང་། འོད་གསལ་གླིང་། ཐེག་མཆོག་གླིང་སོགས་ཇོ་དགོན་ཁ་ཤས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཚོང་འདུས་གྲྭ་ཚང།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཁས་མང་བྱེ་བ་འདུས་པའི་རྫིང་བུ་‘རྗེ་རྫིང་ཚོགས་པ་’”ཞེས་ཞུ། སྨིན་གྲོལ་གླིང་ནས་མར་ལམ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་ཡོང་ན་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་གྱི་ལྷོ་ཟུར་ནས་ཚོང་འདུས་གྲོང་ཚོའི་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་༨ཚེས་༧ནས་ཉིན་གསུམ་ཙམ་ཚོང་འདུས་ཚོགས་པས་“ཚོང་འདུས་”ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་། ཡང་ལ་ལས་ཚུར་འདུས་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། དེའང་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་[page 34] སྤྱན་སྙུན་ནས་ཞབས་རིམ་ཇི་ལྟར་བསྒྲུབས་ཀྱང་ཕན་འབྲས་མ་བྱུང་བར་མཐར་དགོན་དེའི་སྲུང་མ་བྱ་ཁྲི་སྤྱན་གཅིག་བསྟེན་ནས་སྙུན་གཞི་དྭངས་སྟབས་དེ་ནས་བཟུང་གཞུང་དགོན་མིན་ཡང་གྲ་ཕྱི་མདོ་སྒང་གི་མི་སེར་ཚང་མ་གཞུང་གི་བཀའ་ལྟར་དགོན་དེའི་ཁྲལ་བསྒྲུབ་དགོས། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱིས་ཚོགས་པ་སྡེ་བཞི་བཏབ་གནང་བའི་ཡ་གྱལ་ཡིན། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་དགུ་བཅུ་ལྷག་གིས་ས་སྐྱ་ངོར་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱིས་ཚོགས་པ་བཞི་པོར་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་རེ་དང་། པཎ་ཆེན་གྱི་འདྲ་བརྙན་རྫ་སྐུ་རེ་གནང་བ་དགོན་འདི་ལའང་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་འདུ་ཁང་གཙོ་བོ་ཉམས་གསོ་ཐུབ་མེད་ཀྱང་ལྕོག་ཁང་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ནང་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་ཕྱག་བཟོ་བཀའ་ཡི་བློན་པོ་བྱ་ཁྲི་སྤྱན་གཅིག་གི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་དང་། རྟེན་གཙོ་ཐུབ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བསམ་ཡས་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་”ཞེས་ཞུ། གྲ་ཕྱི་ཚོང་འདུས་ཚོགས་པ་ནས་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ལྷག་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལོ་བརྒྱུད་ཤར་དུ་སོང་ན་འཁོར་ལམ་འོག་ཏུ་བསམ་ཡས་གྲུ་ཁ་ཡོད། དེ་ནས་གློག་གྲུར་བསྡད་དེ་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ལྷག་སོང་མཚམས་ཟུར་མཁར་གྲུ་ཁར་འབྱོར། ཟུར་མཁར་གྲོང་སྣེ་རྫོགས་མཚམས་རི་འབུར་ཞིག་སྟེང་ནམ་མཁའ་ལྡིང་ཞེས་གུ་རུའི་ཞབས་རྗེས་ཡོད་པའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་གི་རྗེས་ཤུལ་དང་། རྒྱལ་པོས་གུ་རུར་སྐུ་ཕྱག་མ་ཕུལ་བའི་མཐོལ་བཤགས་སུ་བཞེངས་པའི་རྡོ་ཡི་མཆོད་རྟེན་ལྔ་པོ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་རྣམས་མཇལ་བཞིན་སྤྱི་ལེ་བཅུ་གསུམ་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་བསམ་ཡས་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་ཆགས་པ་རྒྱང་རིང་ནས་མཇལ་ཐུབ། བསམ་ཡས་ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་རྒྱལ་པོས་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་བཞེངས་ཐུབ་པ་ཐུགས་སུ་མེད་ཀྱང་རྗེས་སུ་[page 35] གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོ་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་འགྲུབ་སྟབས་རྒྱལ་པོའི་དགོངས་པ་ལས་ཡས་པས་“བསམ་ཡས་”ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེའང་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་བློན་པོ་རྣམས་ལ་ཞང་པོ་རྒྱའི་ཡུལ་མཐོང་བའི་མཁར་ཞིག་བརྩིག་གམ་། ཧས་པོ་རི་ཟངས་ཀྱིས་བཏུམས་སམ། ཀ་ཅུ་ཐང་ལ་ཁྲོན་པ་འདོམ་དགུ་བརྒྱ་དགུ་བཅུ་བྱས་པ་དྲུས་སམ། ལྷ་ཁང་བྲེ་ཚད་གང་བརྩིག་པ་སོགས་གདམ་དུ་བཅུག་པས་བློན་པོ་འགོས་སོགས་ཀྱིས་ལྷ་ཁང་བྲེ་ཚད་ཙམ་ཞིག་བརྩིག་པར་ཞུས། རྒྱ་ཁྱོན་ནི་བཙན་པོའི་མདའ་རྒྱང་གང་གི་ཚད་ཡིན་གསུངས་ཏེ་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པར་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་དང་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་ཚོ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་བཞེངས་པ་ལ་ལྷ་སྲིན་སྡེ་བརྒྱད་ཀྱིས་བཞེངས་མ་བཅུག་སྟབས་སླར་ཡང་སློབ་དཔོན་པད་མ་འབྱུང་གནས་གདན་དྲངས་ཏེ་གཙུག་ལག་ཁང་མཎྜལ་ཚོམ་བུར་དཔེ་བྱས་འདྲ་ཞེས་པ་དེ་བཞེངས། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་། མཁན་ཆེན་བྷོ་ཏི་སྭ་ཏོ། སློབ་དཔོན་པད་མ་འབྱུང་གནས་བཅས་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་། བོད་མི་བདུན་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་སད་མི་བདུན་ཞེས་སུ་གྲགས། དེ་ནས་བཟུང་གཙུག་ལག་ཁང་དེར་བསླབ་སྡོམ་སྲུང་བའི་དགེ་འདུན་ཡོད་པ་མ་ཟད་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་ཆ་ཡོངས་སུ་ཚང་བས་བོད་དུ་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་དགོན་པ་ཨང་དང་པོར་གྱུར། དགོན་དེའི་དབྱིབས་ནི་དབུ་རྩེ་རྩེགས་གསུམ་ཡོད་པ་ལ་བོད་ཆོས་ལ་དད་པ་རྣམས་དགའ་བ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་འོག་ཁང་བོད་ལུགས། ཞང་པོ་རྒྱ་ཡིན་པས་བར་ཁང་རྒྱ་ནག་ལུགས། ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་རྒྱ་གར་ཡིན་པས་སྟེང་ཁང་རྒྱ་གར་ལུགས། དེའི་ནང་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་མནལ་ལམ་དུ་ལུང་བསྟན་བྱུང་བ་ལྟར་བསམ་ཡས་ཧས་པོ་རི་ནས་གདན་དྲངས་པའི་རྡོ་སྐུ་རང་བྱོན་མ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྟེན་གསུམ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་དག་བཞུགས། མཐའ་འཁོར་དུ་སྒོ་བཞི་ཡོད་པ་ནི་ཤར་སྒོ་འཇམ་དཔལ་གླིང་། ལྷོ་སྒོ་རྟ་མགྲིན་གླིང་། ནུབ་སྒོ་བྱམས་པ་གླིང་། བྱང་སྒོ་སེམས་སྐྱེད་གླིང་བཅས་དེ་དག་རེ་རེ་ལའང་ལྷ་[page 36] ཁང་རེ། ད་དུང་ལྕགས་རིའི་ཕྱི་ལའང་ཁམས་གསུམ་གཟའ་ཁང་གླིང་། དགེ་རྒྱས་ལི་མའི་གླིང་། བུ་ཚལ་གསེར་ཁང་གླིང་། ཕུན་ཚོགས་འོད་འབར་གླིང་། ཟིལ་གནོན་གླིང་། བདུད་རྩི་གླིང་། གསང་མཛོད་གླིང་སོགས་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོ་དེ་ལྟ་བུ་བྱུང་བ་ནི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་ཀླུ་མེས་སོགས་ཀྱིས་ཆོས་འཆད་ཉན་ཤིན་ཏུ་དར་བ་དང་། ཇོ་བོ་ཨ་ཏི་ཤས་གནས་དེར་རྒྱུད་ཀྱི་པོ་ཏི་མང་པོ་གཟིགས། རྭ་ལོ་ཙཱ་བས་ཉམས་གསོ་རྒྱ་ཆེར་མཛད། ས་སྐྱའི་བླ་མ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་རབ་ཆུང་གྲྭ་ཚང་འཛུགས་གནང་མཛད། གཞན་ཡང་ས་དགེ། བཀའ་རྙིང་དང་བཅས་པའི་བླ་ཆེན་དང་དད་ལྡན་མང་པོ་ཉམས་གསོ་རིམ་པར་བྱས། ལྷག་ཏུ་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་རང་གི་ཡབ་བསོད་ནམས་དར་རྒྱས་ངོ་མར་འགན་བསྐུར་ཏེ་ཉམས་གསོ་གནང་བ་དང་། དེ་བཞིན་དེ་མོ་རྒྱལ་ཐོག་དང་། རྟ་ཚག་རྒྱལ་ཐོག། རྭ་སྒྲེང་རྒྱལ་ཐོག་བཅས་ཀྱི་སྐབས་ལའང་ཉམས་གསོ་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གནང་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ནང་ཇོ་བོ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་དབུ་ལ་ཉམས་ཆགས་བྱུང་བ་ལས་སྔོན་གྱི་དེ་རང་དང་དེར་གསར་བཞེངས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་བཅུ་ཡིས་བསྐོར་བ། ལྷ་སྲས་མུ་ཁྲི་བཙན་པོའི་དད་པའི་རྟེན་དུ་བཞེངས་པའི་གུ་རུ་ང་འདྲ་མ། དགེ་སློང་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོའི་ཕྱག་བཟོ་བ་ཀོང་ལས་གྲུབ་པའི་གུ་རུ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་སོགས་དང་། གཞན་ཡང་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོའི་དབུ་ཐོད། གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་གུང་ཐང་ལ་ལ་བཞག་གནང་བའི་ཞབས་རྗེས་གཡོན་མ། ལྷ་འདྲེ་བཀའ་ཐང་། སྟོད་ལུང་ལྷ་ཆུ་བཏོན་གནང་བའི་ཕྱག་འཁར། གུ་རུའི་དབུ་སྐྲ་ལིའུ་བདུན་བཞུགས་པའི་གཡུ་ཡི་གཟུ་འཛམ་གླིང་གཡས་བཞག ལོ་ཆེན་བེེ་རོ་ཙ་ན་དང་། པཎ་ཆེན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའི་ཕྱག་འཁར། ད་དུང་བསམ་ཡས་ལྕོག་ཏུ་གུ་རུའི་ཕྱག་བཟོ་སྲིན་བུའི་རྒྱལ་པོ་ནམ་མཁའ་མགྲིན་བཅུའི་པགས་པ་ལས་བཟོས་པའི་པེ་ཧར་རྒྱལ་པོའི་སྐུ་བརྙན། འཛམ་གླིང་སྲོག་བདག་གནོད་སྦྱིན་བྱེ་བ་འབུམ། སེང་འབག་སྨུག་ཆུང་སོགས་[page 37] རྟེན་རྙིང་དང་། གསར་བཞེངས་མཆོད་རྟེན་དཀར་དམར་སྔོ་ནག་སོགས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གཡའ་མ་ལུང་།    བསམ་ཡས་ནས་བྱང་ཤར་དུ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་གཡའ་རི་སྒང་གྲོང་འདབས་སུ་འབྱོར་ཞིང་། གཡའ་རི་སྒང་ཞེས་པ་ནི་གཡའ་མ་ལུང་གི་རི་འདིར་ཟངས་ཀྱི་གཡའ་འགོས་པ་ལྟར་ཡོད་པས་གཡའ་རི་དང་། དེའི་འདབས་ཀྱི་སྡིང་ཁར་གནས་པའི་གྲོང་ལ་གཡའ་རི་སྒང་ཞེས་ཐོགས། དེར་སྤང་གཤོངས་ཚེ་རིལ་ན་ག་ཞེས་པར་བཞུགས་ཁྲི་ཞིག་ཡོད་པ་རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་བཞུགས་ཁྲི་ཡིན་ཟེར། དེ་ནས་གྲོང་དེའི་མདུན་རིར་འཁོར་ལམ་མེད་སྟབས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་ཙམ་འཛེགས་ན་གཡའ་མ་ལུང་རི་ཁྲོད་དུ་འབྱོར། རི་ཁྲོད་དེ་ནི་གུ་རུས་བསམ་ཡས་བཞེངས་གྲུབ་རྗེས་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་གི་སྐུ་ཚེ་ཚེ་སྒྲུབ་མཛད་སྐབས་ཚེ་དཔག་མེད་ཞལ་གཟིགས། གནས་དེར་གཏེར་བདག་གླིང་པས་ཚེ་སྒྲུབ་ལོ་གཉིས་གནང་། རྒྱལ་བ་ལྔ་པས་ཀྱང་ཚེ་སྒྲུབ་གནང་སྟེ་ལོ་གཅིག་བཞུགས་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་ཚེ་སྒྲུབ་གནང་སའི་སྒྲུབ་ཕུག་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་ཞིང་། ཚེ་དབང་ཚེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ལུགས་ཀྱང་འདི་ནས་དར་བ་ཡིན་གསུངས། འོན་ཀྱང་གུ་རུས་ཚེ་དབང་འགྲུབ་རྗེས་བདུད་བློན་གྱིས་རྒྱལ་པོ་གདན་མ་དྲངས་སྟབས་གུ་རུ་ཐུགས་ཁྲོས་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཚེ་རིལ་འོག་གི་ན་སྟེང་དུ་བཤོས་པས་ཚེ་རིལ་ན་ག་ཞེས་པའང་དེ་ལྟར་བྱུང་། ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱིས་གུ་རུར་སྙིགས་དུས་སེམས་ཅན་ལ་དད་པའི་རྟེན་ཞིག་ཡོད་པར་ཞུ་ཞུས་པས་སྒྲུབ་ཕུག་གི་འོག་ཙམ་ན་ཚེ་ཆུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་གནང་བ་ཡིན་གསུངས། སྔོན་དེར་ཚེ་སྒྲུབ་གནང་མཁན་སྨིན་གྲོལ་གླིང་ནས་གྲྭ་པ་བརྒྱད། བསམ་ཡས་ནས་གཅིག་བཅས་རྒྱུན་བཞུགས་དང་། རྒྱུད་གྲྭ་སྟོད་སྨད་ནས་ལོ་ལྟར་རེས་མོས་ཀྱིས་ཚེ་སྒྲུབ་གནང་སྲོལ་ཡོད་པ་བཅས་དང་། ད་དུང་དེའི་གཡས་སུ་བེེ་རོར་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱན་འཁྲུངས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། རྗེ་འབངས་[page 38] ཉེར་ལྔའི་ཕུག་སོགས་ཡོད། དེ་ནས་བསམ་ཡས་སུ་མར་ཡོང་བའི་ལམ་བར་དུ་བྲག་དམར་བྲག་ཚང་ཞེས་པར་ཁྲི་སྲོང་གི་འཁྲུངས་ཁང་ཡོད།
   Yamalung  places 22328 For more information about this term, see Full Entry below.Feature Type Temple, Padmasambhava site, Cave ComplexFull EntryRelated Subjects (5)Related Places (1)Related Texts (2) གཡའ་མ་ལུང  terms 184697  Wylieg.ya' ma lung /ExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Terms yag.yab mo brdul ba/Full EntryRelated Texts (2)      
   མཆིམས་ཕུ།    བསམ་ཡས་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་དགུ་ཙམ་བྱང་ཤར་ངོས་སུ་སོང་ན་མཆིམས་ཕུའི་རི་འདབས་སུ་འབྱོར། “མཆིམས་ཕུ་”ཞེས་པ་ནི་རི་དེའི་དབུ་རྩེར་གུ་རུའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཕྱིང་པའི་གུར་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་“ཕྱིང་གུར་”ཞེས་པའི་སྒྲ་ལས་མཆིམས་ཕུ་ཞེས་པའི་སྒྲར་འགྱུར་གསུངས། མཆིམས་ཕུའི་རི་འདེབས་སུ་འཁོར་ལམ་མེད་པས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་རིག་འཛིན་འདུས་པའི་ཕྱག་བཞེས་གནང་ས་དབེན་རྩ་ཞེས་པའི་ཇོ་དགོན་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་པད་མ་ཁ་ཕྱེ་བ་ལྟ་བུའི་སྒྲུབ་ཕུག་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། ཆུ་མིག་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། ཚོགས་གཞོང་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། དུར་ཁྲོད་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་བཅས་ཡོད་པ་ལས་གཙོ་བོའི་སྒྲུབ་ཕུག་བཞི་ནི་གསང་ཆེན་མེ་ཏོག་ཕུག ཀློང་ཆེན་ཕུག རྟ་མགྲིན་ཕུག མཚོ་རྒྱལ་ཕུག་བཅས་ཟངས་མདོག་དཔལ་རིའི་དབྱིབས་འདྲ་བའི་གཡས་གཡོན་དུ་ཡོད། དེ་ནས་བྲག་དམར་ཀིའུ་ཚང་དུ་སླེབས་པས་དེ་ནི་སྔོན་འཕྱོངས་རྒྱས་རི་བོ་བདེ་ཆེན་གྱི་ཁོངས་ཡིན། དེར་གུ་རུར་སྒྲུབ་ཆེན་བཀའ་བརྒྱད་ཀྱི་ཞལ་གཟིགས་ཐོབ། དེ་ནས་ཨོ་རྒྱན་རྩེར་ཨོ་རྒྱན་ཕུག་ནང་ལྷ་ལྕམ་པད་མ་སྲས་དགོངས་པ་རྫོགས་ས་ཡིན། གཞན་ཡང་མཚོ་རྒྱལ་གཟིམ་ཕུག ཨ་ཙ་ར་ས་ལེའི་བྲག་ཕུག དེའི་འོག་ཏུ་གུ་རུས་ཀླུ་དམ་ལ་བཏགས་སའི་སྒྲུབ་ཕུག ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་གཏེར་ནས་བཞེས་པའི་མཆོད་རྟེན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གསང་སྔགས་ཆོས་འཁོར་གླིང་།    བསམ་ཡས་གྲུ་ཁ་ནས་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་རྣམ་སྲས་གླིང་གཞིས་ཀར་སླེབས། [page 39] ཐོག་མར་ས་དེའི་མིང་ལ་མོན་འཁར་ཞེས་ཟེར་ཞིང་། དེ་རྗེས་རྣམ་སྲས་གླིང་གཞིས་ཀ་དེ་རྣམ་སྲས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་བསྐྲུན་སྟབས་རྣམ་སྲས་གླིང་ཞེས་ཐོགས། སྔོན་གཞིས་ཀ་དེར་རྣམ་སྲས་རྟ་བདག་བརྒྱད་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ཕྱི་རུ་བརྒྱད་དང་། ནང་དུ་བརྒྱད་ཡོད། ནང་གི་བརྒྱད་པོ་ནི་སྐུ་རྒྱུ་ཙན་དན་ལས་གྲུབ་ཅིང་སྒོ་ཁྱིམ་གསེར་གྱི་བབས་ལས་བརྒྱན་ཡོད་ཟེར། ད་ལྟ་ནང་རྟེན་དེ་དག་མེད་ཀྱང་གཞིས་ཀ་རྙིང་པ་འགྱིང་ངེར་གནས་ཡོད། དེ་ནས་ཤར་གྱི་རི་འབུར་སྟེང་དུ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་སོངན་གསང་སྔགས་ཆོས་འཁོར་གླིང་དགོན་པར་འབྱོར་། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་སྤྱན་ལྔ་ལྷ་སྲིན་རལ་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད་ དེ་རྗེས་ཞྭ་དམར་སྐུ་ཐོག་བཅུ་གཅིག་པ་དཀོན་མཆོག་གར་དབང་རྒྱ་མཚོ་དང་། རྡོ་བྲག་པད་མ་འཕྲིན་ལས་རྣམ་སྲས་གླིང་གཞིས་ཀར་འཁྲུངས། རྗེ་གར་དབང་རྒྱ་མཚོས་དགོན་དེ་རྒྱ་སྐྱེད་གནང་། རྗེ་དེ་ཉིད་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་ལྷ་སར་ཆུ་བསྒྱུར་ཏེ་ཆུ་འགོག་ཞབས་རིམ་གནང་བར་ཕེབས་པར་མཛད་འཕྲིན་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་གྲ་ཕྱི་ཐང་གྲོང་གཞིས་ཀ་ཆོས་ཐེབས་སུ་གནང་སྐབས་དེ་བས་དར་རྒྱས་བྱུང་སྟེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ཙམ་ཟིན། སྔོན་རྟེན་གཙོར་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་མཁས་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་བཞུགས་མྱོང་བའི་སྲེ་མོང་རི་ཇུན་གར་བས་གཏོར་རྗེས་དེའི་འོག་བྲག་རོང་ནས་བསྒྲུབས་པའི་ཀརྨ་པ་ཤྲཱིའི་སྐུ་རྡུལ་མི་བཞེས་པ་ཞིག་དང་བལ་བཟོས་པ་སོའི་སྒྲོལ་དཀར་གསུང་འབྱོན། འཇའ་ཁྲ་བཤེར་དཔངས་སོགས་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་གྱི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཡང་དེའི་ལ་རྒྱབ་བྱིང་གི་ཕུར་ཨོ་དཀར་བྲག་ཅེས་གུ་རུའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཡོད་པས་མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་དང་གུ་རུ་སྲེ་མོང་ལ་སྤྲུལ་ཏེ་ཕེབས་འོང་གནང་གི་ཡོད་ཟེར།[page 40]       
   སྣེ་གདོང་རྫོང་།    སྣེ་གདོང་ཞེས་པ་ནི་རི་གླང་ཆེན་ཉལ་བ་ལྟ་བུའི་སྣ་སྟེང་དུ་རྫོང་དེ་ཆགས་སྟབས་སྣེ་གདོང་ཞེས་སྔོན་གྱི་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་སྣེ་གདོང་རྫོང་ཞེས་དང་། ད་ལྟའི་སྣེ་གདོང་རྫོང་ཆགས་ཡུལ་ཡང་སྔོན་སྣེ་གདོང་རྫོང་ཆགས་ཤུལ་གྱི་རི་གཤམ་དུ་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༢༢༡༣དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༦.༥རྩ་ཐང་མུའུ་ཁྲི་༡༨.༢ལྕང་གླིང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༣༨མི་འབོར་ཁྲི་༤.༨ས་བབས་དམའ་ཤོས་ལ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༣༥༢༢དང་། མཐོ་ཤོས་ལ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༥༠༠༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་རི་བོ་༡༡དང་། ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོ་ནི་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༦༦༤༧གྱིས་མཐོ་བའི་གངས་རི་ཡིན་ལ་ཡར་ཀླུངས་ཆུ་བོའི་འབྱུང་རྩའང་ཡིན། “ཡར་ཀླུངས་”ཞེས་པ་ནི་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་ཀླུངས་ཐང་དུ་ཆགས་པའི་ཡུལ་ལ་ཡར་ཀླུངས་ཞེས་ཡོངས་གྲགས་དང་། ཡང་གསུང་སྲོལ་གཞན་ལ། མུ་གེ་གནམ་ལ་ཡར་བས་ཡར་དང་། འབྲུ་རིགས་ས་ལ་བཏབ་པའི་ལུང་པ་“ཡར་ལུང་”ཞེས་ཀྱང་ཟེར།      
   བྱ་ས་ལྷ་ཁང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“བྱ་ས་གསེར་གྱི་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། ཡར་ཀླུངས་གནས་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ཞིག་ཡིན། རྣམ་སྲས་གླིང་ནས་སྣུམ་ནག་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ཤར་དུ་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་ལྷོ་ཁ་ཀྲོན་ཆུས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ཀྱི་སྣེ་ཟིན་མཚམས་ལམ་སྟེང་དུ་ལྷ་ཁང་དེ་ཡོད། “བྱ་ས་”ཞེས་པ་ནི་ལོ་ལྟར་བོད་དུ་ཁུ་བྱུག་ཐོག་མར་ཕེབས་ས་དེ་ཡིན་པས་བྱ་ས་ཞེས་ཟེར། སྔོན་སྡེ་པ་གཞུང་ནས་ལོ་ལྟར་དྲུང་སྐྱ་སེར་གཉིས་བཏང་ནས་བོད་ཟླ་༣ཚེས་༡༥ཉིན་གནས་དེར་སྦྱར་སྡོང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པའི་འོག་ཏུ་ཕྱེ་མར་སོགས་སྒྲིག་གཤོམ་གནང་[page 41] སྐབས་བྱ་ཐམས་ཅད་ས་ལ་བབས། དེ་ནས་ཁུ་བྱུག་གིས་ཕྱེ་མར་མཆོད་པ་སོགས་གནང་གི་ཡོད། ལྷ་ཁང་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་གྱིས་བཞེངས་གནང་ཟེར་ཡང་ལ་ལས་ཆོས་རྒྱལ་དཔལ་འཁོར་བཙན་ཡིན་ཞེས་ཞུ། སྔོན་ལྷ་ཁང་ཐོག་སོ་གསུམ་ལྡན་ནང་སྐུ་རྒྱུ་ལི་ལས་གྲུབ་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཅན་དང་། ཐུབ་དབང་གསུང་འབྱོན་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་ལྷ་ཁང་ཆུང་ངུའི་ནང་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་གྱི་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། སྔོན་གྱི་རྣམ་སྣང་གི་ཕྱག་མཛུབ་གཅིག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་།    བྱ་ས་ལྷ་ཁང་ནས་ཤར་དུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་ལྷོ་ཁ་ཀྲོན་ཆུས་ཆགས་ཡུལ་རྩེད་ཐང་གྲོང་དབུས་སུ་འབྱོར་། “རྩེད་ཐང་”ཞེས་པ་ནི་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བྲག་ཕུག་མགོན་པོ་རིའམ་གོང་པོ་རིར་ཡོད་པ། དེའི་ཐང་དུ་སྤྲེལ་དྲུག་རྣམས་རྩེད་མོ་རྩེ་ས་ཡིན་པས་རྩེད་ཐང་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་། མ་སྲིན་མོ་བྲག་སྲིན་གྱི་བྲག་ཕུག་ཀྱང་སྤྲེའུ་བྲག་ཕུག་འོག་གི་ལ་ཉག་སྟེང་དུ་ཡོད། རྩེད་ཐང་མདུན་གྱི་རི་འབུར་དེར་བྱེ་མ་མགོ་རིལ་ཞེས་དང་། དེ་འོག་སྤྲེའུས་སྦར་རས་རྒྱབ་ནས་བཏབ་པའི་ཞིང་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་སྦར་རས་ཞིང་ཞེས་ཐོགས། དེ་ནས་ཤར་ངོས་རི་འདབས་གྲོང་དབུས་སུ་ཕྱིན་ན་རྒྱ་དྲུག་ཁ་པ་གྲོང་གི་ཤར་ངོས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བཀའ་གདམས་པའི་དགོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ། དེ་རྗེས་རྒྱུད་སྨད་མཁན་ཆེན་དཔལ་འབྱོར་གྲགས་པས་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་དུས་དགེ་ལུགས་པའི་ཕྱག་བཞེས་གནང་། དཔོན་པོ་མི་དབང་གིས་སྦྱིན་བདག་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་སུམ་ཅུ་ཙམ་བར་འཕེལ། སྔོན་རྟེན་གཙོ་མི་དབང་བྱམས་པ་ཞེས་[page 42] པའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་སྐུ་དང་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ལྔ་མཆོད་གྲྭ་ཚང་།    དགོན་དེ་ནི་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་གི་གཡོན་ངོས་སུ་ཆགས་ཡོད། དེ་ནི་ཐོག་མར་སྡེ་སྲིད་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ། དེ་རྗེས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དབུས་གཙང་གནས་ཀྱི་ཆོས་འཁོར་བསྐོར་རྗེས་འདིར་ཕེབས་ནས་ཙན་དན་གྱི་ཀ་བར་སྐུ་རྒྱབ་བསྙེས་ནས་བཞུགས་སྐབས་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ཞལ་གཟིགས་ནས་འཇམ་དབྱངས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་ཐིམས་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས།“ང་ལ་མ་ཐིམས། གྱང་ལ་ཐིམས་”གསུངས་པ་ལྟར་གྱང་ལ་ཐིམས་པས་འཇམ་དབྱངས་གྱང་ཐིམས་མ་ཞེས་པའི་གྱང་དང་། ཇོ་བོ་རྗེའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཐུབ་པ་གསེར་གླིང་མ་སོགས་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། ལྔ་མཆོད་ཅེས་པ་ནི་ཆུ་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་དགའ་ལྡན་ལྔ་མཆོད་ཐོག་མར་གཏོང་མཁན་དགོན་དེ་ཡིན་སྟབས་མཚན་དེ་ལྟར་ཐོགས།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་བཅས།      
   འབྲས་བུ་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“རྩེད་ཐང་འབྲས་བུ་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ལྔ་མཆོད་དགོན་གྱི་འོག་རྩེད་ཐང་གྲོང་རྙིང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་གཞོན་ནུ་བློ་གྲོས་ཏེ་རྗེ་བཙུན་རེད་མདའ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་བཏབ་པ་དང་དུས་མཚུངས། ཐོག་མར་བཤད་གྲྭ་ཁོ་ན་འཛུགས་གནང་གིས་རྗེས་སུ་མདོ་སྔགས་ཟུང་འབྲེལ་ཕྱག་བཞེས་[page 43] གནང་སྲོལ་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་བརྒྱ་སྐོར་ཟིན། གསང་ཕུ་དབྱར་ཆོས་སུ་ཕེབས་དགོས། སྔོན་གཙུག་ལག་ཁང་ནང་འཇིམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་ཅན་དབུ་ལ་སངས་རྒྱས་འོད་སྲུང་གི་ཚེམས་ཞུགས་པ་ཞིག་དང་། ས་སྐྱ་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཛྷེེ་ཀྵིམ་ལས་གྲུབ་པའི་སྒྲོལ་ལྗང་གི་སྐུ་ཁྲུ་གང་པ་གསུང་འབྱོན། ཤར་ལི་ལས་གྲུབ་པའི་ཐུབ་པ་ཨ་ཙ་མ་ཞེས་གསུང་འབྱོན་ཁྲུ་གང་མ་ཟིན་ཙམ། ལྷག་པར་དུ་ཇོ་བོ་ལོ་ཀེ་ཤྭ་རི་ཁྲུ་གཉིས་ཙམ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱག་ཏུ་མཎྜལ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། སྔོན་དགོན་དེར་རྐུན་མས་ས་འོག་ནས་འབིག་རྒྱབ་ཡོང་བའི་སྐབས་ཇོ་བོས་མཎྜལ་རྡུང་གནང་བས་སྐུ་གཉེར་གཉིད་ལས་སད་སྟབས་རྐུན་མ་འཛིན་ཐུབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་ཡོད། གཞན་ཡང་གོས་ཀྲད་བཏགས་ཀྱི་ཆོས་རྫས་སོགས་ནང་རྟེན་རྒྱུ་དངོས་ཇི་སྙེད་ཅིག་དགོན་དེར་བཞུགས།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་ལྷ་སྐུ་བཞེངས་ཐུབ་མེད་ཀྱང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གསང་སྔགས་གཟིམ་སྤྱིལ།    རྩེད་ཐང་གླིང་སྐོར་ལམ་ནས་ཚུར་འཁོར་མཚམས་སམ་རྩེད་ཐང་གྲོང་རྙིང་གི་ཤར་གླིང་ཁ་པའི་སྟེང་དུ་བཙུན་དགོན་དེ་ཆགས་ཡོད། ཐོག་མར་གནས་དེར་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྐུ་མཚམས་སུ་བཞུགས་པས་གསང་སྔགས་གཟིམ་སྤྱིལ་ལམ། གསང་སྔགས་གཟིམ་སྦུག་ཅེས་ཀྱང་ཞུ། དེ་རྗེས་ས་སྐྱ་བླ་མ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་བཞུགས་ནས་ས་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་། དེ་རྗེས་ཁམས་ནང་ཆེན་ནས་རྗེའི་དངོས་སློབ་བླ་མ་མཁྱེན་རབ་ངག་དབང་གྲགས་པ་ཕེབས་ནས་དགེ་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་བས་ཆུ་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་དགེ་ལུགས་པའི་བཙུན་དགོན་ཨང་དང་པོ་དེ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། བཙུན་མ་ཞལ་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཙམ་ཡོད། ད་ལྟ་ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་ཚུལ་ཁྲིམས་བར་སྐུ་ཐོག་བརྒྱད་བྱུང་། མ་དགོན་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་[page 44] གླིང་ཡིན་ཀྱང་བླ་མ་ཇོ་དགོན་དེར་བཞུགས་དགོས། སྔོན་དགོན་དེའི་ཆོས་རྒྱལ་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་སྐུ་གསུང་ཐུགས་བཅས་ཀྱི་རྟེན་ཡོད་པ་ལས་སྐུའི་རྟེན་དང་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ནི་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་ཕྱག་བཟོ་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་གི་ཐུགས་ཀར་ཤེལ་གྱི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་མཐོ་གང་བ་དང་། ཕྱག་འཁར། གཞན་ཡང་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གོང་པོ་རིའི་སྐོར་ལམ་ཤར་ངོས་སུ་ཇོ་དགོན་མཐོང་གྲོལ་མ་ཞེས་པའི་དགོན་ཤུལ་དང་། ཡང་དེའི་གཤམ་དུ་བན་ཚང་དགོན་གྱི་རི་ཁྲོད་གྲོ་སོ་དགོན་ཞེས་པའི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྣེ་གདོང་རྩེ་ཚོགས་པ།    མཚན་རྒྱས་པར་“རྩེ་ཚོགས་དགའ་ལྡན་བྱང་གྲོལ་བདེ་ཆེན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། རྩེད་ཐང་ནས་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་ཤར་ལྷོའི་ངོས་སུ་སོང་ན་སྣེ་གདོང་གྲོང་དུ་འབྱོར། སྣེ་གདོང་ཞེས་པ་ནི་གོང་པོ་རིའི་རི་རྒྱུད་གཡོན་ངོས་སུ་རི་གླང་ཆེན་ཉལ་འདྲའི་སྣ་སྟེང་དུ་རྫོང་དེ་ཆགས་པས་སྣེ་གདོང་ཞེས་དང་། དགོན་དེ་ནི་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་ཚོགས་པ་སྡེ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཡིན། སྔོན་རྒྱ་གར་དུ་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་མུ་སྟེགས་པ་དང་རྩོད་པ་ཉིན་བདུན་བསྐྱོན་པར་ཉིན་ལྔ་ཕམ་སྟབས་ཆོས་བསྡོགས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཕེབས་ནས་ཤིང་ཏཱ་ལའི་སྡོང་པོར་སྐུ་བསྙེས་ནས་བཞུགས་སྐབས་སྡོང་པོ་དེ་ལས་ལོ་མ་ཞིག་ལྷུང་བས་ཡར་བཞེངས་ནས་གཟིགས་སྐབས་སྒྲོལ་མ་ཕྱག་བཞི་པའི་སྐུ་ཞིག་ལས་གསུང་བྱོན་པར་“པཎ་ཆེན། པཎ་ཆེན། ཁྱེད་སྔར་བཞིན་རྩོད་ཅིག་”གསུང་པར་རྩོད་པ་བསྐྱོན་པས་པཎ་ཆེན་རྒྱལ། སྒྲོལ་མའི་མཚན་ལའང་རྩོད་རྒྱལ་བ་ཞེས་ཞུ། སྔོན་དགོན་དེར་ཉིན་ལྟར་དགོང་དྲོ་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་རེ་གསུང་སྲོལ་ཡོད། སྣེ་གདོང་གི་མི་སེར་ཡང་གྲལ་འདབས་སུ་སྒྲོལ་མ་སྐྱོར་དུ་འོང་། སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་རྫོགས་མཚམས་“ཕྱག་འཚལ་བ་ནི་སྒྲོལ་མ་”[page 45] ཞེས་བཏོན་ནས་ཁུ་སིམ་དུ་བསྡད་ན་“ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་”ཅེས་པ་སྒྲོལ་མས་གསུང་འབྱོན་གྱི་ཡོད་པ་སྣེ་གདོང་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོས་གསན་པས་དད་པ་གཡོ་མེད་སྐྱེས་ཏེ་སྒྲོལ་མའི་སྐུ་བརྙན་ལ་གསེར་བསྒྲོན། དུས་དེ་ནས་བཟུང་སྒྲོལ་མས་གསུང་མ་འབྱོན་སྟབས་བཙུན་མོས་མཐོལ་གཤགས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་རང་གི་རྒྱན་ཆ་བཤིག་སྟེ་གཙོ་བོ་མུ་ཏིག་ལས་གྲུབ་པའི་སྤྱན་རས་གཟིགས་སེམས་ཉིད་ངལ་གསོའི་ཞལ་ཐང་བཞེངས་པ་ད་ལྟའང་ཁྲ་འབྲུག་དགོན་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་རྗེས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་བོད་དུ་ཕེབས་ནས་དགུང་གྲངས་ཉེར་ལྔ་པ་ལ་དགོན་དེའི་མཁན་ཐོག་བཅུ་གསུམ་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་རིན་ཆེན་ལས་ཡར་ཀླུངས་རྣམ་རྒྱལ་ལྷ་ཁང་དུ་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་བཞེས། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལྡན་པའི་ཕྱག་བཞེས་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་ཟིན་པ་བཅས་སོ། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་མ་དེ་དང་། རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་སྨན་སྐུ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་གྱི་སྐུ་བརྙན་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བན་ཚང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཐུབ་བསྟན་ཤེས་རབ་བཤད་སྒྲུབ་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་”ཞེས་ཞུ། རྩེ་ཚོགས་པའི་གཡས་ངོས་རི་སྣའི་སྟེང་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་འགྲོ་མགོན་ཕག་གྲུའི་གདན་ས་ཡིན་ཅིང་རིམ་བཞིན་བླ་ཐོག་བཅུ་གསུམ་ཙམ་བྱུང་། དེ་རྗེས་སྡེ་པ་ཀུན་བཟང་རྩེའི་དགོན་སྡེར་གྱུར། དགོན་པའི་མཚན་རྒྱས་པ་འདིའང་སྡེ་སྲིད་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གནང་བར་གྲགས། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བདུན་ཅུ་ཙམ་ཟིན། སྔོན་དགོན་དེར་གསེར་ཟངས་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་མང་པོ་ཡོད་པ་ལ། གཙོ་ཆེ་བ་ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པའི་སྐུ་ཤ་སྐྱེ་བདུན་མ་ཞེས་པའི་གདུང་རྟེན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཨོ་རྒྱན་གླིང་པ་སྡེ་སྲིད་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དང་ཐུགས་མི་མཐུན་པའི་རྐྱེན་བྱས་དྭགས་པོར་ཕེབས་ཏེ་སྐུ་གཤེགས་རྗེས་སྡེ་པ་ལས་ཅན་པ་ཞིག་གིས་སྐུ་[page 46] གདུང་མྱང་གྲོལ་དུ་གྲགས་པ་ཐོས་ནས་སྐུ་ཤ་ཅུང་ཞུས་ཤིང་མྱངས་པས་ས་ལས་འཕགས་ཏེ་མི་རིག་པར་འཕུར་ཐུབ་པར་གྱུར་པས་སྐུ་གདུང་རྩ་ཆེར་གྱུར། དེ་རྗེས་སྲིད་སྐྱོང་དེ་མོ་རིན་པོ་ཆེས་སྐུ་གདུང་སྣེ་གདོང་བན་ཚང་དགོན་དུ་གདན་དྲངས་ནས་ཤིང་གི་གདུང་རྟེན་དུ་བཞུགས་སོ་གསོལ། སྐུ་ཤ་ཞུས་པའི་རིལ་བུ་ཁལ་གཅིག་ཙམ་ནོར་གླིང་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་བཅུ་གསུམ་པའི་དུས་སྐུ་གདུང་རིན་པོ་ཆེ་རྩེ་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས་རྒྱུའི་ཐུགས་འདུན་གནང་བར་བསམ་ཡས་ཆོས་སྐྱོང་ཐོག་ཕེབས་ཀྱིས“སྐུ་གདུང་ཆུ་ལྷོ་རྒྱུད་འདི་ལས་གཞན་དུ་སྤོ་མི་རུང་”བའི་བཀའ་ལུང་ཕེབས་སྟབས་རང་འཇགས་སུ་གསོལ་ནས་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནི་སྔོན་དགོན་དེའི་གཡུལ་ཁ་ཡིན་ཅིང་དེའི་ནང་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་སོགས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཁྲ་འབྲུག    མཚན་རྒྱས་པར་“བྱམས་པ་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཡོ་རུ་གཙུག་ལག་ཁང་”ཞེས་ཞུ། རྩེད་ཐང་ནས་ཡར་ཀླུངས་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་སོང་ན་ཁྲ་འབྲུག་གྲོང་དབུས་སུ་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་མཇལ། དེ་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བདུན་པར་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་གྱིས་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པའི་བགེགས་སེལ་དུ་བཞེངས་པའི་གཡོ་རུ་མཐའ་འདུལ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཆུ་ལྷོ་ངོས་སུ་གཙུག་ལག་ཁང་ཡོངས་ཀྱི་སྔ་ཤོས་ཀྱང་ཡིན་གསུངས། གནས་དེར་མཚོ་ཞིག་ཡོད་པ་ལས་དེར་གནས་པའི་ཀླུ་གདུག་པ་ཅན་དེ་སུས་འདུལ་ནུས་པ་དེ་ལ་བྱ་དགའ་སྦྱིན་པའི་ཞལ་ལྕེ་བཅད་པས། སྔགས་པ་ཅོག་ལ་ཙུག་སྒྲ་ཙུག་སྣང་དང་། བོན་པོ་ཚེ་མི་སྣང་གྲགས་གཉིས་ཀྱིས་འདུལ་བར་ཞུས། དང་པོ་བོན་པོ་ཚེ་མི་ཡིས་འདུལ་བར་བརྩམས་ཀྱང་མ་ནུས། དེ་ནས་སྔགས་པ་ཅོག་ལ་ཙུག་སྒྲ་ཙུག་[page 47] སྣང་གིས་གོང་པོ་རིར་ཁྱུང་བསྒྲུབས་ནས། ས་འགུལ་ནས་འདབས་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འཕུར། ནམ་མཁའ་ནས་བྱ་ཁྲ་འདྲ་བ་ལ་སྐད་འབྲུག་ལྟར་སྒྲོག་པ་ཞིག་བྱུང་བ་ལ་མཚོ་ནང་ནས་དུག་སྦྲུལ་མགོ་ལྔ་པ་ཞིག་ཐོན་པས་བྱ་ཁྲ་དེའི་གཤོག་པ་སྤུ་གྲི་འདྲ་བས་སྦྲུལ་མགོ་ལྔ་སྐད་ཅིག་གིས་བཅད་དེ་མཚོ་དེ་ཁྲག་ཏུ་གྱུར་ནས་རིམ་བཞིན་སྐམ་སོང་བ་དེའི་སྟེང་དུ་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་བརྩིགས། ཁྲ་འབྲུག་ཅེས་པའི་མཚན་ཡང་དེ་ནས་བྱུང་། གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་བསྒྲུབས་རྗེས་རྟེན་གང་ཞིག་བཞུགས་དགོངས་ཙ་ན། ནུབ་གཅིག་གཟིགས་སྣང་དུ་རྩེད་ཐང་གོང་པོ་རིར་རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔ་བཞུགས་པ་རྨིས། སང་ཞོགས་གཟིགས་སྐབས་ཚང་མ་འོད་ཟེར་དང་བཅས་བཞུགས་ཡོད་པ་དེར་སྤྱན་དྲངས། ཐོག་མར་བཟོ་བཀོད་ཡག་པོ་མེད་པ་ལ་བཟོ་ཡི་རྒྱལ་པོ་བི་ཤུ་ཀརྨས་སྤྱན་ཕྱེས་སྐབས་སྐུ་ལ་ཐོར་བའི་རྡོ་ཕྱེ་ལས་འོད་འཕྲོ་བ་མང་པོ་མཇལ། ཡང་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་དང་། ཉེ་སྲས་བརྒྱད་སོགས་བལ་ཡུལ་ནས་གདན་དྲངས། ཐོག་མར་ཁྲུ་གང་ལས་མེད་པ་ཚང་མ་བལ་ཡུལ་ནས་འཕུར་ཕེབས། དེ་ནས་ད་ལྟ་ལུག་གདོང་ཞེས་པའི་ས་དེར་མི་ཚད་མ་རེ་ལུག་བཀྱོན་ནས་དེ་དག་གི་ཐུགས་ཀར་ཕུལ། ལྷག་པར་དུ་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་མ་ནི་གོང་གསལ་རྟེན་སྐུ་དེ་དག་ལྷ་ཁང་དུ་གདན་འདྲེན་པའི་ཚེ་སྒྲོལ་མས་“ཡར་ཕེབས་”“ཡར་ཕེབས་”ཞེས་གསུངས་ནས་མཐར་ཁོང་རང་བཞུགས་ས་མེད་པར་སྒོ་རྒྱབ་ཏུ་བཞུགས་དགོས་བྱུང་། ཕྱག་གཉིས་ཀྱང་“ཡར་ཕེབས་”ཞེས་པའི་ཚུལ་ལྟར་ཡོད། ལྷ་ཁང་དེར་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་རྣམས་ཀྱིས་སྲི་ཞུ་བཀུར་སྟི་རྒྱ་ཆེར་གནང་། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པས་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱ་ཕིབས། རྒྱལ་མཆོག་བཅུ་གསུམ་པ་དང་། རྭ་སྒྲེང་སོགས་ཀྱིས་དབུ་རྒྱན་དང་། སྙན་རྒྱན། མགུལ་རྒྱན། གསེར་གྱི་ཚེ་བུམ་སོགས་འབུལ་གནང་མཛད་པས་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་ཤིན་ཏུ་ནས་ངོ་མཚར་ཆེ་བ་ཡོད། སྔོན་རྩེ་ཚོགས་པའི་དགོན་ལག་ཡིན་ཀྱང་། ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་བཞུགས་མཁན་ཡང་མང་པོ་ཡོད།[page 48] ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔའི་ལྷ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་རྡོ་སྐུར་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་རྣམས། གསར་བཞེངས་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་དང་ཉེ་སྲས་བརྒྱད། རྩེ་ཚོགས་པའི་མུ་ཏིག་གི་ཞལ་ཐང་། ཡར་ཀླུང་ཤེལ་བྲག་གི་གུ་རུ། རྒྱ་བཟའི་ཕྱག་བཟོ་ཐུབ་དབང་འཐག་གྲུམ་མ། མཁའ་འགྲོ་འབུམ་གྱི་དབུ་སྐྲས་བཞེངས་པའི་སྤྱན་རས་གཟིགས་སེམས་ཉིད་ངལ་གསོའི་སྐུ་ཐང་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རི་བོ་ཆོས་གླིང་།    ཁྲ་འབྲུག་ནས་བྱང་ཤར་ངོས་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་དབུས་གསར་རམ་ཡུལ་གསར་ཞེས་པའི་རྒྱབ་རིར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་དངོས་སློབ་མཁས་གྲུབ་དོན་གྲུབ་དཔལ་བཟང་གིས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་པར་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། ཐོག་མར་དགེ་འདུན་བརྒྱད་གྲྭ་གཅིག་ནས་བརྒྱ་ཕྲག་བར་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་། དེ་རྗེས་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོའི་ཆོས་ཞུགས་ཀྱི་དགོན་པར་གྲགས་པས་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་ཐོག་བརྩེགས་གསུམ་ལྡན་ཞིག་ཀྱང་ཟུར་དུ་ཡོད། སྡེ་སྲིད་ཀྱིས་གཟིགས་བསྐྱངས་ཆེན་པོ་གནང་བས་དགོན་དེ་གཞུང་དགོན་དུ་གྱུར། གདན་ས་གསུམ་དང་། མངའ་རིས་དྭགས་པོ་གྲྭ་ཚང་། སྨན་རྩིས་ཁང་། ལྕགས་པོ་རི་སོགས་སུ་སློབས་གཉེར་དུ་ཕེབས་ཆོག རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་དགོན་དེའི་རྟེན་དུ་མར་པའི་སྲས་དར་མ་མདོ་སྡེའི་དབུ་ཐོད་བཞུགས་པའི་དངུལ་གདུང་གསེར་ཚགས་ཅན་ཁྲ་རྒྱན་གྱིས་བརྒྱན་པ་ཐོག་སོ་གཅིག་ལྡན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཞན་ཡང་རྟེན་གཙོར་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གསུམ་ལྡན་འཇིམ་སྐུ་དང་། འདུ་ཁང་ཀ་བ་སུམ་ཅུ་བཅས་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ལྕོག་ལ་འཇིགས་བྱེད་དང་། མགོན་པོ། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ། ཁྲི་བྱང་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་དང་། བྱམས་ཁང་ཉམས་གསོ་གནང་བཞིན་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། [page 49]       
   ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར།    མཚན་གཞན་ལ་“ཡུམ་བུ་བརླ་སྒང་”ཡང་ཞུ། “ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་”ཞེས་པ་ནི་རི་ཤྭ་བ་ཡུམ་མོའི་བརླ་སྟེང་དུ་ཆགས་པས་“བརླ་མཁར་”ཞེས་དང་། “བརླ་སྒང་”ཞེས་པ་ནི་རི་དེ་སྟེང་སྨན་བརླ་སྒང་ཞེས་པ་སྐྱེས་པས་“བརླ་སྒང་”ཞེས་པ་དེ་ལྟར་ཐོགས་ཟེར། རི་བོ་ཆོས་གླིང་ནས་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་ཡར་ཀླུངས་ཕྱོགས་འཁོར་ལམ་བརྒྱད་སོང་ན་སྨོན་འགྲོ་གྲོང་གི་རྒྱབ་རིའི་སྟེང་མཁར་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྨོན་འགྲོ་ཞེས་པ་ནི་ས་པཎ་གྱིས་འདི་ཁུལ་དུ་ཆོས་མང་པོ་གསུངས་པས་“སྨོན་འགྲུབ་”ཅེས་པའི་སྒྲ་ལས་ཟུར་ཆགས། ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་ནི་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་གཉིས་པ་ཙམ་ལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་བསྐྲུན་པའམ་དེར་བཞུགས་པས་“རྗེ་ལ་སྔ་བ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ། མཁར་ལ་སྔ་བ་ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར། ཞིང་ལ་སྔ་བ་ཞལ་ཟས་ཞིང་”སོགས་རིམ་བཞིན་བྱུང་གསུང། དེ་རྗེས་རྒྱལ་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་བརྒྱད་པ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་གཉན་ཤལ་དགུང་ལོ་དྲུག་ཅུའི་སྟེང་ཉིན་ཞིག་ཉི་མ་རི་རྩེར་ཤར་སྐབས་ནམ་མཁའ་ནས་མཇའ་མཚོན་སྣ་ལྔ་དང་། མེ་ཏོག་གི་ཆར་བབས། སྤང་ཀོང་ཕྱག་བརྒྱ་། མདོ་སྡེ་ཟ་མ་ཏོག གསེར་གྱི་མཆོད་རྟེན་ཁྲུ་གང་པ། མུ་ཌའི་ཕྱག་རྒྱ་ཙིཏྟ་མ་ཎིའི་བརྐོས་ཕོར། བཅུ་གཅིག་ཞལ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་བརྐོས་ཕོར། ཙན་དན་ནོར་བུའི་རིགས་ལ་མ་ཎིའི་རང་བྱོན་བཅས་སྐུ་པང་དུ་བབས་པ་དང་དུས་མཚུངས་འདིའི་དོན་རྒྱལ་རབས་ལྔ་སོང་ན་ཤེས་ཡོང་ཞེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བ་རྒྱལ་རབས་སོ་གསུམ་པ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་ཡིན་པར་གསུངས། དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་རྟེན་དེ་རྣམས་ཀྱི་དོན་མ་མཁྱེན་ཀྱང་ཕྱག་མཆོད་གནང་བས་རྒྱལ་པོའི་དགུང་གྲངས་སླར་ཡང་དྲུག་ཅུ་བསྲིངས་ཏེ་ཁྱོན་དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་བཞུགས་པས་གཉན་པོ་གསང་བ་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་། ཐོག་མར་མཁར་གྲུ་བཞི་མ་དེ་ཁོ་ན་ལས་མེད་པ་ལ། དེའི་སྟེང་དུ་དར་ལྕོག་བཞི་བཙུགས་པ་རྣམས་རླུང་གི་དེད་ཕྱོགས་ཁོ་ནར་མི་འགྲོ་བར་དར་ལྕེ་ཚང་མ་ནང་དུ་གཡུགས་པ་ནི་[page 50] མཐའ་བཞིའི་རྒྱལ་ཁག་དབང་དུ་བསྡུ་བའི་རྟགས་ཡིན་གསུངས། ལྷ་ཁང་ནི་རྗེས་སུ་ཆགས་ཤིང་མངའ་བདག་ཤཱཀྱ་མགོན་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། གཉན་པོ་གསང་བའི་རྟེན་ནི་བསམ་ཡས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོའི་ནང་དུ་བཞུགས་པར་གྲགས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་དུས་རྒྱ་ཕིབས་བསྒྲོན་གནང་མཛད་པ་བཅས་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ལྷ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་འཕགས་པ་ལོ་ཀེ་ཤྭ་རཿསྐུའི་གཟུགས་སུ་སྔོན་ཙན་དན་གྱི་ལོ་ཀེ་ཤྭ་རཿཚལ་བུ་བཞུགས་པ། སྔོན་ཙན་དན་གྱི་ཀ་བའི་ཚབ་ཏུ་ད་ལྟའི་ཤུག་པའི་ཀ་བ་ལ་སྔོན་གྱི་ཀ་བའི་ཚལ་བུ་ཕུལ་བ། གཞན་ཡང་གསར་བཞེངས་ཆོས་རྒྱལ་མེས་དབོན་རྣམ་གསུམ་དང་། བློན་ཐུ་མི་དང་། མགར་སྟོང་བཙན་གྱི་སྐུ་བརྙན་། ལྷ་རི་དགོན་གྱི་རྟེན་གཙོ་ལྷ་རི་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་རི་བོ་ཆོས་གླིང་ནས་དགེ་འདུན་ལྔ་གྲྭ་ཞིག་རྒྱུན་བཞུགས་ཀྱིས་ཚོགས་ཆོས་སོགས་གནང་དགོས།ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་གྱི་གཡས་ངོས་སྨོན་འགྲོ་གྲོང་གི་ལྟག་ཏུ་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་བཞུགས་མྱོང་བའི་གཏམ་སྙན་བཞུགས་ཁྲི་ཞེས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཏམ་སྙན་ཞེས་པ་ནི་ས་པཎ་བཞུགས་ཁྲི་དེའི་སྟེང་དུ་ཆོས་གསུང་བཞིན་བཞུགས་པའི་སྐབས་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་འཁྲུངས་པའི་གཏམ་གསན་པས་“གཏམ་སྙན་”ཞེས་པ་དེ་ནས་བྱུང་ཞེས་གསུངས།      
   རྟག་སྤྱན་འབུམ་པ།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཆོད་རྟེན་བཀྲ་ཤིས་འོད་འབར་”ཞེས་ཞུ། ཡར་ཀླུངས་རྟེན་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ཞིག་ཡིན། ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་ནས་མུ་མཐུད་གྱེན་དུ་འགྲོ་བའི་ལམ་སྟེང་དུ་ལྷས་རུ་དགོན་ཤུལ་དང་དེ་ནས་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན། ཆོས་རྒྱལ་མེས་ཨག་ཚོམ་གྱི་ཕོ་བྲང་གི་རྗེས་ཤུལ་ད་ལྟའང་ཕོ་བྲང་གྲོང་ཞེས་བྱ་བར་འབྱོར་ཞིང་། དེ་ནས་བྱང་དུ་སྤྱི་ལེ་དྲུག་བདུན་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་གྱེན་དུ་སོང་ན་སྤུ་རིང་གྲོང་གི་རི་ལྡེབས་སུ་[page 51] མཆོད་རྟེན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྤུ་རིང་ཞེས་པའི་དོན་ནི་ཡུལ་དེའི་གཞི་བདག་སྤུ་རིང་ཕུ་མ་ཆེ་ཞུ་བ་ཞིག་ཡོད་སྟབས་ཕུ་རིང་གི་སྒྲ་དེ་རིམ་བཞིན་སྤུ་རིང་དུ་འགྱུར་བ་རེད་ཅེས་གསུངས། འབུམ་པ་དེ་ནི་བཀའ་གདམས་པའི་བླ་མ་བྱ་བྲལ་འདུལ་བ་འཛིན་པས་ཕྱག་བཏབ། ཐོག་མར་ཐུགས་དམ་འབུམ་པ་ཞིག་བཞེངས་གནང་བའི་སེང་ཁྲི་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་རྗེས་རྟག་སྤྱན་འབུམ་པ་ཞེས་པ་འདི་བཞེངས་གནང་ནས་རབ་གནས་མཛད་སྐབས་ནམ་མཁའ་ནས་མཇའ་འོད་ཀྱི་གུར་ཕུབས། མེ་ཏོག་གི་ཆར་བབས། ལྷའི་བུ་བཀྲ་ཤིས་དང་འོད་འབར་གྱིས་ཁྲུས་གསོལ་མཛད་རྗེས་གཉིས་ཀ་མཆོད་རྟེན་ལ་ཐིམས་པས་མཆོད་རྟེན་གྱི་མཚན་ལའང་བཀྲ་ཤིས་འོད་འབར་ཞུ་བ་དེ་ནས་བྱུང་གསུངས། དེ་ནས་ནམ་མཁའ་ནས་མཁའ་འགྲོ་སྟག་གི་རྣ་བ་ཅན་ཞིག་ཕེབས་ནས་རབ་གནས་གནང་རྗེས་གར་སྟབས་ཀྱིས་ཞབས་སྐྱིལ་བའི་ཞབས་རྗེས་བཞག་རྗེས་ནམ་མཁར་ཕེབས་བཞིན་ཡལ་བའི་ཞབས་རྗེས་མཆོད་རྟེན་གྱི་རྟེན་དུ་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་གི་ཐུགས་དམ་རྟེན་ཤེལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ཁྲུ་གང་པ་ཞིང་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་རྟག་ཏུ་ངུའི་སྤྱན་གཡོན་མ། སངས་རྒྱས་འོད་སྲུང་གི་འཕེལ་གདུང་སྲན་མ་ཙམ་གཉིས་བཞུགས་གསུངས། མཆོད་རྟེན་ཞོགས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ནང་རི་ཕར་ཕྱོགས་ཀྱི་དུང་བླ་རལ་པའི་དགོན་པ་ཇུན་གར་བས་གཏོར་རྗེས་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་དབང་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་སོགས་དུས་འགྱུར་མ་བྱང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་ཐུབ་དབང་གི་འཇིམ་སྐུ་དང་། སེང་ཁྲི་ཡན་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་རྟག་སྤྱན་འབུམ་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེར་བསྐོར་བ་བསགས་ན་ལས་སྡིག་དག་ཅིང་ལྷག་པར་དུ་མིག་ནད་ལ་ཕན་པོ་ཡོད་ཅེས་ཟེར།      
   ཆོས་སྡེ་གོང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཐོས་བསམ་དར་རྒྱས་གླིང་”ཞེས་ཞུ།[page 52] ཕོ་བྲང་ནས་ཡར་ཀླུངས་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་ཆོས་སྡེ་གོང་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་རྭ་ལོ་ཙཱ་བས་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་ཙམ་ལ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེའང་རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་དྭགས་ཀོང་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་སྐབས་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོར་གངས་བབས་ནས་ཕེབས་མ་ཐུབ་པས་མ་ཚད་རྭ་ལོའི་ཆིབས་རྟ་ཆིབས་དྲེལ་སོགས་ཀྱང་ཤི། དེ་ནས་རྭ་ལོས་འཇིགས་བྱེད་སྲུང་འཁོར་སྒོམ་གནང་བས་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་གངས་རིའང་གསུམ་ཆ་གཅིག་ཙམ་བཞུར་སྟབས་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོ་རྭ་ལོའི་སྐུ་མདུན་དུ་བཅར་ནས་བཤགས་པ་ཕུལ། དགོན་དེ་བཞེངས་རྒྱུ་དང་། ཕྱིས་འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་ལ་མི་གནོད་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་ཞུས་པ་སོགས་ཐོག་མར་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་པ་ཡིན་པ་ལ། ཕྱིས་སུ་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་ཕྱི་གླིང་བཅུ་གསུམ་ཞེས་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་གནང་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཟིན། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་རྭ་ལོའི་རྣམ་སྤྲུལ་དགེ་སློང་ཆར་ཀ་སྐུ་ཐོག་དང་པོ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་འཕྲིན་ལས་ཆོས་འཕགས་བར་སྐུ་ཐོག་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་བྱུང་། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་དུས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་སླར་ཡང་གསར་བཞེངས་མཛད་། སྔོན་རྟེན་གཙོ་རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་དང་། དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་སོགས་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་རྟེན་གཙོ་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་དུང་ཆོས་སྡེ་འོག་ཅེས་རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་དུས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་དགུན་ཁ་བཞུགས་གནས་ཤིག་ཀྱང་ཡོད། གཉིས་ཀར་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀ་ཕྱག་བཞེས་གནང་ཞིང་། ཡིག་ཆ་ནི་འབྲས་བློ་གླིང་གྲྭ་ཚང་གི་ཡིན། མདུན་རི་ངོ་མཚར་ཅན་ནི་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་སྒོ་སྲུང་ངམ་རི་རྒྱུད་དང་། འདི་ནས་ཡར་སྟོད་བྲག་ལ་འཛེགས་པའི་འགོ་ཚུགས་པ་ཡིན།[page 53]       
   གཡའ་བཟང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“གཡའ་བཟང་དགའ་ལྡན་བསམ་གཏན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ཆོས་སྡེ་གོང་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་སོང་ན་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་རི་འདབས་གཡའ་བཟང་གྲོང་གི་ནུབ་རིའི་ལྡེབས་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་ཁ་ཁྲོད་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཟྭ་ར་བ་སྐལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་སེང་གེའི་དངོས་སློབ་རྒྱལ་བ་གཡའ་བཟང་པ་དགུང་ལོ་སོ་བརྒྱད་ལ་ཕེབས་པ་སྤྱི་ལོ་༡༢༠༦ལོར་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་ནས་རྒྱུན་བཞུགས་མཛད། ཚོགས་པ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་ཙམ་བྱུང་གསུངས། མཐར་སྐུ་འཇའ་ལུས་སུ་ཕེབས་ནས་སྐུ་གདུང་རིང་བསྲེལ་མཁའ་འགྲོས་སྤྱན་དྲངས། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་གྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་པར་གྲགས། སྐུ་ཕྲེང་རིམ་པ་དགུ་ཙམ་བྱུང་བ་ལ་དགུ་པ་ལྕང་གྲོང་སྤྱི་ཕྱག་སྟེ་སྤྲུལ་སྐུ་འཕྲིན་ལས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ཞེས་སུ་གྲགས། གཡའ་བཟང་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་སྲོལ་གཏོད་པོའང་རྗེ་འདི་ཡིན། སྔོན་དགོན་དེར་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེ་མི་ཚད་མ་དང་། ཇོ་བོ་མི་སྐྱོད་རྡོ་རྗེ་སོགས་རྟེན་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་སྐུ་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། སྔོན་རྒྱལ་བ་གཡའ་བཟང་པས་བོད་ཀྱི་ཁྲི་དཔོན་གནང་སྐབས་ཀྱི་སྲུང་མ་མགོན་པོ་ཕྱག་བཞི་པ་དང་། ལྷ་ཙན་ཌི་ཀ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དེའི་ཕུ་ལ་འཁོར་ལམ་མེད་སྟབས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ལྷག་ཙམ་ཕྱིན་ན་གངས་ནུབ་ཅེས་པའི་ཇོ་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་མ་ཅིག་ལབ་སྒྲོན་གྱི་སྲས་སྒམ་པོ་ཐོས་ཡོན་བསམ་གྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཕུག་བྱིན་ཅན་ཞིག་དང་། གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། རྒྱལ་བ་ཀློང་ཆེན་པ་སོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་ཕུག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རྒྱ་བཟའ་ཁང་།    མཚན་གཞན་ལ་“བརྒྱ་བཟའ་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། ཕོ་[page 54] བྲང་གྲོང་ནས་ལྷོ་ནུབ་ངོས་ཡར་ལྷ་ཤམ་བུའི་ཆུ་ཐོན་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་ཟེ་སྟོད་གྲོང་གི་སྟོད་དུ་ལྷ་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “ཟེ་སྟོད་”ཅེས་པ་ནི་སྔོན་བླ་མ་གཡུང་དྲུང་ཁྲོ་རྒྱལ་ཞུ་བ་དེར་བཞུགས་ཤིང་“ལུང་པ་འདི་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་ཞིག་འོང་”ཞེས་གསུངས་པ་ལས་ཟེ་སྟོད་ཅེས་པའི་མིང་དེའི་ཟུར་ཆགས། ལྷ་ཁང་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་མེས་ཨག་ཚོམ་གྱི་བཙུན་མོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཡུམ་ངང་ཚུལ་རྒྱལ་མོ་སྟེ་གྱིམ་ཤིང་ཀོང་ཇོའམ་ཅིང་དྲེང་ཀོང་ཇོའི་བཞུགས་ས་ཡིན་ཅིང་། སྔོན་དེར་ཆོས་རྒྱལ་མེས་ཨག་ཚོམ་གྱི་ཕྱག་བཟོ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་གི་སྐུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཉམས་ཆགས་བྱུང་བའི་ས་དེ་རང་གིས་བཞེངས་པའི་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་གི་སྐུ་བརྙན་ཞིག་ལྷ་ཁང་རྙིང་པའི་ནང་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྔོན་ལྷ་ཁང་དེར་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་ནས་སྐུ་གཉེར་རེ་བཏང་གནང་དགོས།རྒྱ་བཟའ་ཁང་གི་འོག་ཏུ་“འབུམ་རྟེན་ཆེན་པོ་”ཞེས་པའི་འབུམ་པའི་ཤུལ་ཞིག་ཡོད་པས་བོད་ཟླ་༤ཚེས་༡༥ཟླ་བ་ཤར་སྐབས་འབུམ་པ་དེར་གྲིབ་སོ་མེད་ཟེར།      
   བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཡར་ཀླུངས་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་”ཞེས་ཞུ། ཁྲ་འབྲུག་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་བར་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་དང་། བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ་ཐོན་ཏེ་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་གྲོང་གི་རི་འགྲམ་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་”ཞེས་པ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེའི་ཞོལ་དུ་ཆགས་པས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཞེས་ཐོགས། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་མཁན་ཆེན་གཞོན་ནུ་བློ་གྲོས་ཏེ་རྗེ་རེད་མདའ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་མཚར་ཆེན་བློ་གསལ་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱངས། ད་ལྟ་འཚོ་བཞུགས་བྱམས་པ་བློ་གསལ་བར་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་ཙམ་བྱུང་། ས་སྐྱ་མཚར་ལུགས་ཡིན། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱད་ཅུ་ཙམ་ཟིན། སྔོན་[page 55] དགོན་དེར་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་དབང་ཐོག་བརྩེགས་གཉིས་ལྡན་དང་རྗེ་རེད་མདའ་བའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་ཡོད་པ་ལ། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་ཐུབ་དབང་གི་འཇིམ་སྐུ་དང་། སྔོན་གྱི་རྗེ་རེད་མདའ་བའི་སྐུ་འདྲའི་སྐུ་སྟོད་དེ་རང་ལ་སྐུ་སྨད་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གཞན་ཡང་ཡར་ཀླུངས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཞེས་པའི་ལྷ་མོ་འབག་དཀར་པོའི་འབྱུང་གནས་ཀྱང་ཡུལ་དེར་ཡིན། སྔོན་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་གནས་དེར་ཕེབས་སྐབས། ཡུལ་འདི་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་དང་། བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ། བཀྲ་ཤིས་རྩེ། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་བཅས་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་ཚང་བས་འདིར་ལྷ་མོ་བཙུགས་གསུངས་ནས་ཐོག་མར་ཨ་ཅེ་ལྷ་མོ་ཡུལ་དེ་ནས་འགོ་བཙུགས། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་འཕྱོངས་རྒྱས་སུ་འཁྲུངས་རྗེས་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་སྐབས་ཀྱང་ལྷ་མོ་དེ་འཁྲབ། སྔོན་ནོར་གླིང་ཞོ་སྟོན་དུ་བཅར་སྐབས་ཀྱང་ལྷ་མོ་ཀུན་གྱི་འབྱུང་གནས་ཡིན་ཟེར་ཨང་དང་པོར་འཁྲབ་དགོས། འོན་ཀྱང་རྗེས་སུ་འཕྱོངས་རྒྱས་སྤུན་བདུན་ཞེས་པའི་ལྷ་མོའི་འབག་གི་མིག་ཡར་ལྟ་རེད་ཅེས་སྔོན་དུ་འཁྲབ་སྲོལ་ཡང་བྱུང་།      
   རས་ཆུང་ཕུག    བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་བསྐྱོད་ན་རས་ཆུང་ཕུག་པ་གྲོང་གི་ལྷོ་ངོས་སུ་རས་ཆུང་ཕུག་དགོན་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།“རས་ཆུང་ཕུག་”ཅེས་པ་ནི་དགོན་དེར་གཙོ་བོ་རས་ཆུང་བའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཡོད་སྟབས་རས་ཆུང་ཕུག་ཅེས་ཟེར་ཞིང་ཡར་ཀླུངས་ཕུག་གསུམ་ཞེས་པའི་ཡ་གྱལ་ཡང་ཡིན། ཐོག་མར་རས་ཆུང་བའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཙམ་ཡིན་པ་ལ་རྗེས་སུ་རས་ཆུང་བའི་རྣམ་སྤྲུལ་གཙང་སྨྱོན་ཧེ་རུ་ཀ་བྱོན་ཏེ་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱངས། སྔོན་དུས་འགྱུར་གོང་དགོན་དེར་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་ཙམ་དང་། འདུ་ཁང་ཨ་མ་ཞེས་དང་། རྩེ་ཕོ་བྲང་། གཙུག་ལག་ཁང་། མ་ཎི་ལྷ་ཁང་སོགས་གཞི་ཁྱོན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད།[page 56] ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ཕུག་པའི་ནང་གུ་རུ་དང་། རས་ཆུང་། མི་ལ། གཙང་སྨྱོན་སོགས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རས་ཆུང་བའི་ཞབས་རྗེས་དང་། མི་ལའི་ཕྱག་འཁར། གཞན་ཡང་རང་བྱོན་སྣ་ཚོགས་བཅས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བེེ་རོ་ཕུག    རས་ཆུང་ཕུག་ནས་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་ཕྱིན་ན་པད་རོང་གྲོང་གི་ཤར་རིའི་ལྡེབས་སུ་སྒྲུབ་ཕུག་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྒྲུབ་ཕུག་དེ་ནི་ཡར་ཀླུངས་ཕུག་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་། པད་གྲོང་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་ཤེལ་བྲག་གི་འོག་ཏུ་པད་སྒང་ཞེས་པའི་གྲོང་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། དེའི་འོག་ཏུ་ཆགས་པའི་གྲོང་ལ་པད་གྲོང་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ཐོགས་ཟེར། སྒྲུབ་ཕུག་དེར་བེེ་རོ་ཙ་ན་ལོ་དགུ་བཞུགས། བེེ་རོ་སྙེ་མོར་འཁྲུངས་ནས་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས། དེ་རྗེས་སྒྲུབ་ཕུག་དེར་བཞུགས་ནས་ལོ་དྲུག་ཙམ་སོང་སྐབས། ཚེ་ཆུ་འབུམ་པར་བཞུགས་པའི་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་མཁྱེན་ནས་དེར་ཕེབས་ཏེ་སྒྲུབ་རྟགས་འགྲན་གནང་མཛད། ཐོག་མར་གུ་རུས་བྲག་ཕུག་ནང་གི་བྲག་ཐམས་ཅད་མར་འབེབས་གནང་བས། བེེ་རོས་ཕྱག་གཡས་པ་དང་ཞབས་གཡོན་མས་ཕར་ཕུད། དབུས་ཡར་སྐྱོར་གནང་བ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱོན་ཡང་ཡོད་པས། གུ་རུས་“བེེ་རོ་ཙ་ན་ཨོ་རྒྱན་དངོས་དང་མཉམ་”གསུངས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་གསུངས། ད་དུང་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་ཆོས་བཀའ་འགྱུར་གྱི་རྩིག་པའི་རང་བྱོན་དང་། དམ་ཅན་ཞལ་འབག་གི་རང་བྱོན་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། བྲག་ཕུག་གི་འོག་ཏུ་གྲོང་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་“རོགས་པ་རྩེ་”ཞེས་ཟེར། དེ་ལྟར་ཟེར་དགོས་དོན་ནི་བེེ་རོས་“ང་ལོ་དགུ་འདིར་སྒྲུབ་པ་རྒྱག་སྐབས་རོགས་པ་རྩེ་དྲ་བྱས་བྱུང་”ཞེས་གསུངས་པས་རོགས་པ་རྩེ་པ་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་། སྔོན་བྲག་ཕུག་དེ་ཤིན་ཏུ་བཙན་པོ་ཡོད། རྗེས་སུ་ཉམས་ཆགས་བྱུང་རྗེས་ད་ལྟ་མཇལ་བདེ་པོ་ཡོད།[page 57]       
   རྒོད་ཐང་འབུམ་པ།    མཚན་གཞན་ལ་“དགོན་ཐང་འབུམ་པའང་”ཟེར། བེེ་རོ་ཕུག་ནས་ལྷོ་ནུབ་མཚམས་ཀྱི་ཞིང་ཐང་དུ་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་སར་རྒོད་ཐང་གྲོང་ཞེས་པར་འབུམ་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། འབུམ་པ་དེ་ནི་ཡར་ཀླུངས་རྟེན་གསུམ་ནང་ཚན་གྱི་འབུམ་པ་གཅིག་ཡིན། རྒོད་ཐང་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་ཚོང་དཔོན་ནོར་བུ་བཟང་པོ་འདིར་ཕེབས་ནས་ཆིབས་རྟ་ཆད་ནས་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཤིག་ན། ཆིབས་རྟའི་སྟེང་དུ་རྒོད་ཅིག་བབས་པར་ཚོང་དཔོན་རྣམ་རྟོག་འཁྲུངས་ནས་དེ་མར་རྒོད་ལ་མདའ་འཕངས་པས་རྒོད་ལ་ཕོག རྒོད་ཀྱིས་མདའ་ཁུར་བཞིན་ཤེལ་བྲག་རྒོད་ཚང་དུ་སོང་ཡང་མདའ་འཁུར་ཏེ་རྒོད་ཚང་ནང་འགྲོ་མི་ཐུབ་པ་སྐུ་གཉེར་གྱིས་མཐོང་ནས་མདའ་ཚུར་འཐེན་པས་རྒོད་ནང་དུ་ཐར། མདའ་དེ་ཤེལ་བྲག་བྲག་ཕུག་གི་སྟེང་དུ་གཟེར་ནས་བཞག དུས་ནམ་ཞིག་ན་ཚོང་དཔོན་ནོར་བུ་བཟང་པོ་ཤེལ་བྲག་ཏུ་ཕེབས་སྐབས་མདའ་དེ་གཟིགས་པས་ངེས་འབྱུང་དྲག་པོ་སྐྱེས་ཏེ་སྡིག་བཤགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྒོད་ཐང་འབུམ་པ་བཞེངས། ཚོང་དཔོན་གྱི་བླ་གཡུ་བྱ་ནེ་ཙོ་ཙམ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའང་འབུམ་པའི་ནང་འབུལ་གནང་མཛད་གསུང་། ཡང་གསུང་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ལ་མངའ་བདག་ལྷ་སྡེའི་དུས་སུ་རྒོད་ཐང་གྲ་མིག་བྱ་བ་དེར་རྒོད་ཐང་འབུམ་པའི་ནང་བཞུགས་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མའི་སྤྲུལ་པ་ནེ་ཙོ་མས་ཉར་བའི་བླ་གཡུ་དང་། རིང་སྲེལ་སོགས་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་ཆུང་ངུ་ཞིག་བཞེངས་ཏེ་སྨྲི་ཏིས་རབ་གནས་མཛད། དེ་རྗེས་དེའི་ཕྱིར་འབུམ་པ་ཆེན་པོ་དེ་བྱུང་ཞེས་ཀྱང་གསུང་།ད་ལྟ་གསར་དུ་བཞེངས་པའི་ལྷ་ཁང་ནང་སྔོན་ཚོང་དཔོན་གྱི་རྟ་འདོགས་སའི་རྡོ་ཕུར་དང་། རྟེན་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ། སྔོན་གྱི་འབུམ་པའི་ཤུལ་དུ་འབུམ་པ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་བཅས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཚེ་ཆུ་འབུམ་པ།    རྒོད་ཐང་འབུམ་པ་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་[page 58] བཞི་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་བཙན་ཐང་གྲོང་གི་ལམ་སྟེང་དུ་འབུམ་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། འབུམ་པ་དེའང་ཡར་ཀླུངས་རྟེན་གསུམ་ནང་ཚན་གྱི་འབུམ་པ་ཞིག་ཡིན། འབུམ་པ་དེ་ནི་སྔོན་དུས་སྐབས་ཤིག་ན་བོད་ཀྱི་མི་མང་པོ་ཤི་བ་བཙུན་མོ་ཅོག་རོ་བཟའ་སྒྲོན་གྱིས་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེར་དེའི་ཟློག་ཐབས་ཞུས་པར་གུ་རུས་གནས་དེར་དོང་མི་ཚད་དགུ་དྲུས་ཏེ་ཐོག་མར་བོད་མིར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྐྱེས་ཆེད་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་བཞི་པ་དང་། དེའི་སྟེང་ནད་གདོན་ལས་སྒྲོལ་ཆེད་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མ། དེའི་སྟེང་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་དང་། དེའི་སྟེང་འབུམ་པ་ཞིག་བཞེངས་དགོས་གསུངས་པ་ལྟར་བཞེངས་པ་ཡིན་གསུངས། སྔོན་ཚེས་བཅོ་ལྔར་ཚེ་ཆུ་བབས་པའི་རྡོ་དེ་ནི་གུ་རུས་བསམ་ཡས་གཡའ་མ་ལུང་དུ་ཚེ་ཆུ་ཤོ་སའི་རྡོ་དེ་ཡིན་ཀྱང་ད་ལྟ་མཇལ་རྒྱུ་མེད།ད་ལྟ་བང་རིམ་འོག་མ་ནས་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འབུམ་པའི་ནང་ཤེལ་བྲག་གི་ནང་རྟེན་ཆོས་གོས་ཉི་ཟེར་མ་ཞེས་པ་དང་། དབུ་སྐྲ་འཇའ་འོད་འཁྱིལ་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། མཆོད་རྟེན་དེར་སྐོར་བ་བསགས་ན་ཚེ་འཕེལ་ཞིང་ནད་གདོན་འཇོམས་ཞེས་ཟེར།      
   ཤེལ་བྲག    མཚན་གཞན་ལ་“ཡར་ཀླུངས་ཤེལ་བྲག་”ཅེས་ཀྱང་ཟེར། ཚེ་ཆུ་འབུམ་པ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་བཞི་ཙམ་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ཤེལ་བྲག་གི་རིར་འཛེགས་ན་ཤེལ་བྲག་དགོན་དུ་འབྱོར། དེ་ནས་བར་དོའི་འཕྲང་ལམ་ཞེས་བྲག་སྐས་བརྒྱུད་རིམ་བཞིན་སོང་ན་གུ་རུའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཏུ་འབྱོར། དེའང་ཡར་ཀླུངས་ཤེལ་བྲག་དང་། བྲག་ཡེར་པ། བསམ་ཡས་མཆིམས་ཕུ་བཅས་ནི་བོད་ཀྱི་བྲག་ཆེན་གསུམ་ཞེས་དང་། ལྷ་ས་དཀྱིལ་འཁོར་མཐིལ་དང་། བསམ་ཡས། ཁྲ་འབྲུག་བཅས་ནི་ཆོས་འཁོར་གསུམ་ཡིན་ཞེས་ཟེར། ཤེལ་བྲག་ཕུག་ཏུ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་ལོ་གསུམ་བཞུགས་ནས་སྒྲུབ་པ་བཀའ་བརྒྱད་ཀྱི་ཞི་ཁྲོའི་ལྷ་ཚོགས་ཐམས་ཅད་ཞལ་གཟིགས་པ་བྲག་ལ་སྟིམས། སྒྲུབ་ཕུག་ནང་སྤྱན་རས་གཟིགས་[page 59] ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་དང་། རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔ་སོགས་ཀྱི་རང་བྱོན་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྔོན་སྒྲུབ་ཕུག་དེར་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་བླ་མ་ཆོས་རྗེ་དུར་ཁྲོད་རིན་ཆེན་གྱིས་སྐུ་སྟོད་ནམ་མཁའ་ནས་ཕེབས་པ་དང་། སྐུ་སྨད་བཙན་ཐང་མྱང་སྟོད་སྒང་དུ་ལུག་བཀྱོན་ནས་བཞེངས་གནང་བའི་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་གུ་རུའི་འདྲ་སྐུ་ད་ལྟའང་ཁྲ་འབྲུག་ཏུ་བཞུགས་ཡོད་པ་དེ་དང་། སྔོན་ཆོས་རྗེ་དུར་ཁྲོད་རིན་ཆེན་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་ཤེལ་བྲག་དགོན་གྱི་འདུ་ཁང་ནང་ཆོས་རྗེ་དེ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་སོགས་ཡོད། བསམ་ཡས་རབ་བྱུང་གི་སྡེ། གོས་དཀར་ལྕང་ལོའི་སྡེ། ཤེལ་བྲག་སྔགས་པའི་སྡེ་ཞེས་ཐོག་མར་དབོན་དགོན་ཡིན་པ་ལ་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་དུས་གཙང་དགོན་དུ་བསྒྱུར་གནང་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཉི་ཤུ་ཙམ་ཡོད། རྡོ་རྗེ་བྲག་གི་ཁོངས་ཡིན།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་བྲག་ཕུག་དང་། གུ་རུའི་སྐུ་བརྙན་གྱི་སྐུ་ཚབ་གསར་བཞེངས། སྒྲུབ་ཕུག་འོག་ཏུ་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་གསར་བཞེངས་དང་འདུ་ཁང་ནང་སྟོན་པའི་སྐུ་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས། གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་སོགས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བཙན་ཐང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“བཙན་ཐང་གཡུ་ཡི་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། དེ་ནི་ཡར་ཀླུངས་གནས་གསུམ་གྱི་ཁོངས་ཡིན། ཚེ་ཆུ་འབུམ་པ་ནས་གཤམ་དུ་སྤྱི་ལེ་ཕྱེད་ཙམ་གྱི་ས་ལ་ལྷ་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། བཙན་ཐང་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་གནས་དེར་སྤང་གཤོང་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༡༢༧ཙམ་ལ་དེར་བྱིས་པ་བཞི་ཕྱུགས་འཚོ་བཞིན་པའི་སྐབས་རྒྱབ་རི་ཐབ་རྡོ་རི་སྟེ་བཙན་ཐང་ལྷ་རིའི་རྩེ་ནས་འོད་འཕྲོ་བ་མཐོང་ནས་དེ་ནོར་བུ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་ནས་བྱིས་པ་རྒན་པ་གཉིས་གདན་འདྲེན་པར་འགྲོ་རྒྱུ་བྱས། དེ་འོག་གི་ནོར་བུ་བཞུགས་སའི་ལབ་མའི་ཁྲི་སྟེ་སྤང་དྲས་པ་ལས་རྩེགས་པའི་ཁྲི་རྩེགས། ཆུང་ཤོས་ཀྱིས་ཕྱུགས་འཚོ་བཞིན་བསྡད། རྒན་པ་གཉིས་རི་སྟེང་དུ་སླེབས་སྐབས་འོད་འཕྲོ་བ་[page 60] ནི་གཞན་མ་ཡིན་པར་མི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གང་ནས་འོང་ཞེས་དྲིས་པར་ནམ་མཁའ་ལ་མཛུབ་མོ་བཙུགས་པས་ལྷ་ལས་བབས་པར་ངོས་འཛིན། ད་གང་དུ་བྱོན་དྲིས་པར་ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་གྱི་ཕྱོགས་སུ་མཛུབ་མོ་བཙུགས། དེ་ནས་བྱིས་པ་གཉིས་ཀྱིས་གཉའ་སྟེང་དུ་གདན་དྲངས་ཏེ་ལབ་མའི་ཁྲི་ལ་བཞུགས་སུ་གསོལ་ནས་རྒྱལ་པོར་བཀུར། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་གཉའ་བར་སྟེགས་པ་དེ་ནས་བྱུང་། ས་དེར་བཙན་ཐང་ཞེས་ཐོགས་པའི་དོན་ཡང་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེ་རྗེས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཡུམ་ངང་ཚུལ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མོའམ་གྱིམ་ཤིང་ཀོང་ཇོས་རྒྱ་སྐྱེད་གནང་ནས་ཙན་དན་དཀར་དམར་དང་། རྒྱ་ཕོ་རྒྱ་མོ་རྒྱ་སོགས་ཀྱི་ཀ་བ་དང་། སྐོར་བ་ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་དུ་རྒྱག་རྒྱུ་ཡོད། ཀ་བཀྱག་ཀྱང་བསམ་ཡས་སུ་དཀྲུག་རྒྱབ་སྟེ་ཆུ་ཐོག་ནས་དྲངས་པ་ཡིན་ཟེར་བ་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཡུ་ཡི་ལྷ་ཁང་ཞེས་པའང་དེའི་དུས་ཡངས་ཐོག་གཡུ་རྩི་བསྒྲོན་གནང་སྟབས་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། སྔོན་བྱ་ས་ལྷ་ཁང་དུ་ལི་དཀར་གྱི་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་དང་། ཁྲ་འབྲུག་རུ་རྡོ་ཡི་རྣམ་པར་སྣང་མཛད། བཙན་ཐང་ལ་ཙན་དན་གྱི་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ཅེས་གནས་གསུམ་པོར་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་སྐུ་རྒྱུ་མི་འདྲ་བ་རེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཟེར། སྔོན་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་གི་ཁོངས་ཡིན་ཅིང་དེར་གྲྭ་པ་ལྔ་གྲྭ་རེ་གཏོང་གནང་དགོས།ད་ལྟ་ཕྱིའི་ལྕགས་རི་ཙམ་ལས་ནང་གི་ལྷ་ཁང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་ནང་། རྣམ་པར་སྣང་མཛད་དང་། བཅོམ་ལྡན་འདས། མར་མེ་མཛད་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཀེ་རུ་ལྷ་ཁང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“བྲག་དམར་ཀེ་རུ་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། རྩེད་ཐང་ནས་ཤར་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་ད་ལྟའི་རྩེད་ཐང་ཟམ་ཆེན་ཞེས་པའི་ནུབ་ཏུ་ཉ་མགོ་གྲུ་ཞེས་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་གིས་བསྐྱོན་པའི་ལྕགས་ཟམ་[page 61] གྱི་རྗེས་ཤུལ་བཅས་བརྒྱུད་ད་ལྟའི་ལྕགས་ཟམ་ཐོན་ཏེ་བྱང་དུ་སྤྱི་ལེ་བཅུ་གཉིས་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་ལྷ་ཁང་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ལྷ་ཁང་དེ་ནི་ཐོག་མར་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བཙན་གྱིས་བཞེངས་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་ཇོ་བོ་རྗེ་དེར་ཕེབས་ནས་སླར་ཡང་བྱོན་པར་ཉེ་བའི་སྐབས་“ཇོ་བོ་མི་ཕེབས་རོགས་གནང་”ཞེས་ཞུས་པར། ཇོ་བོས་“ང་མ་ཕྱིན་ན་མི་འགྲིག་པས་ངའི་ཚབ་ཏུ་འདི་བགྱིས་”ཞེས་གསུངས་ནས་ཤངས་ཁྲག་གིས་འདྲ་སྐུ་ཞིག་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ཇོ་བོ་ཡང་གྱང་ལ་ཐིམ་སར་མཆོད་རྟེན་ཆུང་ངུ་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལ་མཆོད་རྟེན་དཀར་ཆུང་ལྷ་ཁང་ཞེས་ཟེར། སྔོན་འདུ་ཁང་ནང་སྟོན་པ་གཙོ་འཁོར་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཐོག་བརྩེགས་གཉིས་ལྡན་གྱི་འཇིམ་སྐུ་དང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་ཅུ་སྐོར་ཡོད། དགོན་དེ་རྡོ་རྗེ་བྲག་གི་ཁོངས་ཡིན་སྟབས་མཁན་པོའང་རྡོ་རྗེ་བྲག་ནས་ཕེབས་དགོས།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྟོན་པ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ལ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་དང་། ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་མཆོད་རྟེན་དཀར་ཆུང་ལྷ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་མཆོད་རྟེན་དཀར་ཆུང་དང་། ཇོ་རྔོག་འབྲོམ་གསུམ་གྱི་ལྡེབས་རིས་གསར་བཞེངས་གནང་བ། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་དང་། བསྟན་འགྱུར་བྲིས་མ་པོད་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་བཅས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེའི་ཤར་ངོས་སུ་ཇོ་དགོན་ནོར་བུ་ཆོས་འཛོམས་ཞེས་པ་དང་། ལྷོ་ངོས་སུ་འོན་རྒྱལ་སྲས་རིན་པོ་ཆེའི་དགོན་པ་འོན་ཆོས་ལྡིང་བླ་བྲང་རྩེ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་དགོན་ལག་བདེ་ཆེན་དགའ་ཚལ་ཞེས་པ་སོགས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁ།    མཚན་གཞན་ལ་“བཀྲ་ཤིས་དུ་ཁ་”ཞེས་ཞུ། ཀེ་རུ་ལྷ་ཁང་ནས་མར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་སོང་ན་ཁྲི་སྨོན་གྲོང་ཞེས་པའི་ཤར་གྱི་རི་འབུར་སྟེང་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་[page 62] ནི་ཐོག་མར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་གནས་དེར་ཕེབས་ནས་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར། ཉིན་གཅིག་ལ་དབུ་སྐྲ་ཐེངས་བདུན་སིལ་བ་ལས་འདྲ་སྐུ་བདུན་བཞེངས་ནས་སྐུའི་གཟུངས་སུ་དབུ་སྐྲ་ཐེངས་རེ་བཞར་བ་ཕུལ། སྐུ་མ་བསྐམ་པས་གསོལ་དཔོན་བཀྲ་ཤིས་བྱ་བས་མེར་སྐམ་པས་དུ་བ་ཁ་སྟབས། སྐུ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་“བཀྲ་ཤིས། བཀྲ་ཤིས། དུ་བ་ཁ་བྱུང་།”ཞེས་གསུང་འབྱོན་པས་རྗེ་བཀྲ་ཤིས་དུ་ཁ་མ་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། སྐུ་དེ་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་ཞིག་ཀྱང་བཞེངས་གནང་མཛད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དང་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ལྷོ་ཁར་ཞལ་མཇལ་སའང་ས་དེར་ཡིན། དེ་རྗེས་རྩེ་མགྲོན་རིན་པོ་ཆེས་“སྨན་བླའི་དགོན་པ་”ཞེས་པ་ཞིག་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་དྭགས་པོ་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་གི་དགོན་ལག་ཏུ་གྱུར་ཏེ་དགེ་འདུན་བགྲེས་གྲས་བཅུ་དྲུག་གནས་དེར་བཞུགས་ཏེ་གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་གི་ཚུལ་མཛད། སྔོན་དགོན་དེར་སྨན་བླ་བདེ་གཤེགས་བརྒྱད་དང་། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་དང་། རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་སོགས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། མཆོད་རྟེན་ཉམས་གསོ་གནང་བ། བྱམས་པ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། ད་དུང་འདུ་ཁང་གི་ལྟག་ཏུ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་སེང་གདོང་མ་སྒྲུབ་གནང་སའི་སྒྲུབ་ཕུག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་ནས་མར་ལམ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་དེ་བརྒྱུད་འོང་ན་བྲག་ཁ་ཞོལ་གྲོང་དབུས་ནས་བྲག་ཁ་རྫོང་ཤུལ་དང་། འོན་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་གི་རྗེས་ཤུལ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་ཞེས་འབོད་དོན་ནི་ཐོག་མའི་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་སྟོད་མངའ་རིས་ནས་ཆོས་རྒྱལ་འཇིག་རྟེན་དབང་ཕྱུག་གིས་གཏོང་གནང་མཛད་སྟབས་མཚན་དེ་ལྟར་ཐོགས་ལ་ཐོག་མར་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་དུ་བཞུགས། དེ་རྗེས་ད་ལྟའི་ཆགས་ཡུལ་དུ་རྒྱལ་[page 63] མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་སུ་སྤོས། དྭགས་པོ་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་ཞུ་དོན་ཡང་དེ་ལྟར་བྱུང་། དགོན་དེ་གནས་དེར་མ་སྤོས་གོང་འོན་གསེར་ཁང་རྩེ་ཞེས་བོན་པོའི་དགོན་པ་ཡིན། མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་སྤོས་རྗེས་འོན་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་ཞེས་འབོད། འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུ་དང་། ཁང་ཚན་དྲུག་དང་བཅས་པར་རྟེན་སྐུ་དེ་དང་མཚམ་པ་ཡོད། མངའ་དྭགས་རྒྱལ་གསུམ་ཞེས་པའི་ཡ་གྱལ་ཡང་ཡིན། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུ་ཐུབ་མེད།      
   འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་།    “འཕྱོངས་རྒྱས་”ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་དེའི་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་ཆུ་འགོ་ནོར་བུ་རི་ནས་སྲོང་བཙན་གྱིས་ནོར་བུ་འཕྱོངས་ཕྲུ་གང་པ་ཞིག་གཏེར་ནས་བཞེས་པས་འཕྱོངས་རྒྱས་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་ཐོགས། ད་ལྟའི་འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་གནས་ཡུལ་ནི་འཕྱོངས་རྒྱས་ཕྱིང་བ་སྟག་རྩེའི་རྫོང་ཤུལ་གྱི་འདབས་སུ་ཆགས་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༡༠༣༠དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༢.༨རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༡.༣ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༠.༧མི་འབོར་ཁྱོན་བསྟོམས་ཁྲི་༡.༧ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲི་༣༩༠༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།      
   དཔའ་བོ་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“དཔའ་དགོན་བསམ་གཏན་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་”ངམ་“སྦ་འོར་དགོན་”ཡང་ཞུ། བེེ་རོ་ཕུག་ནས་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་གྱེན་དུ་སོང་ན་སྤུན་བདུན་གྲོང་གི་རི་འབུར་སྟེང་དགོན་དེ་མཇལ་ཐུབ། སྤུན་བདུན་ཞེས་པ་ནི་འཕྱོངས་རྒྱས་བཀྲ་ཤིས་སྤུན་བདུན་ཞེས་པའི་ལྷ་མོ་འབག་དཀར་པོའི་ཡུལ་དེ་ཡིན། ཐོག་མར་གཤམ་དུ་ཇོ་[page 64] དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། དེ་རྗེས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཕྱག་འདེབས་པ་པོ་ནི་ཀུན་བཟང་དབྱིངས་གྲོལ་ཞུ་བ་དེ་ཡིན་ཅིང་། རྗེས་ཀྱི་སྐུ་ཐོག་བཀའ་འགྱུར་བླ་མ་ངག་དབང་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་ཞུ་བ་དབྱར་གནས་བསྒྲུབས་མཚམས་གནས་དེར་བཞུགས་པ་ལས་རྒྱུན་དུ་དྭགས་པོ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་དུ་བཞུགས་ཀྱི་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་འཇིམ་སྐུ་ཐོག་སོ་གཅིག་ལྡན་དང་། གཡས་སུ་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེ། གཡོན་དུ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་དང་རྣལ་འབྱོར་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ་བཙུན་མ་གྲངས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ཙམ་གྱིས་དགེ་ལྡན་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་རེད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་རྟེན་གཙོ་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་སྐུ་སྨད་ཀྱི་སྟེང་དུ་སྐུ་སྟོད་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། གཞན་ཡང་སྐུ་འདྲ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཐང་པོ་ཆེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“སོལ་ནག་ཐང་པོ་ཆེ་”ཞེས་ཞུ། དཔའ་བོ་དགོན་ནས་གྱེན་དུ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་ཕྱིན་ན་ཐང་པོ་ཆེ་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སོལ་ནག་ཅེས་པ་ནི་སྔོན་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་ཙན་དན་སོགས་ཀྱི་ནགས་ཚལ་ཡོད་པ་དུས་ཤིག་ན་མེས་འཚིགས་པའི་སོལ་བ་ཐང་དུ་ཁྱབ་པས་སོལ་ནག་ཐང་པོ་ཆེ་ཞེས་ཡུལ་མིང་དགོན་ལ་ཐོགས། ཐོག་མར་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་འདུལ་འཛིན་དབུས་གཙང་མི་བཅུའི་ནང་ཚན་ལམ་པ་ཀླུ་མེས་པ་ཆེན་པོའི་སློབ་མ་གྲུ་མེར་ལ་སོགས་མཆེད་བརྒྱད་ཀྱིས་བཏབ། ཁུ་སྟོན་བརྩོན་འགྲུས་གཡུང་དྲུང་གིས་དར་རྒྱས་མཛད། བྲག་ཡེར་པ་ཕྱག་བཏབ་པ་དང་དུས་མཚུངས་ཟེར། ཇོ་བོ་རྗེ་གནས་དེར་ཕེབས་ནས་ཞག་བདུན་བཞུགས་ཀྱང་ཁུ་སྟོན་གྱིས་ཇོ་བོའི་ཞབས་ལ་མ་གཏུགས་སྟབས་ཇོ་བོ་ཉ་མགོ་གྲུ་ལས་ཕེབས་ཏེ་རྒོས་དཀར་ལ་བཀྱོན་ནས་སྙེ་ཐང་དུ་ཕེབས། རྗེས་སུ་ཁུ་སྟོན་གྱིས་འགྱོད་པ་དྲག་པོས་ཇོ་བོའི་རྗེས་སུ་བསྙེགས་ཏེ་ཞབས་ལ་བཏུགས། [page 65] ཇོ་བོ་ལས་གདམས་པ་མང་དུ་གསན། ཕར་ཕྱིན་དང་གཤེན་རྗེའི་མན་ངག་ལ་རྩལ་ཐོན་པ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་རྟེན་གཙོ་ཐུབ་དབང་མེ་ཐུབ་མ་ཞེས་ཐོག་སོ་གཉིས་ཐོག་ཅན་དང་། བྱམས་འཇམ་དབྱངས་སོགས་ཀྱི་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་ཐུབ་དབང་གཙོ་འཁོར་དང་། རྗེ་ཡབ་སྲས། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། ཡང་དེ་དང་ཉེ་བའི་ས་ན་ཇོ་བོ་བཞུགས་མྱོང་བའི་སྒྲུབ་ཕུག་གཅིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཚེ་རིང་ལྗོངས།    མཚན་རྒྱས་པར་“པད་མ་འོད་ཟེར་ཐེག་མཆོག་གླིང་”ཞེས་ཞུ། རྩེད་ཐང་ནས་འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་བར་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་དང་། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་ནས་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བདུན་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་དོན་མཁར་གྲོང་གི་ལྟག་ཏུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟའི་དོན་མཁར་གྲོང་ཞེས་པ་དེར་སྔོན་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལས་མེད་ཅིང་དེ་ནི་ཀུན་མཁྱེན་འཇིགས་མེད་གླིང་པའི་གསང་གསུམ་གནས་དེར་བཞུགས་པ་ཡིན། ཚེ་རིང་ལྗོངས་བཙུན་དགོན་ནི་འཇིགས་མེད་གླིང་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བ་དང་། དགོན་མིང་ཡང་ཀུན་མཁྱེན་གྱིས་འདོགས་གནང་མཛད་པ་ནི། ཀུན་མཁྱེན་གནས་དེར་བཞུགས་པའི་དུས་ཤིག་ན་ཕར་ཙ་ན་མི་ཞིག་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་ལ། གཡོག་འཁོར་རྣམས་ལ་མི་ཕ་ཀི་སུ་རེད་དམ་ཞེས་དྲིས་གནང་བར། མི་ཕ་ཀི་ཚེ་རིང་ཞེས་པ་དེ་རེད་ཅེས་གསོལ་བས། ད་དེ་འདྲ་ཡིན་ན་དགོན་འདིར་ཚེ་རིང་ལྗོངས་ཞེས་འབོད་དགོས་གསུངས་པ་ལྟར་ཚེ་རིང་ལྗོངས་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་། སྔོན་དཔལ་རི་དགོན་གྱི་དགོན་ལག་ཡིན་སྟབས་མགོན་པོ་བ་གཉིས་དཔལ་རི་མགོན་ནས་ཕེབས་དགོས་ཀྱང་གཙོ་བོ་ཇོ་དགོན་ཡིན་པ་དང་། བཙུན་མ་གྲངས་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ་ཙམ་གྱིས་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་[page 66] དགོན་དེར་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཀུན་མཁྱེན་འཇིགས་མེད་གླིང་པའི་གདུང་རྟེན་དང་། མཁྱེན་བརྩེ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེའི་གདུང་རྟེན་དགོན་དེའི་བླ་མ་འཇིགས་མེད་ཆོས་ཀྱི་སེང་གེའི་གདུང་རྟེན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་ཀུན་མཁྱེན་གྱི་སྐུ་དམར་གདུང་གྱི་ཕྱག་གཡོན་མ་དང་། སྐུ་གཞོན་ནུའི་དུས་ཀྱི་དབུ་ཞྭ། སྔོན་གྱི་གདུང་རྟེན་གྱི་སྒོ་ཁྱིམ་དང་ཆོས་འཁོར་སོགས་བཞུགས་པའི་དངུལ་གདུང་དང་། གསར་བཞེངས་ཀུན་མཁྱེན་ཡབ་སྲས་གསུམ་སོགས་འཇིམ་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དཔལ་རི་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“དཔལ་རི་ཐེག་ཆེན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་ནས་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་དཔལ་རི་གྲོང་གི་རི་འབུར་སྟེང་དགོན་དེ་ཆགས་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བེེ་རོའི་རྣམ་སྤྲུལ་གཏེར་སྟོན་ཤེས་རབ་འོད་ཟེར་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། རིག་འཛིན་འཇིགས་མེད་གླིང་པའི་འཁྲུངས་ཡུལ་ཡང་གནས་དེར་ཡིན་ལ། ད་ལྟའང་གྲོང་དབུས་སུ་འཁྲུངས་ཁང་དང་། ཞབས་རྗེས། བཞུགས་སྒྲོམ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་སྦྱིན་བདག་ཧོར་བསོད་ནམས་དར་རྒྱས་ཀྱིས་མཛད། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟེ་ཇུན་གར་བས་མ་གཏོར་གོང་ཙམ་ན་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་མང་པོ་འཕེལ་ཏེ། དགེ་སློང་ཁོ་ནར་དྲུག་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་བྱུང་གསུང་། གཏེར་སྟོན་ཤེས་རབ་འོད་ཟེར་གྱི་སྐུ་སྐྱེ་མ་བྱུང་ཡང་། མཚོ་རྒྱལ་སྤྲུལ་སྐུ་ཞེས་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་ཙམ་བྱུང་། སྔོན་ནས་ད་བར་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་བཞེས་མཛད། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་དང་ཐུགས་ཉེ་ཆགས་པོ་ཡོད། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་དྲུག་ཡོད་པ་ལ། གཙང་ཁང་ནང་གུ་རུ་ང་འདྲ་མ་དང་། སྐུ་ཚབ་སྡེ་ལྔའི་ནང་ཚན་ཞིག་སོགས་རྟེན་སྐུ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་གུ་རུ་དང་། མཁའ་[page 67] འགྲོ། ནོར་ལྷ། ཀུན་མཁྱེན་ཡབ་སྲས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྲོང་བཙན་ལྷ་ཁང་།    མཚན་གཞན་ལ་“སྲོང་བཙན་བང་སོ་”ཞེས་ཞུ། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་གི་ལྷོ་ངོས་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་གྱི་ས་ན་ལྷ་ཁང་ངམ་བང་སོ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། བང་སོ་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་བོད་ཀྱི་ས་བཅུད་གསོ་ཞིང་སྐྱེ་འགྲོའི་བདེ་ཐབས་ཀྱི་སླད་དུ། སྤྱི་ལོ་༦༥༠ཙམ་ལ་བཏབ། ནང་གི་ཆར་རྣམ་པ་ལྔ་རུ་བཀོད། སྒོ་ནུབ་ཕྱོགས་བལ་ཡུལ་དུ་བསྟན། དབུས་སུ་དམ་སྲི་མནན་སྟེ་དེ་སྟེང་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་སྐུ་དང་། ཤར་ན་སྒྲོལ་མ། ལྷོ་ན་སྨན་ལྷ། ནུབ་ན་སངས་རྒྱས་དགའ་བོ། བྱང་ན་ཛམ་བྷ་ལ་བཅས་དེ་དག་སོ་སོར་ཡང་རང་རང་གི་འཁོར་གྱིས་བསྐོར། ཙན་དན་སྦྲུལ་སྙིང་གི་གདུགས་ཀྱི་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པར་བྱས། ནོར་གྱི་ཆ་ལ་རྒྱལ་པོ་རང་གི་བང་མཛོད་ནས་བླངས་པའི་བྱུ་རུའི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པ་ཁྲུ་བརྒྱད་ཡོད་པ་ཞིག་དང་། གསེར་གྱི་མི་རྟའི་གཟུགས། ཨརྟ་ཡ་ནའི་ཁྲབ་བྱང་བུ་གསེར་ལས་གྲུབ་པ། ཆུ་འགོ་ནོར་བུ་རི་ནས་གཏེར་དུ་བཞེས་པའི་ནོར་བུ་འཕྱོངས་ཁྲུ་གང་བ་སོགས་མདོར་ན་ལྷ་ཀླུ་མི་ཡི་རིན་ཆེན་སྣ་ལྔ་དང་། འཛམ་གླིང་གི་ནོར་རྫས་ཐེངས་གསུམ་བསྡུས་ཞེས་ནོར་གྱིས་གཏམས། བང་སོའི་སྟེང་གི་ལྷ་ཁང་དེ་ནི་ཉང་སྨན་ལུང་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། སྔོན་དཔལ་རི་དགོན་གྱི་ཁོངས་ཡིན་ཅིང་སྙིང་ཐིག་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ནང་ཆོས་རྒྱལ་དང་། རྒྱ་བཟའ། བལ་བཟའ། མགར་བློན། ཐུ་མི་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་དང་། གཙང་ཁང་སྦུག་མར་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་དང་། སངས་རྒྱས་མར་མེ་མཛད། ཚེ་དཔག་མེད་སོགས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གཞན་ཡང་བང་སོ་དེའི་ཤར་ངོས་རྡོ་རིང་ཡོད་སར་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་སོགས་མདོར་ན་དེ་ཁུལ་དུ་ཆོས་རྒྱལ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་བང་སོ་ཡོད་ཅེས་གྲགས།[page 68]       
   རི་བོ་བདེ་ཆེན།    མཚན་རྒྱས་པར་“འཕྱོངས་རྒྱས་རི་བོ་བདེ་ཆེན་”ཞེས་ཞུ། འཕྱོངས་རྒྱས་ཞོལ་གྱི་རྒྱབ་རིར་སྔོན་གྱི་དགོན་རྙིང་གི་གྱང་གོག་དང་། འཕྱོངས་རྒྱས་འཕྱིང་བ་སྟག་རྩེའི་རྫོང་ཤུལ། གསར་དུ་བཞེངས་པའི་རི་བོ་བདེ་ཆེན་དགོན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་འཕྱོངས་རྒྱས་སྡེ་པ་ཟ་ཧོར་གྱི་རིགས་རྒྱུད་རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན་རྣམ་རྒྱལ་བྱ་བ་དང་། གཙང་པའི་སྡེ་པ་འཁྲུག་རྩོད་ཆེན་པོ་བྱུང་། རྗེས་སུ་སྡེ་པ་དེ་གཉིས་གཞི་མཐུན་བྱུང་སྟེ་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་དུས་གཙང་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་བཞེངས་པར་འཕྱོངས་རྒྱས་ནས་རྡོ་བཟོ་དང་ཤིང་བཟོ་མང་པོ་བཏང་གནང་བ་དང་། དེ་ནས་ལོ་བཅུ་སོང་མཚམས་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གི་དངོས་སློབ་ཉི་ཁྲི་འཛིན་པ་བློ་གྲོས་དཔལ་བཟང་གིས་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། གཙང་གི་རྡོ་བཟོ་དང་ཤིང་བཟོ་མང་པོ་སོང་སྟེ་རི་བོ་བདེ་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་ནི་བཀྲས་ལྷུན་གཙུག་ལག་ཁང་དང་དབྱིབས་འདྲ་ཟེར། དེ་ནས་སྐུ་ཐོག་བཞི་པ་འབྲས་བློ་གླིང་གི་སྐུ་ཞབས་ཐོག་མེད་རིན་པོ་ཆེ་བར་བྱུང་། སྔོན་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་དྲུག་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱིས་དགེ་ལུགས་སྔགས་ཆོག་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་གྱི་འདུ་ཁང་རྙིང་པར་ཀ་བ་བདུན་ཅུ་ཡོད་པའི་ནང་གི་རྟེན་གཙོར་གསེར་ཟངས་ཀྱི་བྱམས་པ་མཐོང་གྲོལ་ཐོག་སོ་གཅིག་ཙམ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་སོགས་རྟེན་སྐུ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་དུ་མ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནི་སྔོན་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་གཟིམ་ཤག་གི་ཤུལ་དུ་ཡིན་ཅིང་དེའི་ནང་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཐོག་སོ་ཉིས་ལྡན་དང་། རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། རྒྱལ་བ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ། མཁན་ཆེན་ཉི་ཁྲི་འཛིན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གཞན་ཡང་འཕྱོངས་རྒྱས་གྲོང་དབུས་སུ་རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་འཁྲུངས་ཁང་དང་། རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་ཡབ་ཆེན་བསོད་ནམས་དར་རྒྱས་ཀྱི་[page 69] འཁྲུངས་ཁང་སོགས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྤྱན་གཡས།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཡར་རྒྱལ་ཕུ་ཐང་སྤྱན་གཡས་དགོན”ཞེས་ཞུ། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ནུབ་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཅུ་དྲུག་ཙམ་རྒྱ་སྨན་ནང་ཞེས་པར་སོང་ན་སྤྱན་གཡས་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་གཏེར་སྟོན་གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་༡༠༡༢ལོར་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། སྤྱོད་འཇུག་གི་བཤད་གྲྭ་རྒྱ་ཆེན་སྤེལ་གནང་ནས་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་ཟིན་གསུངས། དེ་རྗེས་སྐབས་ཤིག་ཉམས་ཏེ་དབོན་དགོན་དུའང་གྱུར། དེ་རྗེས་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་མཁན་ཆེན་གཡའ་བཟང་རྩེག་པས་གན་དྷོ་ལ་རྡོ་རྩིགས་ལས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཐོག་སོ་བཞི་བསྐྲུན། ཐོག་མའི་འདུ་ཁང་ནི་ད་ལྟའི་རུང་ཁང་དེ་ཡིན་གསུངས། ནང་རྟེན་སྔར་ཡོད་སྟེང་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་དང་། གཡས་གཡོན་དུ་ལྷོ་བྲག་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་གཡའ་བཟང་བརྩེགས་པའི་སྐུ་གདུང་བཞུགས་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་གདུང་རྟེན་གཉིས་སོགས་བཞུགས་གསུངས། དེ་རྗེས་སླར་ཡང་དགེ་དགོན་དུ་གྱུར། སྤྱན་གཡས་ཞེས་པ་ནི་སྔོན་དགོན་དེའི་རྟེན་གཙོ་ཉན་ཐོས་ཤྭ་རིའི་བུའི་སྤྱན་གཡས་པ་བཞུགས་པའི་ཤར་ལིའི་བཀའ་གདམས་མཆོད་རྟེན་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་ཅན་ཞིག་བཞུགས་སྟབས་དགོན་མིང་ལའང་སྤྱན་གཡས་ཞེས་ཐོགས། ད་དུང་ཡར་ཀླུངས་རྟེན་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་སྐུ་རྒྱུ་ཛྷེེའི་ཀྵིམ་ལས་གྲུབ་པའི་སངས་རྒྱས་རིན་ཆེན་ཟླ་བའི་སྐུ་བརྙན་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི། སྔོན་ཛ་རི་ཀུན་བཟང་སྟེ་སེང་གདོང་མ་ཞེས་པའི་རི་འདབས་སུ་བདེ་གཤེགས་ཐང་ཞེས་པར་ར་རྫི་ཞིག་གི་ར་དཀར་པོ་ཞིག་རྟག་ཏུ་བོར་བརླགས་འགྲོ་གི་ཡོད་པས་ཉིན་གཅིག་དེའི་རྗེས་བསྙེགས་ཏེ་སོང་བས། བདེ་གཤེགས་ཐང་དུ་སྨན་བླ་བདེ་གཤེགས་བརྒྱད་གསོ་སྦྱོང་ཚུགས་པའི་སྐབས་དང་འཁེལ། ར་རྫིས་དེ་དབུས་ཞྭ་མོ་གཡུགས་པས་གཞན་རྣམས་ནམ་མཁར་གཤེགས་ཀྱང་[page 70] མཚན་ལེགས་དང་། རིན་ཆེན་ཟླ་བ། སྨན་བླའི་རྒྱལ་པོ་བཅས་ལ་མི་གྲིབ་ཕོག་སྟེ་ཕེབས་མ་ཐུབ་པར་དེ་དག་སོ་སོ་སྐུ་བརྙན་དུ་གྱུར་སྟབས་ར་རྫིས་དེ་གསུམ་གདན་དྲངས་ནས་རིན་ཆེན་ཟླ་བ་སྤྱན་གཡས་སུ་ཕུལ། མཚན་ལེགས་རོལ་ཁང་དུ་ཕུལ། སྨན་རྒྱལ་ཡར་ཀླུངས་ལྷ་རུར་ཕུལ། ར་དཀར་པོའང་ལྷ་རུར་ཐིམས། ར་རྫི་སྲོང་བཙན་གྱི་བང་སོར་ཐིམས་པ་བཅས་ཀྱི་ཤོད་སྲོལ་ཡོད། ད་ལྟ་ལྷ་རི་སྨན་རྒྱལ་ཡུམ་བུ་བརླ་མཁར་དུ་བཞུགས་པ་ལས་གཞན་རྣམས་མེད། ད་དུང་ཤིང་ཏཱ་ལའི་ལོ་མའི་སྟེང་དུ་བྲིས་པའི་རྒྱ་དཔེ་མང་པོ་དང་། ཇོ་བོ་རྗེའི་དབུ་ཞྭ། ཕག་གྲུའི་ཞབས་རྗེས། དགེ་སློང་མ་པད་མོའི་ཞབས་ཅན་སོགས་ནང་རྟེན་དང་རྟེན་སྐུ་ཇི་སྙེད་བཞུགས། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་སྨན་འདམ་གྱི་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་གྱི་གཡས་སུ་མར་མེ་མཛད་དང་། གཡོན་དུ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ། འདུ་ཁང་ནང་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་གྱི་སྐུ་བརྙན། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་དུང་དགོན་དེ་དང་ཉེ་བར་རི་བོ་བདེ་ཆེན་གྱི་ཁོངས“རོལ་ཁང་”ཞེས་པའི་ལྷ་ཁང་དང་། ཡང་དགོན་དེའི་དབྱར་གནས་བཞུགས་ཡུལ་དགའ་ལྡན་དགོན་ནམ། བསམ་གཏན་བྱང་ཆུབ་གླིང་ཞུ་བ་གསང་ཕུ་ཕྱག་འདེབས་པོ་གྲོང་ཆེན་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་རི་ཁྲོད་གཅིག་ཀྱང་ཡོད། སྔོན་གནས་དེར་གྲོང་ཆེན་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོའི་ཐུགས་ལྗགས་སྤྱན་གསུམ་བཞུགས་པའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སྐུ་བརྙན་བྱིན་ཅན་ཞིག་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་བ་ཡིན།       
   ལམ་རིམ་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ལམ་རིམ་སྐལ་བཟང་དགའ་ཚལ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་”ཞེས་ཞུ། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་བདུན་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་མར་ཡོང་དུས་སྦས་སྣེ་ཞེས་པའི་གྲོང་ནས་ནུབ་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་[page 71] བཞི་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་ཕྱིན་ན་ལམ་རིམ་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་ཐུབ། ཐོག་མར་དགོན་དེ་ཡུལ་དེའི་ཕུ་རུ་བར་སྣང་ཞེས་པར་སྡེ་པ་འཕྱོས་པ་ཆོས་རྒྱལ་པས་སྦྱིན་བདག་བྱས་ཏེ་ཐར་མ་ཆོས་མཛད་རྒྱུད་པ་ཚུལ་བཟང་པར་གྲགས་པས་བཏབ། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་དངོས་སློབ་གཞོན་ནུ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ལམ་རིམ་གསུངས་པས་དགོན་མིང་དུ་ལམ་རིམ་ཞེས་ཆགས། དེ་རྗེས་དགོན་དེར་མེ་སྐྱོན་བྱུང་རྗེས་རྭ་སྒྲེང་མཁན་ཐོག་ལྔ་པ་བློ་གྲོས་ཕུན་ཚོགས་ཞུ་བས་ད་ལྟའི་དགོན་པ་ཆགས་ཡུལ་དེར་གནས་སྤོས་གནང་། སེ་ར་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་དང་ཕྱག་བཞེས་མཚུངས། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་བཅུ་མེད་ལྔ་ཙམ་བར་འཕེལ། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་སུམ་ཅུ་དང་། གཙང་ཁང་ཀ་བ་དྲུག་བཅས་ཀྱི་ནང་རྟེན་གཙོ་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། གཡས་གཡོན་དུ་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས། སྨན་བླ་བདེ་གཤེགས་བརྒྱད། གཞན་ཡང་མཁན་ཆེན་བློ་གྲོས་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་ཡུམ་གྱི་དབུ་ཐོད་ནང་འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་རང་བྱོན་གསལ་བ་ཞིག་དང་། རྗེ་བཀྲ་ཤིས་དུ་ཁ་མ་བཞུགས་པའི་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་གཙོ་བོ་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་སྔོན་གྱི་སྐུ་ཚད་དེ་ལྷག་དང་། གཡས་སུ་ཇོ་བོ་རྗེ། གཡོན་དུ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ། སྨན་བླའི་ལྷ་ཁང་ནང་གུ་རུའི་སྐུ། གཞན་ཡང་བདེ་གསང་འཇིགས་གསུམ་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་ཕུ་རུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་གྱི་ས་ལ་སྡེ་ཆེན་ཞེས་པར་“བཀྲ་ཤིས་བདེ་ཆེན་”ཞེས་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་མཚམས་སུ་བཞུགས་མྱོང་བ་ཞིག་དང་། དེའི་ཁ་སྤྲོད་དུ་ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རི་ཁྲོད། དགོན་དེའི་གཤམ་དུ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་ཇོ་དགོན་ཞིག་གི་རྗེས་ཤུལ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཟངས་རི་རྫོང་།    “ཟངས་རི་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་གྱི་ཟངས་རི་རྫོང་ཆགས་སའི་རི་དེ་ཟངས་ཀྱི་མདོག་ལྟར་འདྲ་བས་ཟངས་རི་ཞེས་དེའི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་ད་ལྟའང་“ཟངས་རི་རྫོང་”ཞེས་ཟེར། ད་ལྟའི་རྫོང་གི་གནས་ཡུལ་ཀྱང་སྔོན་གྱི་ཟངས་རི་རྫོང་གནས་ཡུལ་དང་ཉེ་བའི་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་ཀྱི་སར་ཆགས་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༢༦༣༨དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༢.༣མི་འབོར་ཁྲི་༡.༤ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ལེ་༤༠༠༠ཙམ་ཀྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་ཡིན་པ་བཅས་སོ།།      
   གདན་ས་མཐིལ།    རྩེད་ཐང་ནས་ཟངས་རིའི་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་སུམ་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་ཀླུ་ཁང་གྲུ་ཁའི་དཔྱང་ཟམ་བརྒྱུད་ད་ལྟའི་ཟངས་རི་རྫོང་གནས་ཡུལ་སུ་འབྱོར། ཟངས་རི་རྫོང་ནས་ཕྱག་འཚལ་ཤར་ཞེས་པའི་ལ་རྒྱབ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་གདན་ས་མཐིལ་དུ་འབྱོར། དགོན་དེ་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༡༥༨ལོར་མཉམ་མེད་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་དངོས་སློབ་འགྲོ་མགོན་ཕག་མོ་གྲུ་པ་སྐུ་ཐོག་དང་པོ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་པོའམ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། ཐེག་ཆེན་གླིང་དང་། འཕེལ་རྒྱས་གླིང་། མཛད་རྒྱས་གླིང་བཅས་གྲྭ་ཚང་གསུམ་དང་། ཚོགས་ཆེན་གཅིག གཞན་ཡང་ཤར་གླིང་བརྒྱ་དང་ནུབ་གླིང་སྟོང་ཞེས་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཁྲི་ཕྲག་བཅོ་བརྒྱད་དང་། བླ་མ་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་བར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཞེས་གསུངས། རྗེ་ཕག་མོ་གྲུ་པ་སྐུ་ཐོག་དང་པོ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་པོའམ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ནས་སྐུ་ཐོག་བཅོ་ལྔ་ཙམ་བྱུང་། ཕག་གྲུ་སྡེ་སྲིད་སྐུ་ཐོག་དང་པོ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་[page 73] ལོར་ས་སྐྱར་དམག་དྲངས་ཏེ་ས་སྐྱའི་དབང་སྒྱུར་མཇུག་སྒྲིལ་བ་བཟོས་ནས་ཕག་མོ་གྲུ་པས་བོད་ཁམས་དབང་དུ་བསྒྱུར་ཞེས་ཟེར། རྗེ་སྒམ་པོ་བ་གཤེགས་རྗེས་ཕག་གྲུ་དགུང་ལོ་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུར་མཐར་རྩའི་གྲོང་མདར་གྲོང་ལ་ཕག་མོ་ཞེས་དང་། གྲུ་ལ་ཕག་གྲུ་ཟེར་བ། ཡི་དམ་ཕག་མོ་བཞུགས་པའི་གནས་ལ་གདན་ས་མཐིལ་ཞེས་པའི་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ་པས་ཕག་གྲུ་ཞེས་པ་ཡུལ་མིང་བླ་མར་ཐོགས། སྐུ་ཐོག་བཅོ་ལྔ་པ་ནས་སྐུའི་ཡང་སྲིད་མ་བྱོན་སྟབས་རྒྱལ་སྲིད་ཆོས་སྲིད་རྒྱལ་བ་ལྔ་པས་བཞེས་ཞེས་གསུངས། སྔོན་དགོན་དེར་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་པ་ལྷ་ཡུལ་མ་ཞེས་གསུངས་འབྱོན་མ་མི་ཚད་དང་། གསེར་ཟངས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཅན་བརྒྱད། གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྗེ་ཕག་མོ་གྲུ་པ་རིམ་བྱོན་གྱི་གདུང་རྟེན་བརྒྱད། བཀའ་བརྒྱུད་བླ་རབས་རྣམས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་མི་ཚད་མ། ཧུ་མ་རྒྱལ་པོས་དམག་གིས་བཤགས་པར་ཕུལ་བའི་གསེར་རྗེན་རྡུང་མའི་ཀ་ཕན་མཐོ་ཚད་སྤྱི་ཁྲེ་གསུམ་དང་། ཞེང་ཚད་སྤྱི་སྐར་བཞི་བཅུ་ཙམ་བྱས་པ་བདུན། འབྲུག་གི་རྭ་ཅོ། སངས་རྒྱས་ཆོས་འཕགས་ཀྱི་ཚེམས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཚེམས། ཕག་གྲུའི་དབུ་ཞྭའི་སྟེང་མུ་ཏིག་མཐེ་བོང་ཙམ་དང་། ལྷ་ཁང་རེར་བསེ་རུའི་རྭ་རེ། ད་དུང་རྒྱལ་བ་ཕེབས་རིམ་བཞིན་འབུལ་གནང་མཛད་པའི་གསེར་གྱི་མེ་ལོང་བདུན་བཅས་ལ་སོགས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་གྲྭ་ཚང་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ནང་མ་ཎིའི་རང་བྱོན་དང་། ཕག་གྲུའི་བཞུགས་ཁྲི། ཚོགས་ཆེན་ལྟག་གི་ཕག་གྲུའི་གཟིམ་སྦུག་ནང་གསར་བཞེངས་སྨན་གདམ་གྱི་ཕག་གྲུའི་འདྲ་སྐུ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཟངས་རི་མཁར་དམར།    ད་ལྟའི་ཟངས་རི་རྫོང་ནས་ཤར་དུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་རྗེ་བཞུགས་གྲོང་སྟེ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་བཞུགས་མྱོང་བའི་གྲོང་གི་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་མ་ཅིག་ལབ་སྒྲོན་གྱིས་སྤྱི་ལོ་༡༡༤༥ལོར་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། མཁར་དམར་ཞེས་པ་ནི་སྐྱོབ་[page 74] སྟོན་བསོད་ནམས་བླ་མས་མ་ཅིག་ལབ་སྒྲོན་ལ་བྲག་རྡོ་ཞིག་ཆུར་བསྐུར་གནང་སྟེ་འདི་གང་དུ་འཁུར་ཡང་དེར་ཁྱོད་ཀྱིས་དགོན་པ་ཞིག་ཐོབས་གསུངས་པར། བྲག་རྡོ་དེ་དགོན་དེའི་མདུན་གྱི་གཙང་པོའི་ནང་དུ་འཁར་སྟབས་དེ་དང་ཉེ་བའི་རི་སྟེང་དུ་ད་ལྟའི་མཁར་དམར་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་ནས་མ་ཅིག་ལབ་སྒྲོན་གྱིས་གཅོད་ཀྱི་སྲོལ་ཆེན་པོ་གཏོད། ནང་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྒྱ་གར་ནས་བོད་དུ་དར་བ་ཡིན་ཀྱང་། བོད་ཆོས་རྒྱ་གར་ལ་ཕར་དར་བ་ནི་མ་ཅིག་གི་གཅོད་རྒྱུན་ཙམ་ཡིན་གསུངས། ཕ་རྒྱུད་ཐབས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་དང་། མ་རྒྱུད་ཤེས་རབས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་མ་ཅིག་ལབ་སྒྲོན་ཡིན་ཞེས་ཞུ། མ་ཅིག་མཁར་དུ་མ་བྱོན་གོང་ཨེ་ཆུང་གླང་ལུང་ཞེས་པར་ཡབ་ཐོས་པ་བྷ་ཌ་དང་། ཞལ་སྦྱོར་གྱི་ཚུལ་བསྟན་ནས་སྲས་ཆེ་བ་དོན་གྲུབ་གླང་ལུང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་པ་སོགས་རིམ་བཞིན་སྲས་སྲོས་གསུམ་བྱུང་བ་ཀུན་གྱི་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱངས། རྒྱ་གར་སོགས་ཕྱོགས་མཐའ་མང་པོ་ནས་ཆོས་ཞུ་བ་འབུམ་ཕྲག་ཙམ་ཟིན་སྐད། ཐོག་མར་བཙུན་དགོན་ཡིན་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཆུ་འགྲམ་གྱི་དགའ་སྒྲ་དགོན་ཆུས་འཇིག་རྗེས་དེར་སྤོས་པས་གྲྭ་དགོན་དུ་གྱུར། དགོན་དེའི་ཕྱག་བཞེས་ནི་གཅོད་རྒྱུན་མ་ཅིག་ཙམ་ལས་དགེ་ལྡན་པ་ཕྱག་བཞེས་གནང་བ་རེད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་ཅུ་ཙམ་ཡོད། སྔོན་རྟེན་གཙོར་མ་ཅིག་གི་སྐུ་བཞུར་འབུལ་ཞུས་པའི་རིང་བསྲེལ་བྲེ་གང་ཙམ་བཞུགས་པའི་འདྲ་སྐུ་དང་། གྲུབ་ཆེན་ཐོས་པ་བྷ་ཌ་དང་། ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས། སྲས་སྲོས་བཅས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྟོན་པའི་སྐུ་དང་། སྟེང་དུ་གསར་བཞེངས་མ་ཅིག་གི་འདྲ་སྐུའི་ཐུགས་ཀར་མ་ཅིག་གི་དབུ་སྐྲ་ཕུལ་བ། གཞན་ཡང་སྔར་གྱི་སྐུ་འདྲའི་ཚབ་ཏུ་འཇིམ་སྐུ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་ཡོད་པ། ད་དུང་འོག་ཏུ་མ་ཅིག་གི་གཟིམ་ཕུག་ནང་ན་མ་ཅིག་གི་འདྲ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 75] དགོན་དེའི་གཤམ་དུ་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་ཕོ་བྲང་དང་། ཕུ་རུ་འཕྱིང་རི་ཁྲོད། གཏེར་ཆུང་རི་ཁྲོད། ཇོ་དགོན་དགའ་ལྡན་ལྷ་ལྡིང་། སེ་དགོན་ཨོ་རྒྱན་ཕུག ཕྲ་ཚལ་ཞེས་པ་སོགས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   རྫིང་ཕྱི།    མཚན་རྒྱས་པར་“རྫིང་ཕྱི་དགའ་ལྡན་བྱམས་པ་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ཟངས་རི་རྫོང་ནས་ཤར་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་འོལ་དགའ་རྫོང་ཤུལ་རྙིང་པར་འབྱོར། འོལ་དགའ་ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་དེའི་ལྷོ་ངོས་སུ་སྲིད་པའི་ལྷ་ཆེན་འོལ་དེ་གོང་རྒྱལ་གནས་པའི་གངས་རི་བསྟར་ཆགས་སུ་ཡོད་པ་ལས་རྩེ་མོ་ཕྲ་བ་ཁ་སྤྲོད་དུ་ཡོད་པ་ནི་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་དང་། དེ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་རིམ་བཞིན་བྱང་གི་གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷ་དང་། ཀོང་བཙུན་དེ་མོ། མོན་ཡུལ་དེ་མོ། ལྷོ་བྲག་སྐུ་ལྷ་མཁའ་རི། ཡར་ལྷ་ཤམ་བུ། གཙང་དུ་ཇོ་མོ་ཁ་དབྲག མལ་གྲོར་བདུད་རྩི་སྨན་མོ། ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དུ་སྟག་རྒོད་ཤིང་བྱང་སོགས་འོལ་དེ་གོང་རྒྱལ་གྱི་སྲས་སྲོས་ཡིན་ཟེར། ཡུལ་དེར་འོལ་དགའ་ཞེས་པའང་དེ་ལྟར་བྱུང་། འོལ་དགའ་ནས་བྱང་ཤར་ངོས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་སོང་ན་རྫིང་ཕྱི་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “རྫིང་ཕྱི་”ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་གྱི་བཀའ་ལྟར་ཁམས་ནས་ཕེབས་པའི་བཤེས་གཉེན་སྒར་མི་ཡོན་ཏན་གཡུང་དྲུང་ཞེས་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་ཞིག་གིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དགོན་དེ་ཕྱག་མ་བཏབ་གོང་། བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་གྱིས་གནང་བའི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་སྐུ་བྱིན་ཅན་ལ་གསོལ་བ་བཏབ་པས་“བྲག་ལྷ་གསེར་ཁང་ནས་རྫིང་མ་གིའི་ཕྱི་ཙམ་དུ་རྩིགས་”ཞེས་ལུང་བསྟན་པས་ཡུལ་མིང་དང་དགོན་མིང་བཅས་པར་རྫིང་ཕྱི་ཞེས་ཐོགས། དགོན་དེ་བཞེངས་བསྒྲུབས་རྗེས་ཀྱི་རྟེན་གཙོར་གོང་གསལ་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་རྗེ་བཙུན་བྱམས་པའི་སྐུ་བྱིས་པ་ལོ་བརྒྱད་ཙམ་ཞིག་གི་ཐུགས་ཀར་ཙན་དན་དེ་བའི་ནགས་ཁྲོད་ནས་འཁྲུགས་པའི་ཙན་དན་གྱི་བྱམས་པ་ཁྲུ་[page 76] གང་པ་ཞིག་དེའི་ཐུགས་ཀར་ཤེལ་གྱི་བྱམས་པ་མཁྱིལ་ནས་བཞུགས་པ་བྱིན་ཅན་ཞིག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྐབས་དེར་ཆོས་གྲྭ་རྒྱས་ཏེ་དགེ་འདུན་ལྔ་བརྒྱ་སྐོར་ཟིན། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་ནས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ལ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་ལུང་བསྟན་པ་ལྟར་དེར་ཕེབས་སྐབས་བྱམས་པའི་དབུ་ལ་བྱ་བྲུན་དང་། ཐལ་རྡུལ་གྱིས་ཁེངས་ཤིང་གཙུག་ལག་ཁང་ཡང་གོག་པོར་གྱུར་པ་གཟིགས་པས་ཐུགས་སྐྱོ་ནས་སྤྱན་ཆབ་ཤོར། དེ་ནས་འོལ་ཁ་སྟག་རྩེ་རྫོང་ལ་སྦྱིན་བདག་ཞུས་ནས་ཉམས་གསོ་གནང་། རྗེ་ཁོང་རང་གི་གཏོར་ཆས་བཙོངས་ནས་དངུལ་ཞོ་གང་བྱུང་བ་ལས་རྒྱལ་ཆེན་རྣམ་སྲས་ལ་གྲོགས་དན་བཅོལ་བས་ལྟུང་བཤགས་ལྷ་སོ་ལྔ་བྲི་མི་དགོས་པར་རང་བཞིན་དུ་གྱང་ལྡེབས་སུ་གསལ་ཞེས་གསུངས། རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་ཆེན་བཞི་ལས་གཅིག་འདི་ཉིད་ཡིན། རྗེས་སུ་འོན་རྒྱལ་སྲས་རིན་པོ་ཆེའི་དགོན་པར་གྱུར། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཟིན། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་བྱམས་པའི་ཞབས་གཡས་པའི་སྟེང་སྨན་འདམ་གྱི་བྱམས་པའི་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། གཡས་སུ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཁ་སར་པ་ཎི། གཡོན་དུ་རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ། དེའི་གཡས་སུ་ཐུབ་དབང་ཐོག་བརྩེགས་གཅིག་ལྡན། གཡོན་དུ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཐོག་སོ་གཅིག་ལྷག མཐའ་འཁོར་དུ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་སྒོ་སྲུང་དང་བཅས་ཐོག་སོ་གཅིག་ལྷག གཞན་ཡང་སྒར་མི་ཡོན་ཏན་གཡུང་དྲུང་དང་། རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ། རྒྱལ་བ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ལྷག་ཏུ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞབས་རྗེས་དང་། ཕྱག་རྗེས། ལྟུང་བཤགས་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཡང་དགོན་དེའི་གཤམ་དུ་རྒྱལ་བ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོའི་འཁྲུངས་ཡུལ་དུ་ཕོ་བྲང་རྙིང་པའི་གྱང་གོག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 77]       
   བསམ་གླིང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“འོལ་དགའ་བསམ་གཏན་གླིང་”ཞེས་ཞུ། འོལ་དགའ་ཤང་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་སོང་ན་འབྲི་ལུང་བརྒྱུད་གནས་ཁྲོད་ནས་དགོན་དེ་མཇལ། “འབྲི་ལུང་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་མཚོ་གཟིགས་སུ་ཕེབས་སྐབས་འབྲི་ཞིག་གིས་ལམ་བསྟན་པས་འབྲི་ལུང་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་གསུངས། དགོན་དེར་ཐོག་མར་རྗེ་སྒམ་པོ་བས་སྒྲུབ་པ་མཛད། དེ་རྗེས་གདན་ས་མཐིལ་བའི་རྟོགས་ལྡན་མི་བརྒྱད་ཀྱིས་བཟུང་སྟེ་མཆོད་ཁང་བཞེངས། དེ་རྗེས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའང་གནས་དེར་བཞུགས་ནས་ཆོས་གསུངས། སྒྲུབ་པ་ཡུན་རིང་བསྐྱོན་པས་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མ་ཞལ་གཟིགས་བྱུང་། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅོ་བརྒྱད་ཅན་དང་རྒྱལ་སོགས་རིན་པོ་ཆེ་ཞུ་བས་རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་ལས་བཞེངས་པའི་སྒྲོལ་མའི་སྐུ་གསུངས་འབྱོན་མ་དང་། རྗེ་ང་འདྲ་མ་གསུམ་བཞེངས་པ་ལས་དང་པོ་དེ་ཁོང་ལས་སྐུ་ན་བགྲེས་འདུག་གསུངས། གཉིས་པ་དེ་ཁོང་ལས་སྐུ་ན་གཞོན་འདུག་གསུངས། གསུམ་པ་དེ་ང་འདྲ་པོ་འདུག་གསུངས་པ་བཅས་རྗེ་ང་འདྲ་མའི་སྐུ་གསུམ་ཡོད། སྒྲོལ་མས་གསུང་འབྱོན་པ་ནི་ཐེངས་ཤིག་ཁམས་པ་གནས་སྐོར་བ་ཞིག་གིས་སྒྲོལ་མའི་མགུལ་གཡུ་འཁྱེར་སོང་བས་སྒྲོལ་མས་སྐུ་གཉེར་ལ་“གནས་སྐོར་བ་དེས་ངའི་བླ་གཡུ་འཁྱེར་སོང་བས། ཁྱོད་ཀྱིས་བླ་གཡུ་ཚུར་ལེན་པ་ལས་མི་དེ་ལ་གནོད་པ་མ་བྱེད་ཨང་”ཞེས་གསུངས་པས། སྐུ་གཉེར་གྱིས་གནས་སྐོར་བའི་རྗེས་དེད་ནས་བླ་གཡུ་ཚུར་འཕྲོག གནས་སྐོར་བའི་ལག་གཡས་པ་བྲེགས་པས་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མས་“མི་ཁ་མནན་པ་ལས། རང་ཁ་བཙུམས་པ་དགའ་”ཞེས་གསུངས་ཏེ་དེ་ནས་བཟུང་གསུང་མ་འབྱོན་ཞེས་པའི་གསུང་སྲོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་གཟིམ་ཕུག་ནང་སྔོན་གྱི་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་མའི་སྐུ་ཚབ་དང་། རྗེ་ང་འདྲ་མའི་སྐུ་ཚབ་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ཙ་རི་ནས་བསྣམས་ཕེབས་པའི་རྡོ་མཆིན་པ་གཟུགས་[page 78] ཞེས་པ། གཞན་ཡང་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་དང་འཇིགས་བྱེད་སོགས་ཀྱི་རང་བྱོན་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   ཆོས་བསམ།    འོལ་དགའ་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་ཕྱིན་ན་རི་ཁྲོད་དེར་འབྱོར། རི་ཁྲོད་དེ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་ཚེ་དཔག་མེད་སྒྲུབ་གནང་ས་ཡིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ངོ་མས་ཚྩ་དགུ་བརྒྱ་དགུ་བཅུ་གོ་དགུ་བཏབ་གནང་སའང་གནས་དེར་ཡིན། དེ་རྗེས་ལྷོ་བྲག་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་། རྗེ་བསོད་ནམས་བློ་གྲོས་གཉིས་ཀྱང་བཞུགས་གནང་མཛད་ཅེས་ཟེར།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་ལྷ་ཁང་ནང་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་དང་། རྗེ་བསོད་ནམས་བློ་གྲོས། འཇམ་དབྱངས་སོགས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་དང་། སྒྲུབ་ཕུག་ནང་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་བསྐྱོན་པའི་ཚེ་དཔག་མེད་ཀྱི་ཚྩ་དང་། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། ལྷོ་བྲག་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཞབས་རྗེས། རྟ་མགྲིན་བསམ་གྲུབ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱོན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དེའི་ལྟག་ཏུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་བཞི་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ལྷ་ལྡིང་རི་ཁྲོད་ཅེས་པར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་སྟོང་ཉིད་ལྟ་བ་འཁྲུངས་ཏེ་རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པ་གནས་དེར་ལྗགས་རྩོམ་གནང་ཞེས་གསུངས།      
   འོལ་དགའ་ཆོས་ལུང་།    ཆོས་བསམ་ནས་འཕྲེད་དུ་རྐང་ཐང་མར་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་གནས་དེར་སླེབས། གནས་དེ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་བས་མདོ་སྨད་པ་བཞི་དང་དབུས་པ་བཞི་བཅས་འཁོར་དག་པ་རྣམ་བརྒྱད་སོ་སོ་སྒྲུབ་ཕུག་རེར་བཞུགས་སྐབས། འོལ་དགའ་རྫོང་དཔོན་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་ཐོག་སྐོར་དུ་ཡོད་སྐབས་ཆོས་ལུང་ནས་འོད་འཚེར་བ་མཐོང་བས་འཁོར་གཡོག་མངགས་ཏེ་ཅི་འདུག་ལྟོས་ཤིག་གསུངས་པར་འཁོར་གཡོག་རྣམས་དེར་སླེབས་སྐབས་རྣལ་འབྱོར་པ་དགུ་རང་རང་གི་སྒྲུབ་ཕུག་ཏུ་བཞུགས་འདུག་པ་དེ་ལྟར་རྫོང་[page 79] དཔོན་ལ་ཞུས་པས་རྫོང་དཔོན་སོང་སྟེ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་ཞབས་ལ་གཏུགས་ནས་ཞབས་ཏོག་འབུལ་རྒྱུར་ཁས་བླངས་པ། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ངེས་ཚོར་གཞན་གྱི་རྒྱས་སྤྲོས་མི་དགོས། ཁྱོད་ཀྱིས་འགྲུབ་ན་འདུལ་བའི་སྤྱོད་ལམ་བཞི་གཤོངས་པའི་ཁང་པ་ཞིག་ཨེ་འགྲུབ་གསུངས་པར་རྫོང་དཔོན་གྱིས་དེ་མར་ཁས་བླངས་ཏེ་ལོ་དེ་རང་དུ་འགྲུབ་པར་བྱས། གནས་དེར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་ལུང་བསྟན་ལྟར་སྐུ་ཕྱག་འབུམ་སོ་ལྔ་བར་གནང་བར་ལྟུང་བཤགས་ལྷ་སོ་ལྔའི་ཞལ་གཟིགས་ཐོབ། མཎྜལ་རྡོ་སྟེང་ཁོ་ནར་ཕུལ་གནང་བས་ཕྱག་ངར་ཡང་རྡོལ། རྡོའང་ཤེལ་ལྟར་གྱུར། མདོ་སྡེ་ཕལ་མོ་ཆེ་གཟིགས་པས་ཐུགས་སྟོབས་ཅི་ཆེ་འཁྲུངས་ཏེ་སྤྱན་ཆབ་ཀྱང་ཤོར། ལྷག་པའི་ལྷ་དངོས་དང་མནལ་ལམ་ཅི་རིགས་ལ་ཡང་ཡང་ཞལ་གཟིགས་ཐོབ། དེ་ནས་ཆོས་རྭ་སྒང་ཞེས་ད་ལྟ་སྐུ་རྗེས་རང་བྱོན་ཡོད་སའི་ཕ་བོང་གི་སྟེང་ནས་དགལ་ལྡན་ཡིད་དགའ་ཆོས་འཛིན་གཟིགས་སྣང་དུ་བྱུང་སྟེ་དགའ་ལྡན་དགོན་པ་ཕྱག་འདེབས་དགོས་ཐུགས་ལ་འཁྲུངས། སྔོན་དགོན་དེར་འོལ་དགའ་དགོན་ཁག་བདུན་ནས་དགེ་སློང་རེ་ཕེབས་དགོས་པ་དང་། དགོན་དེ་གཞུང་འཛིན་ཡིན་སྟབས་འོལ་དགའ་རྫོང་ནས་གསོལ་ཕོག་འབྲུ་ཁལ་བཅོ་བརྒྱད་རེའང་རྒྱག་དགོས། སྔོན་འདུ་ཁང་ནང་རྗེ་བཞི་གྲགས་མ་དང་། ལྟུང་བཤགས་ལྷ་སོ་ལྔའི་ལྡེབས་རིས། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་མཎྜལ་འབུལ་གནང་སའི་རྡོ། སྐྱ་ཕྱག་འབུལ་གནང་སའི་རྡོ། འཁོར་དག་པ་རྣམ་བརྒྱད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྒྲུབ་ཕུག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་སྐུ་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་དང་། རྗེའི་སྐུ་ཕྱག་འབུལ་སའི་རྡོ་དང་། མཎྜལ་འབུལ་སའི་རྡོ། དགོན་དེའི་འོག་ཏུ་མཁའ་འགྲོ་དང་གཞི་བདག་གིས་བསུ་བ་ཞུ་སའི་“མཁའ་འགྲོ་བྲག་ཐོག་”ཅེས་པའི་ཕ་བོང་སོགས་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ལྷག་ཙམ་ཕྱིན་ན་གསང་སྔགས་བྱམས་པ་གླིང་ཞེས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་གསུངས་སའི་གནས་དེར་[page 80] འབྱོར། གནས་དེ་ནི་འོལ་དེ་གུང་རྒྱལ་གྱི་འོག་ཏུ་ཡོད་ཅིང་འོལ་དེ་གུང་རྒྱལ་དགེ་བསྙེན་གྱི་སྡོམ་པ་ཞུ་སའང་གནས་དེར་ཡིན་གསུངས། ཡང་དེའི་ཁ་སྤྲོད་དུ་ཉི་མ་གླིང་ཞེས་པའི་དགོན་པའི་རྗེས་ཤུལ་ཞིག་དང་། གླེ་ལུང་བཞད་པ་རྡོ་རྗེའི་དགོན་པའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། འོལ་དགའ་རྫོང་ཤུལ་རྙིང་པ་དང་ཉེ་བར་ཆུ་ཚན་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་པ་དེ་ལ་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ཀྱི་ཆབ་ཚན་ཡིན་ཟེར་བ་སོགས་སོ་སོར་ཡོད།      
   འཆད་དཀར་ཆོས་སྡེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“འཆད་དཀར་བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་དགོན་”ཞེས་ཞུ། ཟངས་རི་རྫོང་ནས་དཔྱང་ཟམ་ཐོན་ཏེ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་རོང་གྲོང་ཚོའི་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་ཐུབ། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པ་ཙམ་ལ་རྒྱལ་བ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོས་ཨེ་རོང་ཕྱོགས་འདིར་ཞྭ་སེར་རིང་ལུགས་ཤིག་འཛུགས་དགོས་དགོངས་པ་ལྟར་རིག་པའི་འབྱུང་གནས་རྗེ་ནམ་མཁའ་རྒྱ་མཚོས་ཐིགས་བཏབ། ས་གཞི་བྱིན་རླབས་དང་བཅས་འཆད་དཀར་བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་ཞེས་པ་ལེགས་པར་འགྲུབ། དེ་རྗེས་དྭགས་གྲྭ་བླ་མ་ཁྲི་ཟུར་མཁས་གྲུབ་བྱམས་བསྟན་ནས་གནས་ཀྱི་བླ་མར་རྒྱུན་བཞུགས་མཛད་དེ་ཆོས་རྭ། འདོན་ཆོས། གདངས་དབྱངས། དཔལ་གསང་འདུས་སོགས་སྔགས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་དང་བཅས་བསྟན་པའི་མིག་རྒྱན་ལྟ་བུར་གྱུར་ཏེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཟིན། སྔོན་གཙང་ཁང་མཐིལ་ཞེས་པའི་ནང་རྟེན་གཙོ་ཤར་ལིའི་སྐུ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་དང་། གཡས་གཡོན་དུ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་བྱམས་པ་དང་། འོད་སྲུང་བཅས་པར་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ། ཤར་ལིའི་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་ཁྲུ་གང་མ་ཟིན་ཙམ། གཟེར་ཟངས་ཀྱི་སྒྲོལ་མ་མཐོ་གང་ཙམ་བྱས་པ་སྟོང་ཚར། གསེར་ཟངས་ཀྱི་བྱམས་པ་བཞེངས་བཞུགས་བྱིས་པ་ལོ་བརྒྱད་ཙམ་དང་། ཙན་དན་གྱི་འཕགས་པ་ལོ་ཀེ་ཤྭ་ར་གོང་གསལ་བྱམས་པ་ལས་ཆུང་ཙམ། དངུལ་གྱི་[page 81] ཇོ་བོ་ཁྲུ་དོ་ཙམ་བྱས་པ་བཅས་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་ཐུབ་དབང་དང་། རྒྱལ་བ་བྱམས་པ། རྗེ་ཡབ་སྲས། རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་སོགས་འཇིམ་སྐུ་མི་ཚད་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེའི་མདུན་དུ་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་རྒྱལ་རྫོང་ཤུལ་དང་། དགོན་དེ་དང་ཉེ་བའི་བྱིང་ལུང་གི་ཕུ་རུ་བདེ་ཆེན་བསམ་གླིང་ཞེས་པའི་དགོན་དེ་ཡོད།      
   ལྦ་ནག་ཆོས་ཁང་།    འཆད་དཀར་ཆོས་སྡེའི་ནུབ་ངོས་གྲོང་དབུས་སུ་ཆོས་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཆོས་ཁང་དེ་ནི་སྔོན་འབའ་ཡེ་ཤེས་སེང་གེ་ཞུ་བ་ཞིག་ས་དེར་ཕེབས་ནས་ལྷ་ཁང་དེ་བཞེངས་གནང་བ་རེད་ཟེར། སྔོན་ཆོས་ཁང་དེའི་ནང་རྟེན་གཙོ་ཐུབ་དབང་ལི་སྐུ་དང་། འཇིམ་སྐུའི་གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་སོགས་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ཆོས་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་ཙན་དན་ཀྱི་ཀ་རིང་གཉིས་དང་། གསར་བཞེངས་ཇོ་བོའི་སྐུ་ལ་སྔོན་གྱི་སྟོན་པའི་སྐུའི་ཕྱག་གཡོན་མ་བཞུགས་པ། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཆུ་གསུམ་རྫོང་།    ཆུ་གསུམ་རྫོང་ཞེས་པ་ནི་དེ་ཁུལ་དུ་ཆུ་གསུམ་གྱི་འདུས་མདོ་ཡིན་པས་རྗེས་སུ་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་བ་ལས། སྔོན་དེ་ཁུལ་དུ་ཨེ་ལྷ་རྒྱ་རི་ཞེས་ཟེར། “ཨེ་”ནི་ཡུལ་ལུང་སྤྱིའི་མིང་དང་“ལྷ་”ནི་ཨེ་བཙུན་བཙན་པོའི་སྲས་དགྲ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་སྟབས་མཚན་ལ་ལྷ་ཞེས་དང་། “རྒྱ་རི་”ཞེས་པ་ནི་རྩྭ་རྒྱ་བ་སྐྱེས་པའི་རི་ལ་གནས་གཞི་བཏབ་པས་རྒྱ་རི་ཞེས་སུ་གྲགས། སྔོན་[page 82] ལྷ་རྒྱ་རིའི་རྫོང་ལ་ལྷ་རྒྱ་རིའི་ཕོ་བྲང་ངམ། ལྷ་ཁང་ཞེས་སོགས་ཟེར། ད་ལྟའི་ཆུ་གསུམ་རྫོང་ཞེས་པའང་། ༡༩༦༥ལོར་ལྷ་རྒྱ་རི་རྫོང་ཟེར་གྱི་ཡོད་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཆུ་གསུམ་རྫོང་ཞེས་པར་མིང་བསྒྱུར་བྱས། ད་ལྟའི་རྫོང་གནས་ཡུལ་ཡང་ལྷ་བརྒྱ་རི་དང་ཉེ་བའི་བྲོག་ཤུར་ནང་དུ་ཡོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༡༩༦༧དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༢.༤རྩ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༢༨༥ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༡.༥མི་འབོར་ཁྲི་༡.༥ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༤༢༠༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་ཡིན་པ་བཅས།      
   རི་སྒོ་ཆོས་སྡེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཨེ་རི་སྒོ་བསླབ་གསུམ་ཆོས་སྡེ་”ཞེས་ཞུ། ཟངས་རི་དཔྱང་ཟམ་ནས་ཤར་དུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་ཙམ་ཕྱིན་ན་ཆུ་གསུམ་རྫོང་དུ་འབྱོར། རྫོང་གནས་ཡུལ་ནས་སྤྱི་ལེ་གཅིག་ཙམ་གྱི་གད་སྟེང་ན་ལྷ་རྒྱ་རིའི་ཕོ་བྲང་རྙིང་པ་དང་། ཕོ་བྲང་གསར་པ་དགའ་ལྡན་རྩེ་སོགས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་གྱང་གོག་ཡོད། དེ་དང་ཐག་ཉེ་བའི་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་སྒོམ་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པ་ཆོས་ལྡན་སྦུག་ཏུ་གསུང་གཏོར་གནང་བཞིན་བཞུགས་སྐབས་རོང་ལྷ་སྐྲཀྴད་ནག་པོས་བྱ་རོག་ཅིག་ལ་སྤྲུལ་ནས་སྒོམ་ཆེན་གྱི་གཏོར་ཆས་གནས་དེར་ཁྱེར་ཡོང་ནས་ཤིང་སྒྲོ་སྡོང་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་བཞག སྒོམ་ཆེན་གཏོར་ཆས་འཚོལ་དུ་ཕེབས་པ་དང་དྲོ་སྡོང་སྟེང་ནས་གཏོར་ཆས་གཟིགས་པས་“ད་ངའི་དགོན་པ་འདིར་འདེབས་དགོས་པ་འདྲ་”དགོངས་ནས་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་ལྷ་རྒྱ་རིུའི་དབུ་འཁོར་གྲྭ་ཚང་དུ་གྱུར། དགེ་སློང་བརྒྱད་གྲྭ་ཞིག་མི་ལྡེང་སྟབས་དེ་ཁུལ་དུ་ཁྲལ་ཁག་ཆེ་བ་བདུན་ཡོད་པ་ལས་རེ་རེས་གྲྭ་པ་རེ་བཟོས། གཅིག་མི་ལྡེང་བས་ལྷ་རྒྱ་རིས་ཁམས་ཕྱོགས་ནས་མི་ཞིག་ཉོས་ཕེབས་ཏེ་དགེ་སློང་བརྒྱད་གྲྭ་གཅིག་བྱུང་། དགོན་པའི་ཞལ་ཡང་མི་སེར་ལ་སློག དེ་ནས་རིམ་བཞིན་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱུང་སྟེ་ལྷ་ཁང་མང་པོ་བཞེངས། ཇོ་བོའི་སྐུ་བྱིན་ཅན་དང་། [page 83] སྒོམ་ཆེན་ངག་གྲགས་ཀྱི་སྐུ་དམར་གདུང་བཞུགས་པའི་སྨན་འདམ་གྱི་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་ཅན་སོགས་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ཙམ་གྱིས་དགེ་ལྡན་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེ་དང་། ཇོ་བོ་རྗེ། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་སོགས་མི་ཚད་ལྷག་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   མདོ་མཁར་ཆོས་སྡེ།    ཆུ་གསུམ་རྫོང་ནས་བྱང་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་གཟེ་མཁར་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཟེ་མཁར་ཞེས་པ་ནི་དེ་ཁུལ་གྱི་རི་རྟའི་དབྱིབས་འདྲ་བ་ལ་གྲོང་དེ་གཟེ་སྟེང་དུ་ཆགས་པས་གཟེ་མཁར་ཞེས་ཟེར། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་མདོ་མཁར་རིན་པོ་ཆེ་སྟེ་གནུབས་སྟོན་ཤེས་རབ་གྲགས་པ་ཞུ་བ་བཀའ་གདམས་པའི་བླ་མ་ཞིག་གིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་དགེ་ལུགས་པར་འགྱུར་ཞེས་གསུངས། གཙོ་བོ་གསང་འདུས་དང་འཇིགས་བྱེད་སོགས་སྔགས་ཆོག་ཕྱག་བཞེས་གནང་བའི་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བཞི་བཅུ་ཙམ་ཡོད།སྔོན་དགོན་དེར་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་མདོ་མཁར་མཁན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་དམར་གདུང་བཞུགས་པའི་འཇིམ་གྱི་གདུང་རྟེན་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་བྱིས་པ་ལོ་བརྒྱད་ཙམ་བཅས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྡན་དང་། ཐུགས་ཀར་སྔོན་གྱི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སྐུ་བྱིན་ཅན་བཞུགས་པའི་རྗེ་ཡབ་སྲས། གཞན་ཡང་ཚེ་ལྷ་རྣམ་གསུམ་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དེ་ནས་བྱང་ངོས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་ཕྱིན་ན་ནོར་བུ་[page 84] སའི་རི་རྒྱབ་ཏུ་གཏེར་དགོན་པ་ཞེས་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་པ་ཞིག་དང་། དེ་དང་ཉེ་བར་དགའ་ལྡན་ཆོས་སྟེང་ཞེས་པ་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་ཞིག་གི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བླ་འདྲེན་དགོན།    ཆུ་གསུམ་རྫོང་ནས་ཤར་དུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་དང་། དེ་ནས་གད་སྟེང་དུ་འཛེགས་ན་དགོན་དེར་སླེབས། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ་རྗེས་སུ་བླ་མ་འདྲེན་བསྟན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་དགེ་ལུགས་པའི་ཕྱག་བཞེས་གནང་སྟབས་དགོན་དེའི་མཚན་ལའང་བླ་འདྲེན་དགོན་ཞེས་གསོལ། རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་དང་། རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་སོགས་དགོན་དེར་ཕེབས་མྱོང་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་བརྒྱ་ཙམ་ཟིན་སྐད། སྔོན་དགོན་དེར་ཤར་ལིའི་ཐུབ་པ་དམ་སྦྱར་མ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་ལོ་ལྟར་གཞུང་ནས་དྲུང་སེར་སྐྱ་གཉིས་ཕེབས་ནས་ཞལ་གསེར་འབུལ་དགོས། གཞན་ཡང་རྟེན་གཙོ་ཐུབ་དབང་གི་ཐུགས་ཀར་སངས་རྒྱས་ཆོས་འཕགས་ཀྱི་མཚམས་ཞུགས་པ་ཞིག་དང་། ཀརྨ་པའི་འདྲ་སྐུའི་ཐུགས་ཀར་མཚོ་བདག་གླང་སྣ་བཞུགས་པ་སོགས་བྱིན་ཅན་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་གསར་བཞེངས་སྔོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་གྱི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་མི་ཚད་མ་རྣམས་དང་། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དགའ་རྣམ་རྒྱལ།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཨེ་སེའུ་དགའ་ལྡན་རྣམ་རྒྱལ་”ཞེས་ཞུ། ཆུ་གསུམ་རྫོང་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་བདུན་ཙམ་ལྷུན་རྩེར་འགྲོ་སའི་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་ས་ནག་ལ་ཕར་བབས་པའི་ལམ་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་རྗེ་བྱམས་པ་ཆོས་མཆོག་གིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད་ཅེས་དང་། ཡང་རྒྱ་རི་ཞབས་དྲུང་བློ་བཟང་མཐུ་སྟོབས་ཀྱི་དུས་གསོལ་དཔོན་རབ་[page 85] བརྟན་པས་ཁུར་འཁུར་ཏེ་ཆོས་སྡེ་གསར་དུ་བཏིང་ཞེས་ཟེར། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་རབ་གནས་གནང་། དེ་རྗེས་གྲུབ་ཆེན་ཕུན་ཚོགས་རྒྱ་མཚོ་ཕེབས་ནས་ལྷོ་རྒྱུད་ལམ་རིམ་གྱི་གདན་ས་གཙོ་བོར་གྱུར། དགོན་དེ་ནི་གཞུང་དགོན་ཡིན་ལ་རྩེ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་དགོན་ལག་ཀྱང་ཡིན། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་ཀྱི་ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་སྨན་གདམ་གྱི་ཐུབ་དབང་དང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བ་བཅས་ཡོད། དགོན་དེ་ཆགས་ཚུལ་ནི་སྨན་བླའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་སྟེང་དུ་ཆགས་པ་འདྲ་ལ། ཤར་ངོས་སུ་རྣམ་སྲས་ཀྱི་བང་མཛོད། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་མཚན། ཧྭ་ཤང་གི་རང་བྱོན་སོགས་གསལ་གྱི་ཡོད་གསུངས། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་དང་། སྐུ་ཚད་དེ་འདྲའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་དང་། སྟོན་པའི་སྐུ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   རྒྱ་རི་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཨེ་སྟོང་རྒྱ་རི་དགོན་”ཞེས་ཞུ། དགའ་རྣམ་རྒྱལ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་རྒྱ་རི་ཞོལ་གྲོང་གི་ལྟག་ཏུ་དགོན་དེ་མཇལ་ཐུབ། དགོན་དེ་ནི་རྒྱལ་བ་རིས་མེད་པ་ཞུ་བ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་ཞིག་གིས་ཐོག་མར་དགོན་དེའི་ལྟག་ཏུ་ཞོལ་མོ་ཆེ་ཞེས་པར་དགོན་ཞིག་ཕྱག་འདེབས་གནང་མཛད། དེ་ནས་མར་གཟིགས་དུས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་དུ་ཉིན་མོ་དུ་བ་དང་། མཚན་མོ་མར་མེ་འབར་བ་གཟིགས་པས་སློབ་མ་ཚོར། ས་མ་ཀིར་ཅི་འདུག་ལྟོས་ཤིག་ཅེས་གསུངས་པར། སློབ་མ་ཚོ་དེར་ཡོང་ནས་བལྟ་སྐབས་གཞན་གང་ཡང་མེད་པར་རྩྭ་རྒྱ་བ་ཞིག་སྐྱེས་འདུག་ཅེས་ཞུས་པར། ད་འོ་ན་ངའི་དགོན་པ་ས་ཕ་ཀིར་གདབ་དགོས་གསུངས་ནས་ད་ལྟའི་དགོན་པ་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལྡན་པར་འགྱུར་ནས་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བདུན་ཅུ་སྐོར་ཟིན། སྔོན་འདུ་ཁང་ནང་འགྲན་མེད་རྣམ་གསུམ་ཞེས་གཙོ་བོ་ཇོ་བོ་དང་། གཡས་སུ་[page 86] ཇོ་བོ་རྗེ། གཡོན་དུ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་ཡོད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནས་ཤར་ལྷོའི་མཚམས་ཀྱི་རི་ལྡེབས་སུ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ཨེ་སྟོད་ཆུ་ཚན་ཞེས་པ་དེ་ཡོད། ཆུ་ཚན་དེ་ནི་སྐྱེས་བུ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེས་འོལ་དགའ་ནས་གཟིགས་སྐབས་ཨེ་སྟོད་ལུང་ཤུར་གྱི་ཆུའི་ནང་ཆུ་འགྲོ་བ་འདྲེན་པ་ཡོད་པ་གཟིགས་ཏེ་རོང་ནས་ཆུ་དེ་དེད་བཞིན་ཕེབས་པས་ཀློག་ཅེས་པར་ཕེབས་སྐབས་ལུང་ཤུར་གཉིས་ནས་ཆུ་བབས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་ཆུ་འགྲོ་བ་འདྲེན་པ་བརླགས་པས་ཀློག་ཅེས་པའི་མིང་དེ་ཐོག་མར་བརླགས་ཞེས་པ་ལས་བྱུང་ཟེར། དེ་ནས་མར་ཙམ་ཕེབས་པས་སླར་ཡང་བརྙེས་གནང་ནས་ཕེབས་སྐབས་ཞབས་སྙུན་ལ་སྐུ་གཉེལ་ནས་སྐྱོ་མོ་ཞེས་པར་སྐུ་ངལ་གསོ་བ་དང་སྦྲགས་གསུང་གཏོར་གནང་ནས་བཞུགས་སྐབས་བྱ་རོག་གཅིག་གིས་གཏོར་ཆས་ཁྱེར་སོང་བས་དེའི་རྗེས་བསྙེགས་ནས་ཕེབས་པས་ད་ལྟའི་ཕོ་རོག་ཆུ་ཚན་ཞེས་པར་ཕོ་རོག་གཅིག་གི་རྐང་པ་བཅུག་ནས་བསྡད་ཡོད་སྟབས་སྐྱེས་བུ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེས་དེ་ཆུ་ཚན་ཡིན་པར་མཁྱེན་ནས་དེར་ཆུ་ཚན་བསྐྱོན་པས་ཞབས་ཀྱི་སྙུན་གཞི་དྲག དེ་ནས་བཟུང་“ཨེ་སྟོད་ཆུ་ཚན་”ཞེས་པ་བྱུང་།      
   ཀློག་ཆོས་སྡེ་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཀློག་ཆོས་དགའ་ལྡན་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་”ཞེས་ཞུ། རྒྱ་རི་དགོན་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ཙམ་མར་ཡོང་ན་ཀློག་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ། ཀློག་ཅེས་པའི་དོན་ནི་ཨེ་སྟོད་ཆུ་ཚན་དུ་གསལ། དགོན་དེ་ནི་བྱ་པའི་ཞལ་ངོ་ཡོན་ཏན་མཆོག་གིས་བཏབ་ཅེས་དང་། ཡང་ཐོག་མར་བྱང་ངོས་ཀྱི་བྲག་ཕུག་ཡོད་སར་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་དེ་རྗེས་ལྷ་དགྲ་ལྷའི་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ད་ལྟའི་དགོན་གནས་འདིར་གནས་སྤོས་གནང་ནས་གཙུག་ལག་ཁང་དང་། འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུ་ཐོག་[page 87] བརྩེག་གཉིས་ལྡན། བྱམས་ཁང་ཀ་བ་བཞི་ཐོག་བརྩེག་གསུམ། སྲུང་མ་བསམ་ཡས་དང་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མགོན་ཁང་སོགས་རྟེན་གསུམ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞེངས་གནང་མཛད་ནས་རྒྱ་རི་བའི་གཙོ་དགོན་དུ་གྱུར། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པ་བྱུང་སྟབས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ནས་བཅུ་གསུམ་བར་ཞབས་བཅགས། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པར་བསྒྱུར་གནང་མཛད། ཆོས་ཐེབས་སུ་མི་སེར་མང་པོ་གནང་། སླད་ཉམས་ཆགས་བྱུང་ཚེ་གཞུང་ནས་གཟིགས་སྐྱོང་མཛད་རྒྱུའི་བཀའ་གཏན་གནང་། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའང་ཡུན་རིང་བཞུགས་ནས་ས་ཟླའི་དུས་ཆེན་ལ་བསྙུང་གནས་འཛུགས་གནང་མཛད། སྐུ་ཐང་། ལི་ཏིང་། ཁྲུས་དར་སོགས་ལའང་ཕྱག་རྗེས་གསལ། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོས་དགོན་དེར་བཅའ་ཡིག་དམ་སྦྱར་གསོལ་སྩལ་གནང་བ་བཅས། སྔོན་དགོན་དེར་རྟེན་གཙོ་དགོན་དེའི་མདུན་གྱི་མཛོ་མོའི་སྣ་ཁུག་ཅེས་པའི་ས་ཕུག་ནས་གདན་དྲངས་པའི་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ལྡན་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་དང་བཅས་པ་དང་། འདུ་ཁང་ནང་ཤར་ལིའི་སྟོན་པ་མི་ཚད་ལྷག གཡས་གཡོན་དུ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་དང་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་འདྲ་སྐུ། སྒྲོལ་མ་ལྷ་ཁང་ནང་ཤར་ལིའི་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་དང་། བཀའ་གདམས་མཆོད་རྟེན་མི་ཚད་ལྷག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་ཐུབ་དབང་དང་། བྱམས་པ། སྒྲོལ་དཀར། རྗེ་ཡབ་སྲས་སོགས་ཀྱི་ཐུགས་ཀར་སྔོན་གྱི་སྐུ་འདྲའི་བཙོ་ཐལ་འབུལ་བཞུགས་བྱས་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཨེ་སྒྲེ་དགོན་པ།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཨེ་དགོན་དགའ་ལྡན་བྱང་ཆུབ་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ཀློག་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་ཀློག་གི་ལྷོ་ནུབ་སྒྲོལ་མ་རིར་འཛེགས་ན་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་[page 88] མཉམ་མེད་སྒམ་པོ་བའི་ཐུགས་སྲས་སམ་སྐུ་མཆེད་སྒྲེ་རིན་པོ་ཆེ་ཞུ་བ་བཀའ་རྒྱུད་པའི་བླ་མ་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་དཀར་གྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་ཞེས་ཞུ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་དཀར་གྱི་ཞལ་གཟིགས་ཀྱང་བྱུང་གསུངས། སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་དང་བཅས་པ་བཞུགས། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་ཉམས་ཆགས་བྱུང་རྗེས་སླར་ཡང་༡༧༠༧ལོར་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་ཡོངས་འཛིན་མཁན་ཆེན་སྐལ་བཟང་རབ་རྒྱས་ཀྱི་ཐུགས་དམ་དུ་མཉམ་མེད་སྒྲེ་བའི་སྐུ་ཞིག་ཕེབས་པར་ཐོག་མར་འབུལ་ས་མ་བརྙེད། རྗེས་སུ་ཨེ་སྟོད་ཆུ་ཚན་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཀློག་དགོན་པའི་གྲྭ་པ་གསུམ་གདན་ཞུར་བཅར་བར་མཁན་ཆེན་གྱིས་དེ་ཁུལ་མཉམ་མེད་སྒྲེ་བའི་བཞུགས་གནས་ཨེ་ཡོད་གསུངས་པར་སྒྲེ་པ་ཞེས་པའི་དགོན་ཧྲུལ་ཞིག་ཡོད་ཞུས་པས་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་མཉེས་ནས་གཟིགས་པར་ཕེབས་སྐབས་ས་འོག་ནས་ཕྱག་འཁར་གཉིས་བླ་གོས། བཞེས་ཆས་བཅས་ཐོན་པ་ནང་རྟེན་དུ་བྱས་ནས་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཞི་ལ་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་དཀར་དང་། གཡས་གཡོན་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་དང་། ཙོང་ཁ་པ། མཉམ་མེད་སྒྲེ་པ། མཁན་ཆེན་སྐལ་བཟང་རབ་རྒྱས་སོགས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ་དང་། མཆོད་རྟེན་བདུན་སོགས་བཞེངས་གནང་མཛད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་ལྷ་ཁང་ཀ་བ་གཉིས་ལྡན་ནང་སྒྲོལ་དཀར་གྱི་འཇིམ་སྐུ་མི་ཚད་མ་དང་། མཉམ་མེད་སྒྲེ་པ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ཕྲེང་དུ་གྲགས་པ་ཀུན་གླིང་རྟ་ཚག་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཡོངས་འཛིན་སེར་སྨད་གཞུང་པ་ལྷ་བཙུན་རིན་པོ་ཆེའི་འདྲ་སྐུ་ཁྲུ་གང་པ། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཁྲུ་གང་པ། མཆོད་རྟེན་གསུམ་བཅས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   སྟོད་གཟིགས།    མཚན་རྒྱས་པར་“སྟོད་གཟིགས་དགའ་ལྡན་རབ་བརྟན་”ཞེས་ཞུ། ཀློག་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་མར་ཡོང་ན་སྟོད་གཟིགས་གྲོང་གི་ལྟག་ཏུ་དགོན་དེ་མཇལ་བ་རེད། “སྟོད་[page 89] གཟིགས་”ཞེས་པ་ནི་བྱང་སེམས་གཅེར་བུ་བས་སྟོད་གངས་རིན་པོ་ཆེ་ནས་གཟིགས་སྐབས་འབུམ་པ་ཕུག་ཙམ་ཞིག་གནས་དེར་ཡོད་པ་གཟིགས་པས་སྟོད་གཟིགས་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བྱང་སེམས་གཅེར་བུ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་བཀའ་རྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ། དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་ཡང་འབུམ་པ་དེའི་འོག་ཏུ་ཡིན་གསུངས། འོན་ཀྱང་ཇུན་གར་དམག་དུས་གཏོར་བཤིག་སོང་བ་དང་། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་ད་ལྟའི་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་དེ་བྱུང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཡོད། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུའི་ནང་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་སྐུ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། གཡས་གཡོན་དུ་ཐུབ་དབང་དང་། མར་མེ་མཛད་བཅས་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་། དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྡན་དང་། འགྲན་མེད་རྣམ་གསུམ་གྱི་སྐུ་བརྙན་འཇིམ་སྐུ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་།    “རྒྱ་ཚྭ་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་རྒྱ་བཟས་གནས་དེར་ཚྭ་བསྣམས་ཕེབས་སྟབས་རྒྱ་ཚྭ་ཞེས་དང་། ད་ལྟའི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་ནི་སྔོན་གྱི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་ཞེས་དྭགས་པོ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་གནས་ཡོད་པ། རྫོང་དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༤༥༠༤དང་། ས་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༢.༤རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༨༡ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༡༤མི་འབོར་ཁྲི་༡.༧ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༣༢༠༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།[page 90]       
   དྭགས་པོ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་།    ཆུ་གསུམ་རྫོང་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་པུར་ཏང་ལ་བརྒྱབས་ནས་སྤྱི་ལེ་བདུན་ཅུ་དོན་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་ད་ལྟའི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་། དེ་ནས་ད་ལྟའི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་གི་ཉེ་འགྲམ། སྔོན་གྱི་དྭགས་པོ་གྲུམ་པ་དང་ཉེ་བར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་དུ་ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པས་བཏབ་གནང་བའི་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ཇུན་གར་དམག་དུས་ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་། དེ་རྗེས་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཐོག་བདུན་པ་རྫེ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་ཐོག་མར་ཆུ་ཕར་ཕྱོགས་བྲག་སྟེང་ཞེས་པར་དགེ་འདུན་བརྒྱད་གྲྭ་ཞིག་གི་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་པ་ཞིག་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། གང་སར་ཆོས་རྡོག་ཏུ་ཕེབས་སྟབས་རྗེས་སུ་ལྷ་རྒྱ་རི་དང་ཆོས་ཡོན་སྦྱིན་བདག་གནང་བའང་དེ་ནས་བྱུང་གསུངས། དེ་རྗེས་ད་ལྟའི་དགོན་གནས་འདིར་གནས་སྤོས་གནང་། འདུལ་བའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཤིན་ཏུ་དམ་པོ་ཡོད་པ་ནི་སྔོན་སངས་རྒྱས་ཞལ་བཞུགས་སྐབས་ཀྱི་ཉན་ཐོས་ཀྱི་བཅད་པ་དང་འདྲ་གསུངས། ཤག་ཆས་ཀྱང་རྫ་ལྕགས་ཤིང་བཅས་ལས། གསེར་དངུལ་ཟངས་རག་སོགས་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་དངོས་པོ་ཉར་མི་ཆོག དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བདུན་བརྒྱ་མ་ཟིན་ཙམ་ཡོད་པ་ལས་ཕྱོགས་དང་གཞིས་པ་གཉིས་སུ་དབྱེར་ཏེ་གཞིས་པ་ཉིས་བརྒྱ་བརྟན་བཞུགས་དང་། ལྔ་བརྒྱ་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་དགོས། སྔོན་དགོན་དེར་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་དབང་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ལྡན་གྱི་ཐུགས་ཀར་ནོར་བུ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བཞུགས་པ་འཁོར་ཉན་ཐོས་གཉིས་དང་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་སོགས་རྟེན་ཇེ་སྙེད་ཅིག་བཞུགས།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་ཆོས་རྭའི་ཤུལ་དུ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཇོ་བོ་ཐོག་བརྩེག་ཙམ་དང་། དེའི་གཡས་སུ་རྗེ་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་སྐུ་འདྲ་མི་ཚད་མ་དང་། གཡོན་དུ་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 91] གཞན་ཡང་ད་ལྟའི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་གི་ལྷོ་ངོས་ལོག་གླེན་ཞེས་པའི་ནང་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་བཞི་ཙམ་སོང་ན་ཁྲ་མ་བྲག་ཅེས་རྙིང་མའི་མོ་དགོན་བྱིན་ཅན་ཞིག་དང་། དབེན་གནས་རི་བོ་ལྷ་ལྡིང་། དྲུང་དགོན་པ། བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་རབ་བརྟན་གླིང་། དགེ་ལུགས་པའི་ལྕང་རྭ་མཁའ་ཐོག་སོགས་ཀྱི་དགོན་གནས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཆོས་འཁོར་རྒྱལ།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་”ཞེས་ཞུ། ད་ལྟའི་རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བདུན་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་རྒྱ་ཚྭ་ཤང་དང་། དེ་ནས་བྱང་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་རྒྱལ་མེ་ཏོག་ཐང་ཞེས་པར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱ་ཡོད། ཐོག་མར་གནས་དེར་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་དང་། སློབ་དཔོན་རིན་པོ་ཆེ། ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལ་སོགས་ཞབས་བཅགས་པ་ལྷ་ཐོག་རི་ཁྲོད་སོགས་ལ་ཞབས་རྗེས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་ནས་ད་ལྟའི་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དགོན་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༥༠༩ལོར་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཕྱག་བཏབ་མཛད། དེའང་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་འཁོར་དང་བཅས་གནས་དེར་ཕེབས་སྐབས་རི་ཐང་ཆུ་གསུམ་གྲུ་གསུམ་གསུམ་རྩེག་འདིའི་སྟེང་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་རྒྱུའི་ཐུགས་འཁྲུངས་པའི་ཚེ་ནམ་མཁའ་ནས་རྨ་བྱའི་གདུགས་ཕུབ་འདྲའི་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་ཕོ་བྲང་གི་དབྱིབས་བཀོད་གཟིགས། ཆོས་རྒྱལ་ཨ་མོ་གྷས་སྦྱིན་བདག་མཛད་དེ་གཙུག་ལག་ཁང་ཀ་ཆེན་བདུན་ཅུ་དང་། གཙང་ཁང་ཀ་ཆེན་བརྒྱད། མགོན་ཁང་ཀ་བཞི་བཅས་བསྐྲུན་གནང་མཛད། རྟེན་གཙོར་བལ་པོ་ཉི་མ་དཔལ་གྱིས་བཞེངས་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་དང་། དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་སྐུ་བྱིན་ཅན། གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་ཌམ། ལྷག་པར་དུ་དགོན་དེ་བཞེངས་སྐབས་འོལ་དགའ་བའི་འུལ་ལག་གིས་རྒྱབ་རིའི་ངོས་སུ་བྲག་རི་བཤགས་པའི་རྡོ་སུབ་ལས་ཐོན་པའི་[page 92] དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་ཕྱག་མཚན་གནམ་ལྕགས་ཀྱི་རལ་གྲི་ཁྲུ་གང་པ། མདོག་མཐིང་སྐྱ་འོད་འཕྲོ་བ། འོག་ཏུ་འཛམ་བུ་ཆུ་གསེར་གྱི་ཡིག་འབྲུ་བྷོ་དང་། མེ་རི་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་བཅས་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བར་བཀའ་གདམས་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས། ཐོག་མར་དགེ་ལྡན་ཁ་གཙང་ཕྱག་བཞེས་གནང་བ་ལ། རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོའི་དུས་ས་བཀའ་རྙིང་གསུམ་ཕྱག་བཞེས་གནང་སྟབས་ཤར་ངོས་སྤང་སྟེང་དུ་དཀར་དམར་སྔོ་གསུམ་གྱི་ལྷ་ཁང་བཞེངས་གནང་མཛད། ལོ་ལྟར་འོན་མངའ་རིས་གྲྭ་ཚང་དང་། དྭགས་པོ་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་དེར་ཕེབས་ཏེ་དབྱར་གནས་མཉམ་ཚོགས་གནང་དགོས་པའི་མཛད་བཟང་སྤེལ། གཞན་ཡང་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ནས་བཅུ་གསུམ་བར་གནས་དེར་ཞབས་བཅག་པས། རྒྱལ་བ་ཕེབས་རིམ་བཞིན་ཉམས་གསོ་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་སྟབས་ད་ལྟའི་དགོན་ཤུལ་དེ་ལྟ་བུའི་ནང་དེ་འཚམ་གྱི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ནང་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོ་སོགས་སྔོན་གྱི་རྟེན་སྐུ་གཙོ་གྲས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་འཇིམ་སྐུ་དང་། རྟེན་གཙོར་གཙང་ཁང་ནས་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ལྷ་མོའི་བླ་མཚོ།    ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དགོན་ནས་རྐང་ཐང་མར་མཚོ་ལུང་ནང་བརྒྱུད་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་ལྔ་སྟོང་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་བརྒལ་བའི་མཚོ་ལའི་སྟེང་ནས་བྱང་ཤར་མུ་ལིང་སྟེང་གི་ཁྲག་མཚོ་སྟེ་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་བླ་མཚོ་དེ་མཇལ་བ་རེད། མཚོ་དེ་ནི་རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དགོན་ཕྱག་བཏབ་གནང་ནས་ལོ་གཉིས་སོང་མཚམས་སྤྱི་ལོ་༡༥༡༡ལ་གནས་སྒོ་ཕྱེས་གནང་མཛད། མཚོ་དེའི་ནང་ནས་སྐྱེ་བོ་སོ་སོར་མཐོང་སྣང་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་སྟོན་གྱི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་བ་[page 93] སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གཙོ་བོར་གྱུར་པས་བོད་ཀྱི་བླ་སྤྲུལ་ཁག་གི་ཡང་སྲིད་རྩད་གཅོད་སྐབས་བླ་སྤྲུལ་རྩ་ཆེན་གདན་ཞུས་ཀྱིས་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོར་གྲོགས་དན་བཅོལ་ཏེ་རྟགས་མཚན་ཐོན་ཐབས་གནང་སྲོལ་ཡོད།གཞན་ཡང་བླ་མཚོ་དེའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་གི་བླ་མཚོ་དང་། གེ་སར་གྱི་བླ་མཚོ། ལྕམ་སྲིང་གི་བླ་མཚོ་སོགས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རྭ་སྒྲེང་འཁྲུངས་ཁང་།    རྒྱ་ཚྭ་ཤང་དང་ཉེ་བའི་རམ་སྨད་གྲོང་དབུས་སུ་རྭ་སྒྲེང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ཐུབ་བསྟན་འཇམ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་གྱི་འཁྲུངས་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། རྭ་སྒྲེང་མ་འཁྲུངས་གོང་ཡབ་ཕུན་ཚོགས་དབང་འདུས་ཕྱུགས་འཚོ་བར་འགྲོ་བའི་སྐབས་རི་ལྡེབས་ནས་ཆོས་གོས་ཤིག་རྙེད། ཡབ་མཐུན་རྐྱེན་ཞན་པས་འཚོ་རྟེན་དུ་ཚོང་རྩིས་བྱས་པར་དེ་བྱིན་ཅན་ཡིན་པས་ཚོང་མི་རུང་ཞེས་མི་རྒན་པ་མང་པོས་ཁ་ཏ་བྱས། དེ་ནས་མི་རིང་བ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་༡༩༡༢ལོར་རྭ་སྒྲེང་འཁྲུངས་རྗེས་ཆུ་ཁར་ཞབས་རྗེས་སོགས་རྟགས་མཚན་མང་པོ་བསྟན། དེ་ནས་རྭ་སྒྲེང་སྐུ་ཐོག་བཞི་པའི་ཡང་སྲིད་རྩད་གཅོད་བརྟག་སྐབས་ཕན་པོ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གྱི་ལྷའི་ལུང་རྟགས་སུ་འོག་ཏུ་ཚོས་རམ་ཞེས་པ་དང་། སྟེང་དུ་རྒྱ་ཚྭ་ཞིག་བཞག་པས་རྒྱ་ཚྭ་རམ་སྨད་དུ་འཁྲུངས་པར་གོ་ནས་ཡང་སྲིད་རྩད་གཅོད་མཁན་འོང་ཉིན་“དེ་རིང་ངའི་འགྲུལ་པ་ཡོང་གི་ཡོད་པས་རྟ་འདོགས་ས་དགོས་”ཞེས་གསུངས་ནས་རྡོ་བྲག་གོང་རིལ་རིལ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་ཕུར་པ་བཀྱོན་པའི་རྗེས་ཤུལ་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཡང་ཉིན་ཞིག་ཡུམ་གྱིས་ཐུག་པ་དཀྲུག་འཇུག་གནང་བར་ཞབས་དྲོག་གིས་ཟར་བུ་དང་བཅས་ཁ་བདམས་གནང་བའི་རྫ་དེ་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་གསེར་སྡོང་ནང་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༡༩༣༤ལོར་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་རྒྱལ་ཚབ་ཏུ་མངའ་གསོལ། ༡༩༤༧ལོར་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་འཐིམས།[page 94]       
   དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོ།    མཚན་རྒྱས་པར་“གདན་ས་ཆེན་པོ་དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོ་”ཞེས་ཞུ། “དྭགས་པོ་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་བོད་མིའི་རིགས་རུས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། “དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོ་”ནི་སྲིད་པ་ཆགས་པའི་ལྷ་དགུའི་གྲས་ཡིན་པས་ལྷ་མིང་ཡུལ་ལ་ཆགས་པར་གྲགས། རྒྱ་ཚྭ་རྫོང་ནས་དཔྱང་ཟམ་ཕར་ཐོན་ཏེ་ཡར་ཀླུངས་གཙང་པོའི་བྱང་ངོས་ཀྱི་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དུ་འགྲོ་སའི་ལམ་དང་། རྭ་སྒྲེང་འཁྲུངས་ཁང་སོགས་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་གཅེས་ཞེས་པའི་གྲོང་དེར་འབྱོར། དེ་ནས་འཁོར་ལམ་མེད་ལ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་མ་ཟིན་ཙམ་འཛེགས་ན་དགོན་དེར་སླེབས། དགོན་དེ་ནི་མར་མི་དྭགས་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་མཉམ་མེད་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེས་སྤྱི་ལོ་༡༡༢༡ལ་ཕྱག་འདེབས་གནང་མཛད། གནས་དེ་ནི་རྒྱལ་བའི་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་རི་བོ་ཤཀྟིར་རམ་རི་བྲག་ཚང་ཚིང་ཅན་གྱི་གནས་ལ་ངོས་བཟུང་། ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་རྒྱབ་རི་ནས་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་སོ་སོར་གཟིགས་སྣང་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བར་གྲགས། མཉམ་མེད་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའམ་ཟླ་འོད་གཞོན་ནུ་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༠༧༩ལོར་གཉལ་བོད་རྙིང་གྲོང་གསར་ཞེས་པར་སྐུ་འཁྲུངས་ཚུལ་དང་། བཙུན་མོ་སྲས་སྲོས་དང་བཅས་པ་རིམ་བཞིན་གཤེགས་ཚུལ་འཁོར་བ་ལ་ངེས་པ་འབྱུང་ནས་རབ་ཏུ་བྱུང་ཚུལ་སོགས་དེབ་འདིའི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཁོངས་མཁར་སྟེང་དགོན་གྱི་གནས་བཤད་ཀྱི་ཞར་དུ་ཞིབ་པར་གསལ། དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེ་དགུང་ལོ་སོ་གཉིས་ལ་སྟོད་དུ་ཕེབས་ནས་རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་ཞབས་ལ་གཏུགས། གདམས་ངག་གསན་ཏེ་ཉམས་མྱོང་གི་རྩལ་ཐོན། དབུས་སུ་ཕེབས་ཁར་རྗེ་བཙུན་མི་ལས་“བུ་སྟོན་པ་དབུས་སུ་བཞུད་པ་ན།། ཤར་སྒམ་པོ་དར་གྱི་རི་བོ་དེ།། རྒྱལ་པོ་གདན་ལ་བཞུགས་པ་འདྲ།། རྒྱབ་རི་དར་དཀར་ཡོལ་བ་འདྲ།། རི་བདུན་བློན་པོ་འདུད་པ་འདྲ།། ཤིང་སྤང་གསེར་གྱི་མཎྜལ་འདྲ།། རི་དེ་ཡི་མགུལ་ན་གདུལ་བྱ་ཡོད།། ཁྱོད་དེ་རུ་སོང་ལ་འགྲོ་དོན་སྒྲུབས།། བུ་ཁྱོད་ཀྱི་བཞེད་དོན་འགྲུབ་ནས་མཆིས།།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོ་ཕྱག་བཏབ།[page 95] བཀའ་གདམས་པའི་ལམ་རིམ་དང་། རྗེ་མི་ལའི་བཀའ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་གདམས་པ་གཅིག་ཏུ་དྲིལ་ནས་《ལམ་རིམ་ཐར་རྒྱན》མཛད། ལོ་གསུམ་སྟན་དང་མ་བྲལ་བར་སྒོམ་པའི་བརྩོན་འགྲུས་བསྐྱེད་པས་བཟོད་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་མཐོང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མཁྱེན། སློབ་མ་མཐའ་ཡས་པ་བྱུང་ནས་དྭགས་པོ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་སྲོལ་གཏོད། སྔོན་དགོན་དེར་གཙུག་ལག་ཁང་ཀ་ཆེན་བཞི་བཅུ་དང་། ཀ་ཡུལ་ལྔ་བཅུ་རྩ་བཞི། ཟངས་ལུང་སྤྲུལ་པའི་ཕོ་བྲང་། གསང་སྔགས་ཕོ་བྲང་། ཆོས་ཁང་རྩེ་སོགས་སོ་སོར་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་ཐུགས་དག་གྱི་རྟེན་རྗེ་མི་ལའི་སྐུ་དང་། དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་སྐུ་གསུང་འབྱོན་མ། ཇོ་བོ་རྗེའི་ཕྱག་བཟོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་གཙོ་འཁོར། མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་གྱིས་བཞེངས་པའི་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཁ་སར་པ་ཎི། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཕྱག་བྲིས་གྲུབ་ཆེན་མང་པོའི་ཕྱག་བརྒྱུད་པ་ན་རོ་པའི་ཐུགས་དམ་གི་རྟེན་བདེ་མཆོག་གི་སྐུ་ཐང་། མར་པའི་ཕྱག་བྲིས་ན་རོ་པའི་སྐུ་ཐང་། བེེཌཱུརྻའི་གླེགས་བམ་ཉི་ཁྲི་སོགས་ནང་རྟེན་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་མང་པོ་བཞུགས།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་གསེར་ཟངས་ཀྱི་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་སྐུ་བརྙན་ཐོག་ཚད་མའི་ཐུགས་ཀར་གུ་རུའི་རིང་བསྲེལ་དང་། རྗེ་ཉིད་ཀྱི་དབུ་ཀླད་རིང་བསྲེལ། ཐུགས་ལྗགས་འཁྲུལ་བྲལ། སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་མང་པོའི་རིང་བསྲེལ་བཞུགས་པ་བྱིན་ཅན། གཞན་ཡང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་སྐུ་བརྙན་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   ལྷུན་རྩེ་རྫོང་།    “ལྷུན་རྩེ་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་ཆོས་རྒྱལ་འོད་སྲུང་གི་རྒྱུད་པ་ཆོས་རྒྱལ་བྱ་བའི་སྲས་དབུལ་རྒྱལ་གྱི་ཕོ་བྲང་སྟེ་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་[page 96] ད་ལྟའི་རྫོང་ལའང་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཞེས་དང་། ད་ལྟའི་རྫོང་གནས་ཡུལ་ནི་སྔོན་གྱི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གནས་ཡུལ་གྱི་ཤར་བྱང་མཚམས་ཞིང་པ་ཞེས་པའི་ཡུལ་དེར་ཆགས་ཡོད།རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམས་གྲུ་བཞི་མ་༡༠༥༦༦ཙམ་དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༤.༤རྩ་ཐང་མུའུ་ཁྲི་༨༠༠ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་༣༠མི་འབོར་ཁྲི་༣ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ལེ་༣༩༠༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན་ནོ།།[page 105]       
   མཁར་སྟེང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཉལ་ཤོར་པོ་མཁར་སྟེང་དགོན་”ཞེས་ཞུ། གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་ཁོངས་ཡིན། རྩེད་ཐང་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ཡར་སྟོད་བྲག་ལ་དང་། དེ་ནས་ཤོར་པོ་ལྟག་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་རླངས་འཁོར་ལམ་ཟུར་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བཀའ་རྒྱུད་པའི་བླ་མ་རོང་པོ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་ཞུ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད་དེ་གླིང་ཁག་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་ལ་ཇུན་གར་དམག་དུས་གཏོར་བཤིག་ཚབས་ཆེན་བཏང་། དེ་རྗེས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་ནི་དགོན་དེའི་གླིང་གཅིག་ཡིན་པར་གྲགས་ལ། དེ་རྗེས་གུང་ཐང་པ་མཛེས་པ་དཔལ་ལྡན་སོགས་ཀྱི་དུས་ནས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལུགས་པའི་སྔགས་ཆོག་གི་དགོན་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་མ་ཟིན་ཙམ་བར་འཕེལ། སྔོན་དགོན་དེར་འདུ་ཁང་ཀ་བ་སུམ་ཅུ་ཅན་གྱི་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་འཇིམ་སྐུ་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་སོ་གཅིག་ཙམ་དང་། གཙོ་སྐུའི་ཐུགས་ཀར་ཤེལ་གྱི་ཐུབ་དབང་མཐོ་གང་པ། གཞན་ཡང་གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་སོགས་ཀྱིས་གཏམས་ཡོད།ད་ལྟ་དབུ་རྩེ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་སྔོན་གྱི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ལ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་དང་། གསར་བཞེངས་རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་འདྲ་སྐུ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 97] ཡང་དེ་ནས་ཅུང་ཉེ་བའི་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་རི་སྟེང་དུ་བླ་མ་ཟླ་འོད་གཞོན་ནུ་སྟེ་མཉམ་མེད་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་སེ་བ་ལུང་ཞེས་པའི་རི་ཁྲོད་བྱིན་ཅན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། བླ་མ་ཟླ་འོད་གཞོན་ནུ་ཐོག་མར་བོད་རྙིང་གྲོང་གསར་ཞེས་པར་འཁྲུངས། སྐུ་གཞོན་དུས་སྨན་དཔྱད་པ་སྦྱངས་པ་གནས་བས་ལྷ་རྗེ་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། ཁྱིམ་ཐབས་བསུས་ཏེ་སྲས་སྲོས་ཀྱང་གཉིས་ཙམ་བྱུང་། དེ་ནས་མི་རིང་བར་བཙུན་མོ་དང་སྲས་སྲོས་རྣམས་རིམ་བཞིན་སྐུ་ཚེའི་འཕེན་པ་རྫོགས་པས་ཐུགས་སྐྱོ། ཉིན་ཞིག་ཞིང་རྨོ་བཞིན་བཞུགས་སྐབས་རྨོས་གླང་ལ་རྟ་ལྕག་གཅིག་གཞུས་གནང་བས་རྟ་ལྕག་གི་སྣེ་ཚུར་ཕྱག་གི་སྟེང་དུ་ཕོག་པའི་སྙུན་ཟུག་ལས་ངེས་འབྱུང་འཁྲུངས་ཏེ། རྟ་ལྕག་ཚུར་འཕར་བ་ལ་ན་ཚ་འདི་འདྲ་ཡོད་ན་རྨོས་གླང་ལ་ན་ཚ་ཇི་འདྲ་ཞིག་མེད་དམ་གསུངས་ཏེ་རྨོས་གཉའ་གློད་ནས་དབེན་པའི་གནས་རྒྱལ་སྲས་གླིང་ཞེས་པར་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་ནས་བཞུགས། སྐབས་གཞན་སུ་གཅིག་གིས་འཁོར་མཁན་མེད་པ་ལ། འབྲོག་པ་ཞིག་གིས་རྟག་ཏུ་གསོལ་བ་དྲངས་པས་ཉིན་ཞིག་བླ་མས་འབྲོག་པ་དེར་བོད་ཟླ་༡༢ཚེས་༡༥དགོང་མོ་ཟླ་བ་ཤར་བ་དང་དུས་མཚུངས་ཁྱོད་ཀྱིས་གནས་འདིའི་གནས་སྒོ་འབྱེད་དགོས་ཞེས་གསུངས་པར། འབྲོག་པས་ངས་ཆོས་མི་ཤེས་པར་གནས་སྒོ་ཇི་ལྟར་ཕྱེས་ཐུབ་ཅེས་ཞུས་པར། འབྲོག་གླུ་བླངས་ཏེ་གནས་སྒོ་ཕྱེ་ན་འགྲིག གནས་སྒོ་ཕྱེ་བའི་བསྐལ་བ་ཁྱེད་ལ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་བྱས་པས་ཟླ་འོད་ལས་བླ་མ་མཇལ་བ་སོགས་བྱུང་ཞིང་ཟླ་འོད་གཞོན་ནུ་ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་དེ་ལྟར་བྱུང་། དུས་ཆེན་དེ་འབྲོག་པ་ཚོས་ད་ལྟའང་གཏོང་སྲོལ་ཡོད། ཡང་དེའི་ཉེ་འདབས་སུ་གསང་ཡུམ་འབུམ་པ་ཞེས་བཙུན་མོ་གཤེགས་རྗེས་ཀྱི་འབུམ་པ་དང་། ཞབས་བཅག་འབུམ་པ་ཞེས་ཞིང་རྨོ་ས་ནས་ཕེབས་སྐབས་ཞབས་བཅག་ནང་གི་ས་ལས་བསྐྲུན་པའི་འབུམ་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།མཁར་སྟེང་དགོན་ནས་ཤར་ངོས་སུ་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ལྷག་ཙམ་[page 98] སོང་ན་སྔོན་དགོན་དེའི་དགོན་ལག་ཤོར་པོ་ཤར་དགོན་ཏེ་གྲོང་མཁར་ཆོས་སྡེ་ཞེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“དཔལ་ལྷར་བསྟན་རི་བོ་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་རྒྱ་མཚོ་གྲྭ་ཚང་”ཞེས་ཞུ། ཤོར་པོ་ནུབ་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྦ་ར་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་གྲོང་གི་རི་ལྡེབས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ཀྱི་སྐུ་སྐྱེ་འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོས་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ནང་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོས་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་རྗེས་མ་དེ་ཡིན་གསུངས། འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོ་ཀོང་པོ་བརྩེ་ཆེན་མདོ་ཞེས་པར་སྤྱི་ལོ་༡༥༡༧ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་གང་སར་དགོན་པ་མང་པོ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། གནས་དེར་ཕེབས་ནས་ཆུ་ཕ་རི་ནས་ས་དཔྱད་གཟིགས་སྐབས་ཡུལ་དེ་ནི་གནམ་གྲུ་གསུམ། ས་གྲུ་གསུམ་དུ་གཟིགས་ནས་ས་དཔྱད་ངན་པ་བཟློག་ཕྱིར་གནས་དེར་དགོན་ཞིག་འདེབས་དགོས་ཐུགས་ལ་འཁྲུངས་སྟེ་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། བོད་གངས་ཅན་ཙམ་མ་ཟད་འབྲུག་ཡུལ། ལ་དྭགས། ཁུ་ནུ་ལ་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཆུ་འགོ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཅེས་པ་ནི་ཐོག་མར་འབྲུག་པ་པད་དཀར་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ཀྱི་གྲུབ་ཆེན་གླིང་རས་པས་ལུང་བསྟན་པ་ལྟར་ཆུ་ཤུར་གནམ་ཕུར་འབྲུག་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ་ཅིང་། དགོན་པ་དེ་རྨང་འདིང་དུས་འབྲུག་སྒྲ་དྲག་པོ་ཐེངས་ཁ་ཤས་གྲགས་པས་དགོན་པའི་མིང་ལ་འབྲུག་ཅེས་བཏགས་གནང་མཛད་པ་དང་། དེ་ནས་བཟུང་གྲུབ་མཐའ་འདིའི་རྒྱུན་འཛིན་པ་ལའང་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཅེས་ཐོགས། འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ད་ལྟ་འཇིགས་མེད་པད་མ་དབང་ཆེན་བར་སྐུ་ཐོག་བཅུ་གཉིས་ཙམ་བྱུང་། སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་པད་མ་[page 99] དཀར་པོ་ནས་དགོན་དེར་གཏན་བཞུགས་མཛད། གསུང་རྩོམ་ཡང་པོད་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་ཙམ་ཡོད། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་བསམ་ཡས་ཀྱི་ཇོ་བོ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་དཔེ་བྱས་ཏེ་བཞེངས་པའི་སྨན་གདམ་གྱི་ཐུབ་དབང་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་བླ་མ་རང་གི་ཕྱག་བཟོ་གསུང་འབྱོན་མ་དང་། གཡས་སུ་འཇམ་དབྱངས་དང་། གཡོན་དུ་བྱམས་པ་སོགས་ཀྱང་སྤྲུལ་སྐུ་རྣམ་པའི་ཕྱག་བཟོ་ཡིན་པ། གཞན་ཡང་ཀུན་མཁྱེན་གྱི་ཞབས་རྗེས། མི་མ་ཡིན་གྱིས་བཞེངས་པའི་ལྷ་མོ་དུད་སོལ་མའི་སྐུ་བརྙན་བཞི་བཅས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་ངོ་མཚར་ཆེ་བ་མང་པོ་ཡོད། སྐུ་ཐོག་བརྒྱད་པའི་སྐབས་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་ཟིན་ཞེས་གསུངས།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནི་སྔོན་ཀྱི་སྒྲུབ་སྡེའི་ཤུལ་དུ་བཞེངས་གནང་ཡོད་པ་དང་། རྟེན་གཙོ་སྨན་གདམ་གྱི་ཐུབ་དབང་མི་ཚད་ལྷག་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། སྔོན་ཀྱི་ལྷ་མོ་དུད་སོལ་མའི་སྐུ་བརྙན་གྲས་གཅིག་དང་བླ་མ་ལྷ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་རྡོ་རྗེ་འཆང་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་གཟིལ་གནོན། འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོ་སོགས་འབྲུག་པའི་བླ་བརྒྱུད་ཁག སྔོན་གྱི་གཙང་ཁང་སྦུག་མའི་ཤུལ་དུ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་དབང་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཅན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོའི་གཟིམ་སྤྱིལ་ཞེས་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་འཐིམ་སའི་མོ་དགོན་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་འབྲུག་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་ཕྱག་འདེབས་རྒྱུར་ཐུགས་ཐག་བཅད་གནང་རྗེས་སྒར་དུ་ཕེབས་ཁར་ལུང་པ་ཡ་ཀིའི་ཕུ་ལ་ང་སྡོད་ས་ཞིག་རྒྱབས་ཤིག་ཅེས་ལྗགས་བཀོད་གནང་བ་ཇི་བཞིན་བཞེངས་པ་ཡིན་གསུངས།ཡང་དགོན་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་ཕྱེས་བསྒྲུབས་རྗེས་ཚུར་ཕེབས་སྐབས་ཞག་[page 100] གཅིག་བཞུགས་སའི་བྲག་ཕུག་གཅིག་ཡོད་པ་ལ་ཐུགས་སྤྲོ་པོ་བྱུང་སྟབས་“སྐྱིད་ཕུག་”ཅེས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་ཇོ་དགོན་སྒྲུབ་སྡེ་དང་བཅས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཙ་རི།    མཚན་རྒྱས་པར་“ལྷོ་གནས་ཕྱོགས་དཔལ་གྱི་ཙ་རི་ཏྲ་”ཞེས་ཞུ། “ཙ་རི་”ཞེས་པ་ནི་རྒྱལ་བའི་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་ཡུལ་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཙ་རི་ཏྲ་ཞེས་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་“ཙ་རིའི་གནས་སུ་རྩ་རླུང་ཐིག་ལེ་སྒོམ་”ཞེས་བཀའ་བརྒྱུད་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་རྩ་རླུང་སྒོམ་སྒྲུབ་གནང་བས་ན་དེ་ལྟའི་སྒྲ་ཟུར་ཆགས་སམ། ཡང་ན་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་གྱིས་“དེ་ལྟར་རྩྭའི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པས་ན་ཙྭ་མཆོག རྩྭ་དེའི་གོང་ན་གཞན་མེད་པས་ན་རྩྭ་གོང་ཞེས། ཅིག་ཅར་ལ་རྩ་གོང་ངམ། རྩ་མཆོག་ཏུ་བཤད། དེ་ལྟ་བུའི་ཡོན་ཏན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་”ཡོད་པར་གསུངས་པའི་རྩྭ་མཆོག་ཀླུ་བདུད་རྡོ་རྗེ་འདི་ཉིད་ན་བཞུགས་པ་ཞེས་སོགས་གནས་ཙ་རི་ཞེས་པའི་མིང་ལ་དཔྱད་པར་འཚལ། དེའང་ཙ་རིའི་གནས་སྐོར་ལ་འགྲོ་བ་ལ། སྔོན་འཁོར་ལམ་མ་ཟུག་གོང་དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོའི་བརྒྱུད་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ། གནས་ཀྱི་དང་པོ་འབུམ་རྟ་སེར་པོ་དང་། ཚུགས་ཀྱི་དང་པོ་སྒྲུབ་ཆུ་ཁ། དེ་ནས་མཆོད་རྟེན་ནག་པོ། དེ་ནས་ཆོས་ཟམ་ལ་འབྱོར་ཏེ་འགོ་ཚུགས་པ་ཡིན་ཀྱང་། དེང་སང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་སྟབས་བདེ་བས་འབྲུག་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་ནས་འཁོར་ལམ་དེད་ཆགས་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ཆོས་ཟམ་དུ་འབྱོར་ཏེ་ཙ་རིའི་གནས་སྐོར་གྱི་འགོ་ཚུགས་པ་ཡིན་པས་དེའང་སྟོད་དུ་གྲགས་ཆེ་བ་གངས་དཀར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཏེ་སི་དང་། བར་དུ་ཁུངས་བཙུན་པ་ལ་ཕྱི་གངས་རྭ། སྨད་དུ་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བ་ལྷོ་གནས་མཆོག་དཔལ་གྱི་ཙ་རི་ཏྲ་བཅས་གསུམ་རྒྱལ་བའི་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་བདེ་མཆོག་གི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཀྱི་གནས་ཡིན་པ་ལ་གངས་ཏི་སི་སྐུ་ཡི་གནས་དང་། ལ་ཕྱི་གསུང་གི་གནས། ཙ་རི་ཕག་གདོང་ནག་པོ་ཐུགས་ཀྱི་གནས་ཞེས་[page 101] སུ་གྲགས། ཙ་རི་ལའང་ཕྱི་ནང་གསུམ་གྱི་གནས་རི་ཡོད་པ་ནི་ཀོང་པོ་སྨན་གླིང་དུ་རི་བོ་ལྷ་རི་འཛིན་ནམ་ཙ་རི་གསར་མ་ཚེ་རིང་ལྗོངས་ཞེས་པ་དང་གཅིག་ཡང་སྐྱེས་སྐར་ཐང་ནས་ནགས་ལ་དང་། སྤང་ལ། རྫ་ལ་བཅས་བརྒྱབ་ན་ཙ་རི་མཚོ་དཀར་ཞེས་པས་གཉིས། ཡང་ཅིག་ཅར་ནས་སྒྲོལ་མ་ལ་བརྒྱུད་དཀྱིལ་འཁོར་རམ། དག་པ་ཤེལ་རི་བཅས་གསུམ་སོ་སོར་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལ་དེ་གསུམ་ནི་རྩ་རོ་རྐྱང་དབུ་གསུམ་མམ་ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ། སྐུ་གསུང་ཐུགས་བཅས་ཀྱི་མཚོན་དོན་ཡོད་པས་དེ་དག་སོ་སོ་ལའང་དག་པ་ཤེལ་རི་མཚོ་གླིང་དང་བཅས་པའི་བཀོད་པ་རེ་ཡོད་ཅེས་གསུངས། ཙ་རི་དཀྱིལ་འཁོར་ཏེ་དག་པ་ཤེལ་རི་ནི་ཐོག་མར་རྒྱལ་བའི་ལུང་གིས་ཟིན་ལ། བར་དུ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་དང་། གུ་རུ་པད་མ་འབྱུང་གནས་སོགས་ཀྱི་གཟིགས་སྣང་སྣ་ཚོགས་བྱུང་། དེ་རྗེས་མཉམ་མེད་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེར་ཙ་རིའི་གནས་ཀྱི་གཟིགས་སྣང་བྱུང་སྟབས་སློབ་མ་རྣམས་ལ་ཁྱེད་སུས་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་འབྱེད་ཅེས་ཙ་རིར་ཕྱག་མཛུབ་གཏད་པས་གནས་ཙ་རི་བཀའ་ཤིན་ཏུ་གཉན་སྟབས་དེ་མར་ཕྱག་མཛུབ་ལ་ཆུ་བུར་བདུན་ཤར། ཉིན་གསུམ་སོང་ཡང་སློབ་མ་རྣམས་ཀྱིས་ང་འགྲོ་ཞེས་ཁས་ལེན་ཞུ་མཁན་མ་བྱུང་། ཉིན་གསུམ་པར་སྐྱེས་བུ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེར་སྤྱན་ཆེད་གཉེར་གཟིགས་པས་བླ་མས་ང་ལ་གསུངས་པ་འདྲ་དགོངས་ནས་ཁས་ལེན་ཞུས་པས་བླ་མ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་མཉེས། སྐྱེས་བུ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ་དཔོན་སློབ་བཅུ་གཅིག་དང་བཅས་པ་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་ཕྱེ་བར་ཕེབས། མཁའ་འགྲོ་མ་སེང་གེའི་གདོང་ཅན་མཆེད་གསུམ་གྱིས་རྣལ་འབྱོར་པ་ཁྱེད་སྡུག་རུས་ཆེ་བ། ལུས་སྲོག་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་ཞིག་འདུག་སྟེ་ཆ་ལུགས་འདི་ལྟ་བུས་ཕ་བླ་མའི་ཐུགས་དགོངས་ཀྱང་མི་རྫོགས། མ་མཁའ་འགྲོ་མཉེས་པ་ཡང་མི་འགྱུར། གནས་ཙ་རིའི་སྒོ་ཡང་མི་ཕྱེ། ནང་སྤྲུལ་པའི་ལྷ་ཞལ་ཡང་མི་མཐོང་། མཆོག་ཐུན་མོང་གི་དངོས་གྲུབ་ཀྱང་མི་ཐོབ་པས་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་འབྱེད་པར་འདོད་ན་སང་ཕོད་ད་ཙམ་ན་མགོ་ལ་ཆུ་ཞྭ། རྐང་པར་ཆུ་ལྷམ། ལག་ཏུ་ཆུ་བེར་ཁྱེར་ནས་སྤོས་ཀྱི་དུད་པ་རྒྱུན་[page 102] མ་ཆད་པ། ཐབས་ཤེས་ཀྱི་རྫས་ཡ་མ་བྲལ་བ། རི་གསུམ་གྱི་རྩེ་ནས་གླུ་དང་མ་བྲལ་བ། ལུང་གསུམ་གྱི་མདོ་ནས་རྐང་བྲོ་དང་མ་བྲལ་བ། ཚོགས་དང་གཏོར་མ་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་ཐོངས་ལ་གསོལ་བ་དྲགས་པོ་ཐོབས། དེ་ལྟར་བགྱིས་ན་གནས་ཀྱི་སྒོ་འབྱེད་པའི་གྲོགས་ངེད་ཀྱིས་བྱེད་གསུངས་ནས་རྡོ་མཚན་ལ་ཐིམས་པར་གྱུར། དེ་ནས་སྐྱེས་བུ་ཡེ་རྡོར་དཔོན་སློབ་ཕྱིར་ཕེབས། སང་ཕོད་དེ་ཙམ་ན་མཁའ་འགྲོས་ཇི་ལྟར་ལུང་བསྟན་པ་བཞིན་མཛད་དེ་ཕེབས་པས་ཕོ་བྲང་གཡུ་མཚོ་གཟིགས། དག་པ་ཤེལ་རིའི་འཁོར་ནང་སྤྲུལ་པའི་ལྷ་ཚོགས་མངོན་གསུམ་དུ་མཇལ། ཞིང་སྐྱོང་གི་མཁའ་འགྲོ་མ་མཆེད་གཉིས་ཀྱིས་གླིང་གི་ཟས་ཕུལ་བས་ཞབས་ས་ལ་མི་རེག་པ་སོགས་ཀྱི་དངོས་གྲུབ་བརྙེས། ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རྟོགས་པ་དང་བསྟན་པ་སོགས་སྐྱེས་བུ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེས་སྤྲུལ་པའི་སྒོ་ནས་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་ཕྱེ་ཞེས་གསུངས།དེ་ནས་མི་ཐོག་གཅིག་གི་རྗེས་སུ་འབྲི་གུང་སྐྱོབ་པ་འཇིག་རྟེན་མགོན་གྱིས་ཙ་རིའི་གནས་ཀྱི་ཕྱི་ནང་གསང་བའི་ཚུལ་ཐམས་ཅད་གཟིགས་ནས། མཉོས་ཆེན་པོ་རྒྱལ་བ་ལྷ་ནང་པ་དང་། འགར་དམ་པ། དཔལ་ཆེན་ཆོས་ཡེ་བཅས་སློབ་མའི་མཆོག་གསུམ་བརྫངས། དེ་དག་གིས་དྭགས་པོ་གྲུམ་ལུང་བརྒྱུད་བྱ་གོང་མོ་གསུམ་སོང་བའི་ཤུལ་དུ་ཕེབས་པས་གོང་མོ་ལ་ཞེས་པ་དེ་དུས་བརྙེས་ཞེས་གྲགས།དུས་དེ་ཙ་ན་འགྲོ་བའི་མགོན་པོ་གཙང་པ་རྒྱ་རས་པས་ཇོ་མོ་ཁ་རག་ན་སྒྲུབ་པ་ལ་བཞུགས་པའི་ཚེ་ཐོ་རེངས་སུ་མཁའ་འགྲོ་སེང་གེའི་གདོང་ཅན་གྱིས་རྒྱ་རས་པ། ད་ནི་ཙ་རིའི་གནས་སྒོ་འབྱེད་པའི་དུས་ལ་བབས་པས་སོང་ཞིག་ཅེས་ལུང་བསྟན་པས་དགོས་པ་ཆེར་མེད་སྙམ་སྟེ་བཞུགས་པ་ལ། ཁ་རག་གི་རྩེར་ཉི་མ་ཤར་བ་དང་དུས་མཚུངས་དམ་པ་གང་གི་རྩ་བའི་བླ་མ་གྲུབ་ཆེན་གླིང་རས་པ་འཇའ་འོད་ཀྱི་གུར་ཁྱིམ་དང་བཅས་བྱོན་ཏེ། “བུ་རྒྱ་རས་མ་སྡོད་སྒོམ་དུ་རྒྱུགས།། ཙ་རི་སྤྲུལ་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་ན།། མཁའ་འགྲོ་རྡོ་ཡི་སྙིང་ཕུག་[page 103] ཡོད།། གླང་ཆེན་ཟས་ཀྱི་དངོས་གྲུབ་ཡོད།། མ་དང་མཁའ་འགྲོའི་བྱིན་རླབས་ཡོད།། མ་སྒོམ་སངས་རྒྱས་དེ་ན་ཡོད།།”ཅེས་གདམས་པའི་མོས་ལ་ཡལ་བའི་གཟིགས་སྣང་ཞིག་བྱུང་བས་ཙ་རིར་བྱོན་པའི་དགོངས་པ་མངོན་དུ་བཏང་ནས་བྱོན་པས་གོང་གསལ་འབྲི་གུང་གི་མཉོས་འགར་ཆོས་གསུམ་དང་། ཞལ་འཛོམས་བྱུང་སྟེ་ལྷན་དུ་ཕེབས། ཐོག་མར་ཁྱེའུ་གཞོན་ནུ་རྟ་གྲོ་སེར་གཡུའི་རྔོག་མ་ཅན་ཞིག་ལ་བཞོན་པ་ཞིག་གིས་བླ་མ་ཁྱེད་རྣམས་འདི་ནས་ཡར་ཕེབས་ན། རིབ་པ་ཞིག་ལས་མེད་ཅེས་ཞུས་པ་བཞིན་ཕེབས་པས་“རིབ་པ་ལ་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེ་ནས་མཁའ་ལྡིང་བྲག་འགོ་དང་། དེ་ནས་ཡུལ་སྟོད་སྦལ་པ་མཚོར་ཕེབས་པས་སྦལ་པ་གཡག་ཤས་ཙམ་འཇིགས་སུ་རུང་བ་ཞིག་གིས་ལམ་བཀག་ནས་ཡོད་པ་དེའི་སྟེང་དུ་མཆོངས་ནས་དྲག་ཏུ་བརྫིས་པས་ཕ་བོང་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དེ་ལ་ཞབས་རྗེས་ཤིན་ཏུ་བཀྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བ་དེང་སང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་ནས་ཡུལ་སྨད་དུ་བྱོན་པ་ན་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མཁའ་འགྲོ་མ་འབུམ་ཚོགས་པའི་གྲས་ལ་བྱོན། དེ་ནས་ཆོས་རྗེ་སྐྱོབ་ཆེན་ལ་ཁ་ནས་ཅིག་ཅར་དུ་གཤེགས་པའི་ལམ་བར་དུ་མི་མ་ཡིན་གྱིས་མོ་མཚན་མང་དུ་སྤྲུལ་ནས་ལམ་བཀག་པ་ན་གསང་བའི་རྡོ་རྗེ་ལས་སུ་རུང་བར་མཛད་ནས་དེ་ལ་བསྣུན་པས་བྲག་ཏུ་སོང་བའི་རྗེས་གསལ་བར་དོད། དེ་ནས་མཁའ་འགྲོའི་རྡོའི་སྙིང་ཕུག་བརྙེས། དེར་ཞིང་སྐྱོང་གི་མཁའ་འགྲོ་མ་རྡོ་རྗེ་གཡུའི་སྒྲོལ་མ་དམ་ལ་བཏགས་པས་གཡུ་སྒྲོལ་མས་བཀའ་བཞིན་སྒྲུབ་པ་དང་། རྗེས་འཇུག་སྐྱོང་བར་ཞལ་གྱིས་བཞེས། སྨན་བཙུན་དེ་མོ་དེས་ལས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་མཛད། ཞིང་སྐྱོང་སེང་གདོང་མས་ཀྱང་ཅི་བསྒོ་བ་ཐམས་ཅད་ཉན་པར་དམ་བཅས། དེ་ནས་མར་ཕེབས་ཏེ་རང་བྱུང་རོལ་པའི་ཁྲི་ལ་བཞུགས་དུས་ཕྱོགས་སྐྱོང་གཤིན་རྗེའི་རྒྱལ་པོ་ཁྱེའུ་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་གཟུགས་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཚུལ་གྱི་སྤྱན་སྔར་འོང་། གུས་པས་བཏུད་དེ་དགེ་བསྙེན་མཉོས། མཚན་ཅིག་ཅར་དམར་པོར་བཏགས། རྗེའི་འཕྲིན་ལས་གྲུབ་པར་ཁས་བླངས། དེ་ནས་མར་བྱོན་པས་ཤ་ཟམ་ལ་རྩེ་ནས་སླར་ཡང་མཉོས་འགར་ཆོས་གསུམ་དང་[page 104] མཇལ་བས་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས། དེ་རིང་གྲོགས་པོ་རྒྱ་རས་ཀྱིས་ཚོགས་གཤོམ་ཞིག་མཛོད་ཅིག་གསུངས་པར། དེ་ལྟར་བགྱིའོ་ཞེས་ཞལ་གྱིས་བཞེས་ཏེ་རླུང་སྒོམ་སྟེ་གཤེགས་པས་ཞིང་སྐྱོང་གི་རུ་བ་གཟིགས་ཏེ་དེ་ལ་སློང་པས་མར་ཐུད་བསམ་ལས་འདས་པ་བྱུང་བས་ཚོགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རྒྱས་པར་བསྐོར། མར་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་པས་དཀར་རྡོག་ཐང་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་། དེ་ནས་ཕོ་བྲང་དུ་གཤེགས། ནང་སྤྲུལ་པའི་ལྷ་ཚོགས་མངོན་གསུམ་དུ་མཇལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་འཁོར་ལོ་སྡོམ་པས་བསྐལ་པ་བཟང་པོ་འདི་ལ་སངས་རྒྱས་མེད་པར་འཚང་རྒྱ་བ་དང་། བཅོམ་ལྡན་འདས་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོས་བསྟན་པ་བྱ་རྒོད་ཀྱི་ཉིན་ལམ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་བར་ཁྱབ་པར་ལུང་བསྟན། དེ་ནས་རྒྱ་རས་འཕྲང་བརྒལ་ཏེ་སིན་ཏུ་རའི་མཚོ་ཡོད་སའི་ངོགས་སུ་བཞུགས་སྐབས་མཁའ་འགྲོས་རྡོ་རྗེའི་ཡུལ་བར་དྲངས་པའི་ཆུ་ཕུལ། དེ་དུས་སིན་ཏུ་རའི་མཚོ་དེ་ལས་ཆུ་བུར་རྡོལ་བའི་ཚུལ་དུ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མཁའ་འགྲོ་མ་ཐོན་ཏེ་ཉིད་ཀྱི་སྐྲ་ལས་བཏགས་པའི་མིག་ར་ཕུལ་བས་ཕུག་ཆེན་དེ་ལ་རྒྱ་རས་མིག་ར་ཕུག་ཅེས་པའི་མིང་ཆགས། སླར་ཡུལ་སྟོད་དུ་ཕེབས། དེའི་རྒྱབ་རི་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་སྐུ་ལྟ་བུ་དང་། སྡོང་པོ་ཁ་ཊམ་ག་དྲ་བའི་འོག་ཏུ་སྨྱུག་སྤྱིལ་མཛད་ནས་ཟླ་བ་གསུམ་དུ་མཉམ་པར་བཞག་ནས་བཞུགས་སྐབས་ཀྱི་ཐོ་རེངས་ཤིག་ལ་འོད་དང་སྤོས་ཀྱི་དྲི་ཞིམ་པོ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བྱུང་བའི་མོས་ལ་སངས་རྒྱས་རབ་བདུན་དངོས་སུ་བྱོན། རྟེན་འབྲེལ་གྱི་གདམས་ངག་ཐམས་ཅད་བསྩལ། དུས་དེ་ཙ་ན་མཉོས་མགར་ཆོས་གསུམ་གྱིས་ཙ་རི་འཁོར་དགོངས་ཏེ་སྐྱོབ་པའི་སྤྱན་སྔར་བྱོན་པས། སྐྱོབ་པའི་ཞལ་ནས་དམར་ནག་ཞལ་མཇལ་མི་འདུག་པས་ཙ་རི་མ་འཁོར་བ་གདའ་སླར་སོང་གསུང་བརྫང་བར་མཛད། གཉིས་པ་ལ་ད་དུང་ཅིག་ཅར་མ་འཁོར་བ་འདུག་པས་དེ་ན་ངའི་ཁྱད་པར་གྱི་ལྷ་བཞི་ཡོད་པ་མ་མཇལ་བ་འདུག་གསུངས་ནས་སླར་ཡང་བཏང་བར་མཛད། གསུམ་པ་ལ་མཉོས་ཆེན་པོ་ཅིག་ཅར་དུ་ཕེབས་སྐབས་དཔའ་བོ་མཁའ་འགྲོ་ཐམས་ཅད་ཚོགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་སྐོར་བ་གཟིགས་ཏེ་དེའི་[page 105] གྲལ་ཏུ་བྱོན་ཏེ་བཞུགས་པས་མཉོས་ཀྱི་རྡོ་བཅལ་དུ་གྲགས། ལན་གསུམ་པ་དེར་མཉོས་མགར་ཆོས་གསུམ་གྱིས་ནང་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ལྷ་ཚོགས་ཇི་ལྟ་བ་མཇལ་བར་འགྱུར་རོ། རྗེ་རྒྱ་རས་པས་ནི་ལན་གཅིག་པུ་ཁོ་ནའི་ནང་དཀྱིལ་འཁོར་ལྷ་ཚོགས་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་ཤིང་གནས་ཀྱི་སྒོ་ཕྱེ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ཀྱིས་མི་ལམ་གཏོད་དེ་ནས་སྒོ་ཕྱེས་གནང་བ་ཞེས་ཟེར།ཙ་རི་མཚོ་དཀར་ནི་ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་དགུང་ལོ་བཅུ་གཉིས་ཐོག་གནས་སྒོ་ཕྱེས་གནང་བ་དང་དུས་མཚུངས་མཚོ་དཀར་དགོན་པའང་ཕྱག་འདེབས་གནང་མཛད། ཀརྨ་པས་དབུ་རྐྱང་གཉིས་ཀྱི་གནས་སྒོ་ངས་ཕྱེས་ཞེས་མཚོ་དཀར་དང་། ཙ་རི་གསར་མ་བཀྲ་ཤིས་ལྗོངས་ཏེ་རི་བོ་ལྷ་ཏིང་འཛིན་གྱི་གནས་སྒོ་ཀརྨ་པས་ཕྱེས་གནང་བར་གྲགས།ཙ་རིར་རྩེ་སྐོར་དང་། བར་སྐོར། རོང་སྐོར་བཅས་སྐོར་ཚུལ་ཡོད་པ་ལ་རོང་སྐོར་ནི་ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་སྤྲེལ་ལོ་ཡིན་ཀྱང་ད་ལྟ་མཐའ་མཚམས་སོང་མཇལ་མི་ཐུབ། རྩེ་སྐོར་དང་བར་སྐོར་ནི་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་༣ཚེས་༡༥ནས་བོད་ཟླ་༨ཚེས་༡༥བར་གནས་སྒོ་ཕྱེ་བ་ཡིན་ཟེར། དུས་ཚོན་དེ་ལས་བརྒལ་ཚེ་གནས་སྒོ་བརྒྱབ་པའམ། མི་ཕྱེ་བ་ཞེས་ཁ་བས་ལམ་འགག་པ་དང་། ལམ་དུ་འབུ་མང་བ། བྱིན་རླབས་ཆུང་བ། མཁའ་འགྲོའི་བཀའ་ཆད་ཕོག་པ་ཞེས་སོགས་གནས་སྐོར་དུ་འགྲོ་སྲོལ་མེད། ད་ལྟ་རྒྱུན་པར་ཙ་རི་སྐོར་ཚུལ་འདི་བར་སྐོར་ཡིན་ཞེས་ཟེར། དེའང་བར་སྐོར་དུ་འགྲོ་ཚུལ་ནི་འབྲུག་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་ནས་འཁོར་ལམ་དེད་ཆགས་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ཆོས་ཟམ་དང་། དེ་ནས་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་སོང་ན་རྡོ་མཚན། དེ་ནས་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་སོང་ན་གཡག་རབ། དེ་ནས་སྤྱི་ལེ་སུམ་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་ཀློ་མི་ཁྱིམ་བདུན་ནམ་ཙ་རི་སྐྱེས་དཀར་ཐང་སྟེ་ད་ལྟའི་ཙ་རི་ཆུས་སུ་འབྱོར། ཡུལ་དེའི་བྱང་ངོས་སུ་ཟངས་མདོག་དཔལ་རིའི་དབྱིབས་འདྲ་བའི་རིའི་ནང་ཨོ་རྒྱན་ཕུག་ཅེས་ནང་དུ་མཚོ་ཡོད་པའི་ཕུག་པ་སྒོ་གཉིས་ཅན་དེ་མཇལ། དེ་ནས་འཁོར་ལམ་མེད་པས་རྐང་ཐང་མར་ནགས་ལ་[page 106] དང་། སྤང་ལ། རྫ་ལ་བཅས་བརྒྱབ་སྟེ་ཉིན་གཅིག་ཙམ་སོང་ན་ཙ་རི་མཚོ་དཀར་དགོན་དུ་འབྱོར། དགོན་དེའི་ལྟག་ཏུ་མཚོ་དཀར་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། མཚོ་དེའི་རྒྱབ་ཏུ་དག་པ་ཤེལ་རི་དང་། མདུན་དུ་བདེ་མཆོག་ཡབ་ཡུམ་གྱི་ཕོ་བྲང་སོགས་མཚོ་དཀར་དང་ཙ་རི་གསར་མ་བཀྲ་ཤིས་ལྗོངས་ཏེ་རི་བོ་ལྷ་ཏིང་འཛིན་ནི་བསྟན་པའི་གནས་ཡིན་ཞེས་གང་སར་རང་བྱོན་སྣ་ཚོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཙ་རི་གསར་མ་ནི་ཉི་ཁྲི་ས་ཁུལ་སྨན་གླིང་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཡོད། མཚོ་དཀར་དུ་ཞག་གཉིས་གསུམ་ཇི་བསྡད་དེ་ནས་སླར་ཡང་སྐྱེས་སྐར་ཐང་དུ་ལོག སྐྱེས་དཀར་ཐང་ནི་སྔོན་ཙ་རི་རོང་སྐོར་སྐབས་ཀློ་བརྫོང་རྒྱག་ས་ཡིན། དེ་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་རང་ལོགས་སུ་གཡག་རབ་བར་འོང་སྟེ་དེ་ནས་འཁོར་ལམ་མེད་པས་རྐང་ཐང་མར་ལྷ་མོ་ཟམ་གདོང་ཐོག་ནས་ཅིག་ཅར་དུ་འབྱོར་བ་བྱས། ཅིག་ཅར་ནས་ཙ་རི་དཀྱིལ་འཁོར་རམ་དག་པ་ཤེལ་རི་སྐོར་བའི་འགོ་ཚུགས། གནས་དེར་འབྲུག་པ་ཀུན་མཁྱེན་པད་མ་དཀར་པོས་རབ་བྱུང་དགུ་པའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནང་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་བཞེངས་གནང་མཛད་པ་རྩ་ཐོར་དུ་སོང་ཡང་ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་ནང་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་རྟེན་གསུམ་དང་བཅས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་ནས་སྒྲོལ་མ་ལར་སླེབས་པས་དེ་ནས་བུད་མེད་འགྲོ་མི་ཆོག་པས་རང་ལོག་ཏུ་འོང་དགོས། སྐྱེས་པ་རྣམ་མི་ལྤགས་ཐང་དང་། དེ་ནས་སྟག་ལ་ལ་འགོ། དེ་ནས་དཀར་རྡོག་ཐང་། དེ་ནས་ཤ་ངུས་ལ། དེ་ནས་ཕོ་བྲང་སྐྱོར་མོ། དེ་ནས་དོམ་ཚང་། དེ་ནས་ཡུལ་སྨད། དེ་ནས་ཆོས་ཟམ་བར་ཞག་བདུན་ཙམ་སོང་ན་ཙ་རི་ཐུགས་ཀྱི་གནས་དཀྱིལ་འཁོར་རམ་དག་པ་ཤེལ་རི་འཁོར་བ་དང་། སྒྲོལ་མ་ལ་ནས་ཕྱིར་ལོག་པའི་བུད་མེད་རྣམས་དང་། མཉམ་དུ་འཛོམས་དུས་གནས་དེར་བྱས་ནས་འཁོར་ལམ་ཡོང་སར་ཕྱིར་ལོག་པ་ཡིན། སྤྱིར་གནས་ཚང་མར་གནས་སྒོ་འབྱེད་པའི་ལོ་དེ་གནས་ལོར་རྩི་བས་གངས་ཏི་སི་རྟ་ལོ་དང་། ལ་ཕྱི་གངས་ལུག་ལོ། ཙ་རི་སྤྲེལ་ལོ་བཅས་ཡིན་པས་[page 107] ཙ་རི་རོང་སྐོར་ཡང་སྤྲེལ་ལོ་ཡིན། ཙ་རི་རྩེ་སྐོར་དང་བར་སྐོར་ནི་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་དབུ་དང་སྐུ་སྐེད་འཁེལ་བས་བུད་མེད་འགྲོ་མི་ཆོག་ཀྱང་། རོང་སྐོར་ནི་ཞབས་འཁེལ་བས་བུད་མེད་ཀྱང་འགྲོ་ཆོག འོན་ཀྱང་རོང་སྐོར་ལ་ངལ་བ་ཁྱད་བསད་བྱ་རྒྱུ་ལྟ་ཅི་རང་སྲོག་བློས་བཏང་གིས་འགྲོ་དགོས་པས་ཙ་རིའི་གནས་སྐོར་ཞེས་པའི་སྐད་གྲགས་ཆེན་པོ་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེའང་ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་སྤྲེལ་ལོར་བོད་སྡེ་པ་གཞུང་ནས་ལས་བྱེད་གོ་ཆོད་གཉིས་ཏེ་དྲུང་འཁོར་ཞེས་སྐྱ་བོ་ཞིག་དང་། རྩེ་དྲུང་སྟེ་གྲྭ་པ་ཞིག་བཏང་ནས་ཀློ་བརྫོངས་ཞེས་ཀློ་པ་རྣམས་དགའ་བའི་དངོས་རྫས་མང་པོ་སྤྲད་དེ་ལོ་དེའི་གནས་སྐོར་བ་བདེ་བླག་ངང་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ལམ་བཅོས་དང་། གནོད་པ་མི་བྱེད་རྒྱུའི་མནའ་སྐྱེལ་དུ་འཇུག་སྲོལ་ཡོད། སྲོལ་དེ་ནི་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེས་ཀློ་པ་རྣམས་ལ་མི་མ་ཡིན་གྱི་དངོས་རྫས་མང་པོ་གནང་བ་ནས་བཟུང་སྲོལ་དེ་དར་བ་ཡིན་ཞེས་ཟེར། ཀློ་བརྫོངས་རྒྱག་ས་ནི་ད་ལྟའི་ཙ་རི་ཆུས་གནས་ས་སྟེ་ཀློ་མི་ཁྱིམ་བདུན་ནམ། སྐྱེས་དཀར་ཞེས་པ་རྩྭ་ཐང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་ཡིན། དེའང་ལུག་ལོའི་བོད་ཟླ་༡༢པའི་ནང་གནས་སྐོར་བ་དང་། ཀློ་པ། སྡེ་པ་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་སེར་སྐྱ་གཉིས་དང་། དམག་མི་སོགས་སྔ་རྗེས་སུ་འཛོམས་པར་བྱས། གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་ནས་སྒྲུབ་བཞག་དང་འབྲེལ་སྐུ་མཚམས་ཀྱང་བསྐྱོན་དགོས། ཀློ་བརྫོངས་ནི་གཡག་སོགས་སེམས་ཅན་སྣ་ཚོགས་དང་། སིལ་སྙན། སྦུག་ཆལ། ཏིང་ཤགས། སྔོ་སྣེ། སྣམ་རིགས་སོགས་ཡིན། དེ་ནས་ཀློ་པ་རྒད་པོ་ཞིག་གོམ་པ་སྤོ་མི་ཐུབ་ཀྱང་ཀློ་པ་ན་གཞོན་ཞིག་གི་རྒྱབ་ཏུ་ཁྱེར་ཡོང་ནས་དེས་སྔོན་བྱུང་གི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་རེ་རེ་བཞིན་བགྲངས་པ་དང་། ཀློ་པས་ཡི་གེ་མི་ཤེས་སྟབས་དོན་ཚན་རེར་ཤིང་ཐུར་རེ་བཞག་སྟེ་ཀློ་བརྫོངས་མི་སྐལ་ཇི་ལྟར་དགོས་ཚུལ་སོགས་བཤད། དེ་ནས་ཉིན་གཅིག་ཤིང་གདུང་མ་གསུམ་ཨོམ་རྒྱབ་པའི་སྟེང་ཕྱག་རྡོར་གྱི་སྐུ་ཞིག་བཞག་དེ་ནི་སྔོན་ཇུན་གར་བས་དགོན་པ་མེར་སྲེགས་སྐབས་ཕྱག་རྡོར་སྐུ་མ་ཚིག་སྟབས་ཀློ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱག་རྡོར་ལ་དད་གུས་ཞུ་གི་ཡོད་པས་ཡིན། དེའི་ཟུར་དུ་[page 108] གཡག་གཅིག་བཏགས་ཡོད་པས་ཀློ་པ་མི་རེས་གྲི་རེ་ཁྱེར་ཡོང་སྟེ་གཡག་གསོན་པོའི་ལུས་སྟེང་ནས་ཤ་དྲེག་སྟེ་ཁྱེར་འགྲོ་གི་རེད། དེ་ནས་ཀློ་པ་རེ་རེ་བཞིན་ཤིང་ཨོམ་བརྒྱབ་པའི་འོག་ཏུ་འཛུལ་འཇུག་པ་དང་། གཡག་བསད་པའི་ཁྲག་ངོ་གདོང་ལ་བྱུག་ཐུབ་པ། ཤིང་ཨོམ་བརྒྱབ་པའི་སྟེང་དུ་མི་ཞིག་འཛེགས་ནས་ཡོད་པས་དེས་བལ་ཕྲན་བུ་རེ་ཀློ་པའི་མགོ་ལ་གཡུགས་ཐུབ་པ་བཅས་བྱེད་ཐུབ་ན་ཀློ་པས་མནའ་སྐྱེལ་བ་བཅས་ཡིན་པས་ལོ་དེར་ཀློ་པས་གནས་སྐོར་བ་ལ་གནོད་པ་མི་བྱེད། འོན་ཀྱང་ཀློ་བརྫོངས་འདོད་བློ་ཁེངས་པ་ཞིག་མ་བྱུང་ཕྱིན་ཀློ་པས་མནའ་མི་སྐྱེལ་བར་བྲོས་འགྲོ་གི་རེད། མཐའ་འཁོར་དུ་བོད་དམག་དང་གནས་སྐོར་བས་བསྐོར་ནས་ཡོད་ཀྱང་བཀག་མི་ཐུབ། ཙ་རི་རོང་སྐོར་ལ་མི་ཁྲི་ལ་ཉེ་བ་འཛོམ་གྱི་ཡོད། དེ་དག་ཡུལ་ལུང་སོ་སོ་ཤོ་དང་གཉིས་བྱས་ནས་འགྲོ་དགོས། ཤོའི་བར་བར་དུ་དམག་མི་རེས་མེ་མདའ་གནམ་མདའ་རྒྱག་བཞིན་འགྲོ་དགོས་པ་ནི་ཀློ་པ་རྣམས་མེ་མདར་སྐྲག་པས་ཡིན། དམག་མི་ཙམ་མ་ཟད་གནས་སྐོར་བའི་ནང་དུའང་མེ་མདའ་ཡོད་པ་མང་པོ་ཡོད། ཤོའི་བར་མཚམས་གཏན་ནས་མི་ཆད་པ་བྱེད་དགོས། ཞག་ཚུགས་གཡང་གཟར་ཅན་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུ་ཁེལ་ཀྱང་དེ་གར་སྡོད་རྐྱང་བྱེད་དགོས་མཚན་མོ་རྦབ་རིལ་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་འཁུར་པོ་དང་མི་སྨྱུག་མ་སོགས་ལ་བཏགས་དགོས། འོན་ཀྱང་ཤིང་ནགས་ཤིན་ཏུ་སྟུག་པས་ཀློ་པ་ནི་གར་ཡོང་ཆ་མི་རྟོགས་པར་སྦ་ཟམ་གཅོད་པའམ། རྦབ་རྡོ་གྲིལ་བ། དུ་མདའ་རྒྱག་པ་སོགས་ཀྱི་གནོད་སྐྱེལ་གྱི་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༡༩༢༠ལོའི་སྤྲེལ་ལོར་ཀློ་བརྫོངས་ཡག་པོ་མ་བྱུང་སྟབས་མི་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཤི་ཆད་བྱུང་བ་རེད་ཟེར། ནད་ཀྱིས་མནར་བ་དང་། ཚེ་རྫོགས་ནས་ཤི་བ་ཕུད། ད་དུང་ལྟོགས་ཤི་ཐེབས་པ་དང་། ལྐོག་མདས་བསད་པ། རྦབ་རྡོས་བསད་པ། སྦ་ཟམ་ཆད་དེ་གཡང་ལ་ལྷུང་བ་སོགས་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཙ་རི་རོང་སྐོར་ལ་འགྲོ་ཐུབ་ན་སླར་ཡང་མི་ལུས་ཤིག་ཐོབ་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གནས་ནང་ཤི་བ་ལ་འགྱོད་པ་བྱེད་ཀྱི་མེད།[page 109]       
   བྲ་འོར་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“དཔལ་ལྡན་བྲ་འོར་ཆོས་ཀྱི་སྡེ་ཆེན་པོ་”ཞེས་ཞུ། ཡང་དགེ་ཤེས་པོ་ཏོ་བའི་ཐུགས་སྲས་སྨྱོས་སྟོན་ཆོས་འབར་གྱིས་གཙུག་ལག་ཁང་བཏབ་མཐར་ལྕགས་རིས་བསྐོར་བས་“གྲྭ་སྐོར་”ཞེས་བཏགས། གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་གཙོ་དགོན་ཡིན། མཁར་སྟེང་དགོན་ནས་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ལམ་དེད་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་བསྐྱོད་ན་ལམ་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེའང་ཐོག་མར་གཉལ་གཞུང་དེ་ཆུས་འཇིགས་ནས་གཉལ་ཆུ་ལུང་དཀར་པོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ལ། སྐབས་དེར་རྒྱ་གར་ནས་གྲུབ་ཆེན་ལ་བ་པ་ཞེས་པ་བླ་གོང་ལ་རྩེར་ཕེབས་ནས་ཉེ་གནས་ལ་ཆུ་ཇི་ཙམ་ཆག་ཡོད་མེད་བལྟ་བར་བཏང་གནང་བས། ཉེ་གནས་ཀྱིས་ཡུལ་དེར་ཆུ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས་ཕེབས་མི་ཐུབ་ཅེས་ཞུས། ཡང་ཐེངས་གཉིས་པ་བཏང་གནང་བས་ད་ཆུ་ཅུང་ཟད་ཆག་སྟེ་ཐང་རྒྱལ་མཚན་འདྲ་བ་ཞིག་དང་། གད་པ་གླང་ཆེན་འདྲ་བ་སྒྲུབ་ཕུག་བཅས་མངོན་གྱི་འདུག་ཅེས་ཞུས་པར། ད་ངེད་གཉིས་ཆུ་ཕ་རིར་འགྲོ་དགོས་ཞེས་གསུངས་ནས་ཁྱི་པགས་ཀྱི་བཞུགས་གདན་དེ་ཀོ་གྲུའི་ཚུལ་མཛད་ནས་ཁོང་བླ་སློབ་གཉིས་གནས་དེར་ཕེབས། གནས་དེ་ནི་བདེ་མཆོག་གི་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་གསུངས། དེ་ལྟར་ལ་བ་ཕུག་ཏུ་ཡུན་རིང་བཞུགས་རྗེས་ཙ་རི་ལ་བ་ཕུག་ཏུ་གསང་ལམ་བརྒྱུད་ཕེབས་ནས་མཐར་ཙ་རི་ལ་བ་ཕུག་ཏུ་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་ཐིམས་ཞེས་ཟེར། དེ་རྗེས་གཉོན་སྟོན་ཆོས་འབར་དང་། དེ་རྗེས་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་བ་སོགས་བྱོན་ནས་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་གནང་བ་དང་། མཚོ་སྣ་བའི་གདན་ས་ལྟ་བུར་གྱུར། མཚོ་སྣ་བ་སྐུ་གཞོན་ནུའི་མཛད་རྣམ་དེབ་འདིའི་མཚོ་སྣ་དགོན་པ་རྩེའི་གནས་བཤད་དུའང་གསལ། བྲ་འོར་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བརྒྱད་ཙམ་དང་དེའི་ནང་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་བཞེངས་གནང་མཛད། ཡུལ་དེའི་འོན་གླེན་ལྐུག་སོགས་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྒྲོལ་བར་མཛད། ད་ལྟ་འདུ་ཁང་རྙིང་པའི་སྒོ་ཕྱོར་དུའང་“འཁོར་ལོ་བདེ་མཆོག་རྣམ་སྤྲུལ་ལྭ་བ་པ།[page 110] དེ་དག་རྣམ་སྤྲུལ་གཉོན་སྟོན་ཆོས་འབར་དང་། སླར་ཡང་རྣམ་སྤྲུལ་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་བ། མཚུངས་མེད་སྐྱབས་གནས་གསུམ་ལ་གསོལ་བ་འདེབས་”ཞེས་སོགས་གསལ་བ་བཞིན་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་པ་ནི་གསན་ས་དེར་མཛད་འཕྲིན་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་བར་འཕེལ། སྔོན་དགོན་དེར་འདུ་ཁང་ཀ་བ་སོ་དྲུག་ནང་རྟེན་གཙོ་ཀུན་མཁྱེན་ཆོས་སྐྱབས་བཟང་པོའི་ཕྱག་བཟོ་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག་དང་། ལྭ་བ་པའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་ཇོ་བོ་པད་མ་འོད་འབར་ཞུ་བ་ཞིག་སོགས་རྟེན་གཙོ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ལ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་དང་། གསར་བཞེངས་མཚན་ཞབས་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེའི་འདྲ་སྐུ་དང་། གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་ངོ་མཚར་ཅན་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་མི་རིང་བའི་ས་ན་དགོན་དེའི་དགོན་ལག་ཨོ་རྒྱན་གླིང་ཞེས་པའི་རི་ཁྲོད་ཅིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རྟིའུ་ར་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“བསམ་གླིང་རྟིའུ་ར་དགོན་”ཞེས་ཞུ། རྟིའུ་ར་ཞེས་པ་ནི་པོ་ཏོ་བའི་སློབ་མ་སྐོར་འདུལ་བ་ཆེན་པོ་རང་གཞིས་ཆགས་སའི་རྟ་རྭ་དང་ཉེ་བར་ཆོས་སྡེ་བཏབ་པས་རྟིའུ་ར་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་གསུང་། གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཡིན། བྲ་འོར་དགོན་ནས་ལྷུན་རྩེའི་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་སོང་ན་དགོན་དེ་མཇལ་ཐུབ། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་ད་ལྟའི་དགོན་དེའི་ཉེ་འདབས་སུ་རྟིའུ་ར་ཞེས་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ཇུན་གར་བས་མེར་སྲེག་གཏོང་སྐབས་རྟེན་གཙོ་བཟོ་རྒྱལ་བྷི་ཀར་གྱིས་བཞེངས་པའི་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་ཇོ་བོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་མེས་མ་འཚིགས་པར་ཡོད་པ་ལ་སྐུ་གཉེར་གྱིས་དེའི་རྒྱབ་ཏུ་ཡིབ་ནས་བསྡད། དེ་ནས་[page 111] ད་དགོན་པ་ནི་མེར་བསྲེགས་སོང་བས་འདིར་བསྡད་ཀྱང་དགོས་པ་མི་འདུག་སྙམ་ནས་འགྲོ་བར་བརྩམས་པ་ན་ཇོ་བོས་“ཁྱོད་སོང་ན་ང་ཁྱེར་དགོས་”ཞེས་གསུང་འབྱོན་པར་སྐུ་གཉེར་གྱིས་“ངས་གདན་འདྲེན་ཐུབ་པ་མི་འདུག་”ཅེས་ཞུས་པས། ཡང་ཇོ་བོས་“དེ་ལྟར་ན་ངའི་སྐུ་སྟོད་ཁྱེར་དགོས་”ཞེས་གསུངས་པ་ཇི་བཞིན་སྐུ་གཉེར་གྱིས་སྐུ་སྨད་གསེར་ཟངས་ཡིན་པ་དེ་བཞག་སྐུ་སྟོད་ཛྷེེ་ཀྵིམ་ལས་གྲུབ་པ་གདན་དྲངས་ནས་ཉང་དཀར་ཐང་དུ་བབས་གཅིན་ལུང་ཞེས་པར་བྱོན། བབས་གཅིན་ལུང་ཞེས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་དོན་ཡང་ཇོ་བོས་“ངས་འདིར་བབས། ཁྱེད་གཅིན་པ་ཐོངས། ཁང་རལ་འདིར་བབས་གཅིན་ལུང་གྱིས་”ཞེས་གསུངས། དེ་ནས་སྐུ་གཉེར་གྱིས་ད་ངེད་རྣམ་གཉིས་གང་དུ་ཕེབས་པ་ལེགས་སམ་ཞེས་ཞུས་པར། ད་ངེད་གཉིས་ཤར་ངོས་སུ་མི་མ་ཡིན་གྱིས་བརྩིགས་པའི་མཁར་བཞི་ཡོད་པ་དེར་འགྲོ་གསུངས་ནས་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་དུ་བཞུགས། དེ་རྗེས་དགེ་བཤེས་པོ་ཏོ་བའི་སློབ་མ་ཕྱག་ལོ་ཙཱ་བ་ཡུལ་དེའི་ཕུར་སྒྲུབ་པ་བཀྱོན་ནས་བཞུགས་སྐབས་གནས་དེར་དགོན་པ་ཞིག་ཕྱག་འདེབས་རྒྱུའི་ཐུགས་འཁྲུངས་ཏེ་འགོ་བརྩམ། དེ་ནས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཙ་རི་ནས་ཡར་ཕེབས་སྐབས་ཕྱག་ལོ་ཙཱ་བས་དགོན་དེའི་རྨང་བཏིང་བསྒྲུབ་ཡོད་པས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་“ངས་བསམ་པ་དེ་ཁྱེད་ཀྱིས་གླེང་བ་མཉམ་འདུག་”ཅེས་གསུངས་པས་“བསམ་གླིང་རྟིའུ་ར་”ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་གསུངས། དེ་ནས་དགོན་དེ་འགྲུབ་རྗེས་མཛད་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱངས། སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཉིས་བར་ཕེབས། སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་ཕྱག་ལོ་ཙཱ་བ་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་ནས་བཞུགས་སྐབས་སྡེ་བརྒྱད་ཀརྨ་ཉི་ཟླས་བཀའ་སྲུང་ཞུ་རྒྱུར་ཁས་བླངས། གནས་དེར་ཐོག་མར་སྐྱེ་ཤིང་གང་ཡང་མེད་པ་ལ་ཉིན་གཅིག་ཕྱག་ལོ་ཙཱ་བས་དབུ་སྐྲ་སིལ་ཏེ་ཉེ་གནས་ལ་ཁྱེད་ཀྱིས་ངའི་སྐྲ་འདི་རྒྱ་གང་ཆེ་ཆེའི་སར་“ཤིང་སྣ་སྣ་ཚོགས་སྐྱེས་ཤིག་”ཅེས་ཤིང་སོ་སོའི་མིང་ནས་བོས་ཏེ་གཏོར་ཞིག་ཅེས་གསུངས་པར། ཉེ་གནས་ཀྱིས་ཙན་དན་གྱི་མིང་འབོད་རྒྱུ་མ་བྱུང་སྟབས་ཤིང་གཞན་དག་ཡོད་ཀྱང་ཙན་དན་[page 112] མེད། འོན་ཀྱང་ཡུལ་དེའི་ཁུལ་དུ་གཏན་ནས་མེད་པ་ལ་དགོན་དེའི་མཐའ་འཁོར་དུ་ཤིང་སྣ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་ཤིན་ཏུ་ངོ་མཚར་ཆེན་པོ་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་དང་། འདུ་ཁང་ཀ་བ་སོ་དྲུག་ནང་རྟེན་གཙོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་། སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་སོགས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་མང་པོ་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་སྐུ་ཚད་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག་གསར་བཞེངས་དང་། སྔོན་གྱི་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཟངས་ཆེན་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་དག་ཟངས་ཆེན་དགོན་”ཞེས་ཞུ། གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན། ད་ལྟའི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གནས་ཡུལ་ཞིང་པ་ཤང་ཞེས་པ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་གཉལ་སྨད་གྲོང་གི་རི་ཁུག་ཏུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “མཉལ་”ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་དེའི་དབྱིབས་མཉལ་ཉལ་བའི་དབྱིབས་འདྲ་བས་མཉལ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་ཟེར། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་སྟོད་ལས་མཆེད་པ་ཆོས་རྒྱལ་འོད་སྲུང་གི་རྒྱུད་པ་ཆོས་རྒྱལ་བྱ་བའི་སྲས་སྙིང་ཐིག་ཇོ་སྲས་ཞེས་པས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད་པའི་སྙིང་ཐིག་གི་ཇོ་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་རྗེས་སུ་དགེ་བཤེས་པོ་ཏོ་བའི་ཐུག་སྲས་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བསོད་ནམས་འབྱུང་གནས་ཀྱི་གདན་ས་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སྟོང་ཁ་ལོན་ཏེ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་དང་། སྟག་ཚང་གླིང་། དཔལ་འབྱོར་གླིང་། རིན་ཆེན་གླིང་བཅས་ཆོས་སྡེ་བཞི་ཙམ་ཡོད། དེ་རྗེས་གཉལ་སྨད་དུ་འཁྲུངས་པ་རྣམ་དག་ཟངས་ཆེན་ཞུ་བས་དགེ་བཤེས་བསོད་ནམས་འབྱུང་གནས་ཀྱི་དྲུང་དུ་དབུ་སྐྲ་གཙུག་ཕུད་ཕུལ། བླ་མ་དེས་དགོན་དེའི་གཤམ་གྱི་ཟངས་ཆེན་ལུང་ཞེས་པ་ནས་ཟངས་ཆེན་པོ་ལུང་[page 113] བརྒྱད་བྱས་པ་ཞིག་གཏེར་ལས་བཞེས་སྟབས་ཟངས་ཆེན་དགོན་ཞེས་པ་དེ་ནས་བྱུང་། ཡང་ལ་ལས་སྦྱིན་བདག་ཞིག་གིས་ཟངས་ཆེན་ཨ་ལུང་བརྒྱད་ལྡན་ཞིག་བླ་མར་ཕུལ་ཞེས་ཀྱང་གསུང་སྲོལ་ཡོད། རྣམ་དག་ཟངས་ཆེན་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༦༣ལོར་ཞིང་གཤེགས་བླ་མ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་བར་སྐུ་ཐོག་བཅུ་བདུན་ཙམ་བྱུང་། སྔོན་དགོན་དེར་འདུ་ཁང་ཀ་བ་སུམ་ཅུ་ཐམ་པའི་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། བླ་མ་གསེར་གླིང་པའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཐུབ་པ་གསེར་སྐུ་ཞེས་པ་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་གསེར་ཟངས་ཀྱི་བྱམས་པ་ཛྷེེ་ཀྵིམ་གྱི་དབུ་ཅན་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་མ་དང་། དགོན་དེར་མེ་སྐྱོན་བྱུང་སྐབས་མ་ཚིག་པའི་ཐུགས་དམ་གསེར་སྐུ། གཞན་ཡང་སྨན་འདམ་གྱི་ཟངས་ཆེན་པོའི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་མུ་མཐུད་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ཕྱིན་ན་བོད་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་བྱ་ཁྲིའི་ཕོ་བྲང་“ཕོ་བྲང་ཡང་རྩེའི”རྗེས་ཤུལ་དང་། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་ལྷ་ཁང་དཀར་པོ་ཞེས་ཁྱབ་འཇུག་གི་གནས་ཤིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དེ་ནས་མུ་མཐུད་སོང་ན་ཟངས་ཆེན་གྱི་དགོན་ལག་བྱ་བ་བཀྲ་ཤིས་དར་རྒྱས་ཀྱིས་ཞལ་ཏ་མ་པད་མ་ཟེར་བ་བཀོད་པ་བྱེད་བཅུག་གནང་བའི་བྱ་ཡུལ་པད་མ་བཀོད་ཞེས་པའི་དགོན་ཤུལ་མཇལ།ཡང་དེ་ནས་ནུབ་ཏུ་སྤྱི་ལེ་ལྔ་ཙམ་ཕྱིན་ན་གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་བཀའ་གདམས་པའི་དགེ་བཤེས་སྣེའུ་ཟུར་པའི་བུ་སློབ་བྱང་སེམས་ཐུགས་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བཏབ་གནང་བའི་གསེར་བྱེ་དགོན་ཞེས་པ་ལམ་སྟེང་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   དྲེའུ་ལྷས་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར“ཐེག་མཆོག་ཀུན་སྒྲོལ་གླིང་”[page 114] ཞེས་ཞུ། འབྲུག་པ་སྡེ་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ད་ལྟའི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ལྷོ་ནུབ་ངོས་སུ་ཕྱིན་ན་སྔོན་ཆོས་རྒྱལ་བྱ་བའི་སྲས་དབུས་རྒྱལ་གྱི་ཕོ་བྲང་སྟེ་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཆགས་ཡུལ་རི་འབུར་དང་ཉེ་བར་དྲེའུ་ལྷས་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་ད་ལྟའི་དགོན་དེའི་གནས་ཡུལ་གྱི་ལྷོ་ནུབ་མཚམས་ཀྱི་རི་འབུར་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་གྲུབ་དབང་ངག་དབང་ནོར་བུས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་དགོན་རྡོ་རྗེ་གདན་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་དེ་རྗེས་གྲུབ་དབང་བསྟན་འཛིན་བཟང་པོས་ལྷ་མོ་དུས་སོལ་མའི་རྟེན་དྲེའུ་ཞིག་ལ་བཀལ་ནས། དྲེའུ་དེ་གང་དུ་ཉལ་ཡང་དེར་ངའི་དགོན་པ་བཏབ་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་པར། ཐོག་མར་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་དུ་བཀའ་གདམས་པའི་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་གྲོ་བ་ལུང་པ་བློ་གྲོས་འབྱུང་གནས་ཞུ་བས་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱི་སྐུ་དམར་གདུང་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་ལ་ཉམས་གསོའང་གནང་སྐད། དེ་རྗེས་བཀའ་གདམས་པའི་དགོན་དེ་རིམ་བཞིན་ཉམས་ཏེ་ལྷས་ར་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་ཡོད་པ་ལ། གྲུབ་དབང་བསྟན་འཛིན་བཟང་པོ་གནས་དེར་ཕེབས་པ་དང་། དྲེའུ་དེའང་ལྷས་རའི་ནང་དུ་ཉལ་བས་ད་ངའི་དགོན་པ་གནས་འདིར་འདེབས་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་པ། དགོན་པའི་མཚན་ལ་དྲེའུ་ལྷས་ཅེས་པའང་དེ་ལྟར་བྱུང་། གྲུབ་དབང་བསྟན་འཛིན་བཟང་པོའི་མཛད་འཕྲིན་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་དང་བཅོ་ལྔ་ཙམ་བར་འཕེལ་བས་སྟོད་ལ་དྭགས་རྒྱལ་པོའི་དབུ་བླའང་གནང་སྟབས་རྒྱལ་པོས་གསེར་མང་པོ་ཕུལ་བས་དགོན་དེའི་སྐུ་འདྲའི་ཞལ་གསེར་དང་། ལྡེབས་རིས་སོགས་ལ་གསེར་མང་པོ་ཕུལ་བ་དེ་ནས་བྱུང་གསུངས། སྔོན་དགོན་དེའི་རྟེན་གཙོ་སྨན་འདམ་གྱི་སངས་རྒྱས་སྣང་བ་མཐའ་ཡས་དང་། གཡས་སུ་བྱམས་པ། གཡོན་དུ་རྣམ་སྣང་། དེ་འབྲེལ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་དང་བཅས་པ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཅན་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་དང་། ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་[page 115] དང་། གུ་རུའི་སྐུ། ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   རི་ཐང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“རྒྱ་མཚོ་རིན་ཆེན་སྟེང་”ཞེས་ཞུ། དྲེའུ་ལྷས་དགོན་ནས་ལྷོ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ལྷག་དང་། ད་ལྟའི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་ན་དགོན་དེར་འབྱོར། གཉལ་སྡེ་དྲུག་གི་ཁོངས་ཡིན། དགོན་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་རྙིང་བ་ཞིག་སྟེ་ཐོག་མར་གནས་དེར་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་ཙམ་ལ་ཆགས་པའི་བོན་དགོན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་དེ་རྗེས་བཀའ་གདམས་པའི་བླ་མ་རི་བོ་མཁྱེན་བརྩེ་ཞུ་བས་དགོན་ཞིག་ཕྱག་འདེབས་གནང་མཛད། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལྡན་པ་ཕྱག་བཞེས་མཛད། བླ་མ་བློ་བཟང་རི་བོ་མཁྱེན་བརྩེའི་སྐུ་གདུང་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་གྱི་ཕྱིར་སླར་ཡང་མཆོད་རྟེན་ཞིག་དང་འདུ་ཁང་ཀ་བ་སོ་དྲུག་ཅན་སོགས་བཞེངས་གནང་མཛད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བ་ཡོད། སྔོན་རྟེན་གཙོ་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་བརྩེག་ཅན་དང་། ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཐོག་བརྩེག་ལྷག་སོགས་རྟེན་དུ་བཞུགས། ད་ལྟ་སྔོན་བོན་དགོན་རེད་ཞུ་བའི་ལྷ་ཁང་ཀ་བ་རང་གྲུབ་ཅན་དེ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ནང་གསར་བཞེངས་སྨན་འདམ་གྱི་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག་ཅན་དང་འབྲེལ་བའི་རིགས་གསུམ་མགོན་པོ། ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   མཚོ་སྣ་རྫོང་།    “མཚོ་སྣ་”ཞེས་པ་ནི་སྔོན་གྱི་མཚོ་སྣ་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་མཚོ་སྣ་རྫོང་ཞེས་དང་། མཚོ་སྣ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་དོན་ནི་[page 116] རྫོང་དེའི་བྱང་ངོས་སུ་མཚོ་མོ་ནེ་ར་གཡུ་མཚོ་དང་། གཡག་མཚོ། ཉ་པ་མཚོ་སོགས་དང་། ལྷོ་རུ་བྱིའུ་མཚོ། སྐྱེས་ཆེན་མཚོ་སོགས་མཚེའུ་དེ་དག་གི་སྣེ་རུ་ཆགས་པས་མཚོ་སྣ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་ཆགས་ཞེས་བརྗོད། ཡང་ཤོད་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ལ། ཚོང་དཔོན་ནོར་བུ་བཟང་པོ་ཚོང་ལ་ཕེབས་སྐབས་ཞག་བཞུགས་གནང་ས་འཁེལ་སྟབས་ཚོང་སྣ་འཛོམས་པོ་ཡོད་པས་“ཚོང་སྣ་”ཞེས་པའི་མིང་གི་ཟུར་ཆགས་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། རྫོང་དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༣༤༩༧༩དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༢.༢༧རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༡༢༠ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༣༦.༦མི་འབོར་ཁྲི་༡.༥ས་བབས་མཐོ་ཤོས་ལ་སྤྱི་ཁྲེ་༧༠༠༠དང་དམའ་ཤོས་ལ་སྤྱི་ཁྲེ་༡༨ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༤༠༠༠གིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།      
   དགོན་པ་རྩེ།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཚོ་སྣ་དགོན་པ་རྩེ་དགའ་ལྡན་རབ་རྒྱས་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ལྷུན་རྩེ་རི་ཐང་དགོན་ནས་ཤང་སྐྱ་ལ་དང་། དེ་ནས་མཚོ་མོ་ན་ར་གཡུ་མཚོ། དེ་ནས་ཁམ་བུ་གངས་རི། དེ་ནས་གཡག་མཚོ་དང་། གཡག་མཚོ་ལ་དེ་ནས་ཉ་པ་མཚོ་བཅས་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་བཅུ་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་ད་ལྟའི་མཚོ་སྣ་རྫོང་གནས་ཡུལ་དུ་འབྱོར། དེ་ནས་བྱང་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་དགོན་ཁྲོད་ཞོལ་གྱི་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་མངའ་བདག་ཉང་རལ་དཔལ་བཟང་པོ་བྲག་ཏུ་ཡུན་རིང་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་ནས་དགོན་དེའི་ཤར་ངོས་“བླ་མ་ཆུ་རྐ་”ཞེས་པའི་ཆུ་དེའང་གཏེར་ལས་བཞེས། དེ་རྗེས་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་པས་བཀའ་གདམས་པ་ཕྱག་བཞེས་མཛད་པ་ནས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལྡན་པར་གྱུར། དེའང་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་པ་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་དུས་འགོར་མཚོ་སྣ་མཚོ་ལུང་ཞེས་བྱ་དུད་ཁྱིམ་དབུལ་པོ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས། ཅུང་སྐུ་ན་སོན་སྐབས་མཚོ་སྣ་ཐང་གྲོང་ལྡིང་དཔོན་གྱི་བ་རྫིར་བཞུགས། སྐབས་དེ་དུས་ནས་རྡོ་དཀར་[page 117] གོང་འདམ་པ་ལྟར་བརྫིས་ནས་སྒམ་ཆུང་དང་རླུང་ཐབ་བཟོས་གནང་བ་དང་། ཞོགས་པ་བ་ཕྱུག་ས་རྩྭ་ཁར་གློད་དུས་རྒྱུགས་ཐུང་མང་པོ་ས་ལ་བཀྲམ་ནས་“རྩྭ་ཁར་རྒྱུགས་”གསུང་སྐབས་ཚང་མ་རྩྭ་བཟའ་བར་འགྲོ་བ་དང་། དགོང་མོ་ཤིང་ཐུར་དེ་དག་ཡར་བསྒྲུགས་གནང་ནས་“ཚུར་ཤོག་”ཅེས་གསུང་སྐབས་བ་ཕྱུགས་རྣམས་རང་བཞིན་དུ་ཚུར་ལོག་འོང་བ། ན་བཟའ་རྩབ་ཧྲལ་ཡིན་སྟབས་ཕྲུ་གུ་ཚོས་“རྒྱལ་མཚན་”ཞེས་འབོད་དེ་མ་སྒྲིག་རྟེན་འབྲེལ་དེ་ལྟར་འགྲིག་ཐུགས་རྒྱུད་ཤིན་ཏུ་བཟང་བས་ཕྲུ་གུ་ཚོས་ཁོང་དང་མཉམ་དུ་ཕྱུགས་འཚོ་བ་ལ་དགའ་སྣང་བྱེད། བ་གླང་གི་ཤ་ཤེད་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པ་བྱུང་སྟབས་ལྡིང་དཔོན་གྱིས་གཙིགས་ཆེར་འཛིན། དེ་ནས་སྐུ་ན་རིམ་བཞིན་སོན་པའི་ཉིན་ཞིག་ལ་ལྡིང་དཔོན་གྱིས། ད་ཁྱེད་དེ་མུར་བསྡད་ན་འགྲིག་པ་མིན་འདུག་པས་ངོས་གཉིས་སུ་རེད་ཅིག་གིས་ཆོས་བྱེད་དུ་འགྲོ། གཅིག་གིས་ཁྱིམ་སྐྱོང་བཞིན་ཆོས་རྒྱགས་སྐྱེལ། ངའི་བསམ་པར་ང་རྒན་ཆོས་བྱེད་པ་ལས་ཁྱོད་ལོ་ཆུང་བ་དང་། ཆོས་སྒོར་ཞུགས་འདོད་ཀྱང་ཆེ་བས་ཁྱོད་གཉལ་བྲ་འོར་དུ་ཆོས་བྱེད་པར་སོང་། ཆོས་རྒྱགས་ངས་བསྐུར་གསུངས་པས་མཚོ་སྣ་པ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་སྤྲོ་སྟེ་མཁན་པོ་ཟངས་ཆེན་པ་ལས་རབ་བྱུང་གི་སྡོམ་པ་བཞེས། ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་ནས་འགོ་བརྩམ་སྟེ་གསན་བསམ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཛད་པས་སྐུ་ཡོན་ཤིན་ཏུ་འཕེལ་ཏེ་དགུང་ལོ་ཉེར་གཅིག་ནས་དབུ་བརྩམས་ཏེ་《འདུལ་བ་མདོ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ལེགས་བཤད་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་》སྟོད་ཆ་དང་སྨད་ཆ་གཉིས་བརྩམས་གནང་བས་དང་པོ་མཁའ་འགྲོས་གདན་དྲངས་ཟེར། གཉིས་པ་བརྩམས་གནང་བ་གཉལ་བྲ་འོར་དུ་རླུང་གིས་ཁྱེར་ཏེ་དེར་ཐིམ་པའི་གཟིགས་སྣང་བྱུང་སྟབས་སླར་ཡང་བྲ་འོར་དུ་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་གསུང་བཞིན་ཕེབས་པས་རྒྱལ་སྒོ་ནུབ་ཀྱི་ཐེམ་པའི་སྟེང་ཞབས་བཅག་པ་དང་དུས་མཚུངས་“ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ལེགས་པར་འཛུགས་”ཞེས་པའི་ཚིགས་མཚམས་སུ་སླེབས། དེ་ནས་མི་དཀར་པོ་ཞིག་གིས་“ཁྱེད་འདིར་ཕེབས་པ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་བཟང་པོ་ཞིག་འགྲིག་སྟེ་བསྟན་པ་དང་འགྲོ་བའི་དོན་[page 118] དུ་འདིར་བཞུགས་པར་མཛོད་ཅིག་”ཅེས་ཞུས་ཏེ་ཡལ། དེ་ནས་གྷན་དེ་བརྡུང་སྟེ་གསོ་སྦྱོང་ཚུགས་པ་དང་དུས་མཉམ་པ་བཅས་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་པོ་འགྲིག་མདོ་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་གནང་མཛད། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་ཞེས་ཞུ་ལ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་“འདུལ་བ་འབུམ་སྡེའི་མངའ་བདག་མཚོ་སྣ་བ། ཆོས་མངོན་རྒྱ་མཚོའི་མཐར་སོན་མོན་འབྲོག་པ་”ཞེས་འདུལ་བའི་སྐོར་འདི་ལྷག་བརྩམ་དགོས་མིན་འདུག་ཅེས་གསུངས་པར་གྲགས། མཐར་དགོངས་པ་གཞན་དོན་དུ་ཕེབས་སའང་བྲ་འོར་དགོན་དུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། སྔོན་དགོན་པ་རྩེར་ཡང་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་དྲུག་ཅན་ནང་རྒྱལ་བ་བྱམས་པ་ཐོག་བརྩེག་ཉིས་ལྡན་ལ་སོགས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་མང་པོ་བཞུགས།ད་ལྟ་ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་བའི་སྤྲོ་ཁང་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ནང་ཀུན་མཁྱེན་གྱི་བཞུགས་ཁྲི་དང་། དབུ་ཞྭ། སྐུ་བེར་། སྔོན་གྱི་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་སྐུ་བརྙན་གྱི་ཕྱག་མཛུབ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཉིན་གཅིག་ཙམ་གྱི་ས་ན་དོམ་ཚང་ཞེས་པའི་རི་ཁྲོད་དང་། ཤའུ་གཙུག་ལག་ཁང་། དཀར་པོ་བཟང་སོགས་དགོན་དེའི་དགོན་ལག་ཁག་དང་། མདོ་མཁར་དུ་མདོ་མཁར་ལྷུན་གྲུབ་ཕོ་བྲང་། ཡང་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཉིན་གཉིས་ཙམ་མོན་ཡུལ་དུ་སོང་ན་རྟ་དབང་དགོན་དང་། སྟག་ཚང་སོགས་གུ་རུའི་དྲག་པོའི་གནས་ཁག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཀྱང་མཐའ་མཚམས་སོང་བས་མཇལ་སྟབས་མི་བདེ།ཡང་མཚོ་སྣ་ནས་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་གཉལ་ཇོ་ར་དགོན་དང་། འབྲུག་པ་སྡེ་དྲུག་གི་ཁོངས་བཀྲ་ཤིས་མཐོང་སྨོན། མཁར་ལྟག་དགོན་སོགས་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 119]       
   མཚོ་སྨད་རྫོང་།    “མཚོ་སྨད་”ཅེས་པ་ནི་གྲི་གུ་མཚོའི་སྨད་དུ་ཆགས་སྟབས་རྗེས་སུ་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་པ་ལས། སྔོན་མིང་“གཏམ་ཤུལ་”ཞེས་ཟེར། གཏམ་ཤུལ་ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་ལྷ་གཏམ་ལྷ་སྤུན་དགུ་དང་དེ་དམ་འདོགས་གནང་མཁན་ཤུལ་པོ་དཔལ་སེང་ཡིན་པས་མིང་དེ་ལྟར་བྱུང་ཞེས་དང་། ཡང་གཏམ་ལྷ་སྤུན་དགུའི་ཞོལ་དུ་ཆགས་པས་གཏམ་ཞོལ་ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན་སོགས་ཀྱི་གསུང་སྲོལ་ཆགས། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༤༥༢༤དང་། ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་༡.༦རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༦༣༠ཤིང་ནགས་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༣.༥མི་འབོར་ཁྲི་༡.༣ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༤༡༧༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།      
   སྨྲ་བོ་ལྕོག    མཚན་རྒྱས་པར་“གཏམ་ཤུལ་ཨོ་རྒྱན་སྨྲ་བོ་ལྕོག་”ཞེས་ཞུ། རྩེད་ཐང་ནས་འཕྱོངས་རྒྱས་བརྒྱུད་ལུ་གུ་ལ་བརྒྱབ། དེ་ནས་གྲི་གུ་མཚོ་བརྒྱུད་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་དེད་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་དང་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་ད་ལྟའི་མཚོ་སྨད་རྫོང་གནས་ཡུལ་དུ་འབྱོར། ཡང་གཉལ་རི་ཐང་ནས་སྒོ་དུད་བརྒྱུད་མཚོ་སྨད་དུ་འཁོར་ལམ་ཡོད་ཀྱང་ལམ་བདེ་པོ་མེད། ད་ལྟའི་མཚོ་སྨད་རྫོང་གི་རྒྱབ་རིར་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་སོང་ན་དགོན་དེར་སླེབས། དགོན་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་གི་སྐུའི་རྣམ་སྤྲུལ་ཉང་རལ་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་ཞུ་བ་དེ་ཡིན། ཉང་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་ནི་ལྷོ་བྲག་འཇོང་ས་སེར་དགོན་དུ་སྤྱི་ལོ་༡༡༢༤ལོར་སྐུ་བལྟམས། སྐུ་ཆུང་དུས་ནས་ཡབ་ཉང་སྟོན་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལས་དབང་ལུང་མང་པོ་གསན་ཏེ་གྲུབ་རྟགས་ཀྱང་ཐོན། དེ་ནས་མཁའ་འགྲོས་ལུང་བསྟན་ལྟར་[page 120] གནས་དེར་ཕེབས། ཐོག་མར་ཕ་བོང་ཤོ་འདྲའི་སྟེང་དུ་བཞུགས་སྐབས་མཁའ་འགྲོས་གནས་འདིར་གང་ཡོད་ཅེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར། གནས་འདིར་ཤར་དུ་ཀླུ་བདུད་གསུམ་དང་། ལྷོ་རུ་མ་མོ་སྤུན་གསུམ། ནུབ་ཏུ་བཙན་གསུམ། བྱང་དུ་གནོད་སྦྱིན་གསུམ་སོགས་དང་། གནས་རི་འདིའི་མཚན་ལ་སྟོང་དཔོན་དཔལ་རི་ཞུ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཉི་མ་ཤར་བ་དང་དུས་མཚུངས་པས“མ་རིག་མུན་སེལ་ཉི་མ་ཤར་དང་མཇལ། སྐྱེས་བུའི་མཚན་ནི་ཉི་མ་འོད་ཟེར་བཟང་”ཞེས་གསུངས་པས་ཉི་མ་འོད་ཟེར་ཞུ་བའི་མཚན་ཡང་དེ་ནས་བྱུང་། རལ་པ་ཞེས་པ་ནི་སྐུ་ཆུང་དུས་ནས་དབུ་སྐྲ་མདའ་ཚད་ཙམ་ཡོད་སྟབས་རལ་པ་ཞེས་པའི་མཚན་ཐོགས། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་མཛད་འཕྲིན་རྒྱས་སྟབས་གདུགས་ཐོབ་པའི་སློབ་མ་སྟོང་ཁ་ལོན་པ་བྱུང་གསུངས། བཀའ་ཐང་ཟངས་གླིང་མ་ཁམས་གསུམ་ཟངས་ཁང་གླིང་ནས་གཏེར་ལས་བཞེས། རྙིང་མའི་གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་ནང་ནས་རྗེ་འདི་ཉིད་གཏེར་སྟོན་གོང་མ་དང་། གུ་རུ་ཆོས་དབང་གཏེར་སྟོན་འོག་མ་ཞེས་སུ་གྲགས། སྔོན་དགོན་དེར་གསུང་གི་རྟེན་དུ་ལ་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར། ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ལ་མཆོད་རྟེན་བཀྲ་ཤིས་འོད་འབར། ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན་ལ་གསེར་ཐང་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། འཕྲིན་ལས་ཀྱི་རྟེན་དུ་རྡོ་དཀར་པོ་འཛུམ་ཤར་དང་། ནག་པོ་འཛུམ་མེད་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ལྷ་སའི་ཇོ་བོ་རགས་རྒྱག་གི་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས། ཉང་རལ་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་རྗེས་ཐུགས་སྲས་འགྲོ་བའི་མགོན་པོས་བལ་ཡུལ་དུ་བཞེངས་པའི་སྐུ་རྒྱུ་ལི་མ་ལས་གྲུབ་པའི་རིགས་གསུམ་མགོན་པོའི་སྐུ་བརྙན་གྲ་ཕྱི་ཚོང་བར་དབོར། དེ་ནས་ལྷུ་བསྒྲིགས་ཏེ་གནས་དེར་སྤྱན་དྲངས། དེ་རྗེས་ཇུན་གར་དམག་དུས་སྐུ་དེ་རྣམས་ས་སྐྱར་དབོར་ཏེ་ལྷ་ཁང་ཞིག་ནང་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་ལ་ཉིན་གཅིག་སྐུ་དེ་གསུམ་གྱིས་“ཨ་ཆུ་ཆུ། གནས་སྐྱིད་པོ་ལྷོ་བྲག་སྨྲ་བོ་ལྕོག་ལས་སྨོན་ལམ་དབང་གིས་འདིར་སླེབས་སོང་”ཞེས་གསུངས་འབྱོན་པས་སྐུ་གཉེར་གྱིས་ལྷ་འདི་རྣམས་ལ་འདྲེ་བཞུགས་འདུག་ཟེར་ནས་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྤྱན་[page 121] དང་། འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་ཕྱག་གཡོན་མ། ཕྱག་རྡོར་གྱི་ཞབས་བཅས་ལ་ཏིའུ་ཞུས་པའི་རྗེས་ཀྱང་ཡོད། དེ་ནས་སླར་ཡང་རང་སློག་ཏུ་ཚུར་ཕུལ་བ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་ཡོད།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་རྩིག་རྨང་སྟེང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་སྔོན་གྱི་འཇམ་དབྱངས་གསུང་འབྱོན་མའི་སྐུ་སྟོད་ལ་སྐུ་སྨད་གསར་བཞེངས་ཞུས་པ་དང་། སྔོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་རྡོར་སེམས་དང་། ཚེ་དཔག་མེད། ཐུག་སྲས་འགྲོ་བའི་མགོན་པོའི་མཆོད་རྟེན་བཀྲ་ཤིས་འོད་འབར། ཉེ་གནས་སོ་བདུན་པ་ཞེས་པས་བཞེངས་གནང་བའི་མཆོད་རྟེན་བཀྲ་ཤིས་འོད་འབར་བཅས་ཀྱི་ཆོས་འཁོར་ཡང་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་གཏམ་ཤུལ་ཡུལ་གྱི་ནུབ་ངོས་སུ་སོང་ན་ཆོས་གླིང་ཞེས་པ་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   གནས་གཞི་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“གནས་གཞི་ཞི་ཁྲོ་བཀའ་བརྒྱད་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། མཚོ་སྨད་རྫོང་ནས་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་སོང་ནས་འཁོར་ལམ་འོག་ཏུ་གནས་གཞི་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་སྲས་གུ་རུ་ཆོས་དབང་གིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། རྗེ་དེ་ཉིད་ལྷོ་བྲག་ཏུ་ཡབ་མཁས་སྟོན་ཉི་རྒྱ་བ་དང་། ཡུམ་དཀར་བཟའ་མགོན་སྐྱིད་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་སྤྱི་ལོ་༡༢༡༢ལོར་སྐུ་བལྟམས། མཚན་ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་ཏུ་གསོལ། རྙིང་མའི་གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་ནང་ནས་ཉང་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་གཏེར་སྟོན་གོང་དང་། རྗེ་འདི་ཉིད་གཏེར་སྟོན་འོག་ཅེས་གྲགས། ཐོག་མར་དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་རྗེ་ཉིད་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་ནས་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ། གནས་འདིར་ཞི་ཁྲོ་བཀའ་བརྒྱད་ལྷ་ཁང་ཞིག་བཞེངས་དགོས་ཐུགས་ལ་འཁྲུངས་ནས་དགོན་དེ་ཕྱག་འདེབས་གནང་མཛད། སྔོན་གྲ་ཕྱི་སྨོན་གྲོལ་གླིང་གི་ཁོངས་ཡིན། ཐོག་མར་དབོན་དགོན་ཡིན་པ་ལ་རྗེས་སུ་གཙང་དགོན་དུ་འགྱུར། སྔོན་དགོན་དེར་ཆེ་མཆོག་ཧེ་[page 122] རུ་ཀ་སོགས་ཞི་ཁྲོའི་ལྷ་ཚོགས་ཆ་ཚང་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་བཀའ་བརྒྱད་ལྷ་ཁང་ནང་ཆེ་མཆོག་ཧེ་རུ་ཀ་གསར་བཞེངས་དང་། ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་ལྡེབས་རིས་སྒྲོལ་མ་ལྷ་ཁང་ནང་གཙོ་བོ་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་དང་། གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན། གུ་རུ་ཆོས་དབང་སོགས་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དེ་ནས་ནུབ་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་མངའ་བདག་ཉང་གི་གཏེར་གནས་བྲག་སྲིན་པོ་སྦར་རྗེས་ཞེས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་དེ་ལམ་སྟེང་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ལྷོ་བྲག་རྫོང་།    “ལྷོ་བྲག་”ཅེས་པ་ནི་ཡར་ལྷ་ཤམ་བུའི་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་བྲག་རི་ལ་ལྷོ་བྲག་ཅེས། ད་ལྟའི་ལྷོ་བྲག་རྫོང་གནས་ཡུལ་ནི་དཀར་པོ་ཞེས་སྔོན་ལྷོ་བྲག་དུ་བ་རྫོང་གི་ཞོལ་དུ་ཆགས་ཡོད། རྫོང་དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༤༤༢༦དང་། ཆུ་བོའི་ཁྱབ་ཚད་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༤༠༠ས་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་3རྩ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༢༣༠མི་འབོར་ཁྲི་༡.༧ས་མཐོ་ཤོས་ལ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ལེ་༧༥༣༨དང་། དམའ་ཤོས་ལ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ༢༧༤༠ཆ་སྙོམ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༣༨༢༠ཙམ་གྱིས་མཐོ་བའི་ས་བབས་བཅས་ཡིན།      
   ཐིག་ཕྱི་དགོན།    མཚན་གཞན་ལ་“བན་པ་ཕྱག་རྡོར་དགོན་”ནམ་ལྕང་ལོ་ཅན་གཉིས་པ་ཞེས་སོགས་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མི་འདྲ་ཞུ། གནས་གཞི་ཞི་ཁྲོ་བཀའ་བརྒྱད་ལྷ་ཁང་ནས་གཞོང་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ཐིག་ཕྱི་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་[page 123] དགོན་གནས་དེར་མཚོ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནས་གནས་དེའི་ཡུལ་ལྷ་ཁྱི་ཁ་ར་ཐོད་ཅེས་པས་མཚོ་དེ་བརྟོལ། དེ་རྗེས་མཚོ་མིག་ཏུ་ཀླུ་གདོལ་པ་ནག་པོ་ཅེས་པ་གདུག་པ་ཅན་ཞིག་མཚོ་དེར་གནས་ཏེ་སྐྱེ་འགྲོར་གནོད་ཆེན་པོ་བྱས་པས་དེའི་ཁ་གནོན་དུ་ཤུད་པོ་དཔལ་སེང་གི་གདུང་རབས་བཅུ་དྲུག་པ་གྲུབ་ཐོབ་ལས་ཀྱི་རྡོ་རྗེའམ་ལྷོ་བྲག་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ཞུ་བ་སྤྱི་ལོ༡༣༢༦ལོར་སྐུ་བལྟམས། དགུང་ལོ་གསུམ་པ་ལ་ཕུར་པའི་དབང་ཐོབ་པས་རིགས་ཀྱི་མཁའ་འགྲོ་རྣམས་གར་བྱེད་པའི་སྣང་བ་ཤར་བས་གར་སྒྱུར་གྱི་ཕྱག་རྒྱ་མང་པོ་མཁྱེན། དགུང་ལོ་བཅུ་པ་ལ་ཁུ་བོ་རྒྱལ་སྲས་བཟང་པོ་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་། དགུང་ལོ་བཅུ་གཉིས་པ་ལ་ཕུར་པ་ཁྲོ་བཅུར་བསྐོར་བ་ཞིག་ལ་བསྙེན་པ་དུ་མ་མཛད་པས་ངག་ནུས་ཆེ་བས་སྡིག་པ་ལ་སྔགས་ཆུ་རེག་པ་ཙམ་གྱིས་ཤི་བ་ལ་སྙིང་རྗེ་འཁྲུངས་ནས་བཤུམས་པས་ཕུར་པའི་ཞལ་གཟིགས་ཀྱང་ཐོབ། དེ་ནས་མཚོ་ཤུལ་དེར་དགོན་པ་ཞིག་འདེབས་དགོས་ཐུགས་ལ་འཁྲུངས་ཏེ་ཐིག་བསྐྱོན་པ་ལ་མཚན་མོ་ལྷ་འདྲེས་ཕྱིས་པས་ཐིག་ཕྱི་ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་དེ་ལས་བྱུང་། དེ་ལྟར་ལྷ་འདྲེས་ཀོ་ལོང་ཕྲག་དོག་བྱས་པའི་རུ་གནོན་དུ་ཕྱོགས་བཞི་དང་དབུས་བཅས་པར་མཆོད་རྟེན་ལྔ་བཞེངས། དེ་ནས་ཐིག་ཕྱི་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས། དགོན་དེའི་རྒྱབ་རི་ནི་ཕྱི་གླང་ཆེན་གྱི་གཟུགས་འདྲ་བ་ལ་ནང་བྱ་ཁྱུང་གི་རང་བྱོན་དང་། དེའི་ལྟོ་བའི་ཐད་དུ་རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་ཀྱི་ལྷ་ཁང་དང་། གླང་ཆེན་གྱི་མཆུ་སྟེང་དུའང་དགོན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་གཉིས་ལ་ཁྱུང་ཚང་ཞེས་ཟེར་ཡང་། འཇིགས་བྱེད་ལྷ་ཁང་ལ་དགོན་པ་མཐིལ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཆོས་འཁོར་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་བྱུང་བ་ལས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སློབ་མ་ནམ་མཁའ་ལྷན་རྒྱས་དང་། ནམ་མཁའ་ལྷུན་གྲུབ་གཉིས་བྱུང་བ་དང་། དེ་ལས་ལྷག་པ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་བྱུང་ཞེས་གསུངས། སྔོན་དགོན་དེ་དགའ་ལྡན་བླ་སྤྱིའི་ཁོངས་ཡིན་ཅིང་། མཁན་པོའང་དགའ་ལྡན་བྱང་རྩེ་ནས་ཕེབས་དགོས། ད་ལྟ་འཚོ་[page 124] བཞུགས་བློ་བཟང་ཚེ་རིང་མཆོག་བར་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་ལས་མ་བྱུང་། སྔོན་འདུ་ཁང་ནང་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཕྱག་བཟོ་འདྲ་སྐུ་མཐོང་བ་དོན་སྒྲོལ་དང་། གཙང་ཁང་སྦུག་མར་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་དང་། གཡས་གཡོན་ཉེ་སྲས་བརྒྱད། སྒོ་སྲུང་གཉིས་དང་བཅས་པ། དབུས་སུ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྐུ་དམར་གདུང་བཞུགས་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་གདུང་རྟེན་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། འདུ་ཁང་ནང་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཕྱག་བཟོ་ཕྱག་རྡོར་གཏུམ་མོ་མེ་འབར་གྱིས་གཙོས་པའི་འཁོར་ཆེན་བརྒྱད། སྨན་བླ་བདེ་གཤེགས་བརྒྱད། རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ། སྦུག་ཏུ་འོད་དཔག་མེད་ལྷ་ཁང་སོགས་རྟེན་གསུམ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་གནས་དེར་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་སྐུ་རྒྱུ་ས་ལས་བཞེངས་པའི་གདུང་རྟེན་ནང་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྐུ་ཤ་ཚལ་བུ་བཞུགས་པ་ཉམས་གསོ་གནང་བ་དང་། འདུ་ཁང་ནང་ཤིང་རྩ་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་བཟོ་གུ་རུའི་སྐུ། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་བཅས་ཀྱི་སྨན་སྐུ་ཐོག་སོ་གཅིག་ལྷག གཞན་ཡང་ཕྱག་རྡོར་གྱི་སྐུ་དང་། ལྡེབས་རིས་སྙིང་པ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   སྤྲོ་བ་དགོན།    མཚན་གཞན་ལ་“སྒྲོ་བ་དགོན་ནམ། བགྲོ་བ་དགོན་”ཞེས་སོགས་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མི་འདྲ་བ་སོ་སོ་མཆིས།ཐིག་ཕྱི་དགོན་ནས་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་ཙམ་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་ཤར་ངོས་སུ་སོང་ན་ལམ་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་གནས་དེར་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་རྟ་མགྲིན་སྒྲུབ་གནང་ནས་བཞུགས་སྐབས་རྟ་སྐད་ལན་གསུམ་བརྒྱབ་ཀྱང་ཡུལ་དེའི་མིས་མ་ཐོས་སྟབས་ཡུལ་དེར་འོན་ལུང་ཞེས་ཀྱང་འདོགས་གནང་མཛད་པས་ད་ལྟའང་མིང་དེ་ལྟར་འབོད་ཀྱི་ཡོད། དུས་དེ་ཙ་ན་[page 125] རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་གཉལ་ཙོང་ཁ་ཕུག་དུ་བཞུགས་སྐབས་བླ་མ་ཟབ་མོ་དབུ་མ་ལ་མཁས་པ་ཞིག་དང་མཇལ་བའི་ཐུགས་སྨོན་གནང་བར་མཁའ་འགྲོའི་བརྡ་རུ་“ཁྱོད་འདི་ནས་ལྷོ་བྲག་ཤར་དུ་ཕྱིན་ན་ཚད་ལྡན་གྱི་བླ་མ་མཇལ་བ་ཡོད་”ཅེས་པའི་བརྡ་བྱུང་བས། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དབེན་གནས་སྤྲོ་བ་དགོན་དུ་ཕྱག་རྡོར་གྱི་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་ནས་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ་ཕྱི་ཉིན་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཞལ་འཛོམས་ཡོང་བའི་སྔ་ནུབ་ཏུ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ལ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་མཚན་ལམ་དང་། ཙོང་ཁ་པར་ཕྱག་རྡོར་གྱི་མཚན་ལམ་བྱུང་། ཕྱི་ཉིན་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཉེ་གནས་ལ་དེ་རིང་འགྲུལ་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་བ་ཡོད་པས་ལྟོས་གསུངས་པར། གང་མཚམས་ན་ཉེ་གནས་ཀྱིས་གཞན་སུ་ཞིག་མི་འདུག་ཨ་མདོ་གནས་སྐོར་བ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག་ཅེས་ཞུས་པར་ཡར་གདན་དྲོངས་གསུངས་ནས་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཞལ་འཛོམས་བྱུང་སྐབས་དེར་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་དང་། ཙོང་ཁ་པ་དགུང་ལོ་སོ་དགུ་ཡིན་པར་གྲགས། དེ་ནས་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆོས་གསུང་རེས་མཛད་པའི་ཚེ་ན་བཞུགས་ཁྲིར་ང་གཉིས་ཀས་བཞུགས་འདོད་མ་གནང་བའི་སྐབས་དེར་ནམ་མཁའ་ནས་“ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་བླ་མའི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་དང་། བློ་བཟང་གྲགས་པ་སློབ་མའི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་”ཞེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བས་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་དེ་ལྟར་བྱུང་བར་གྲགས། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་དབུ་བླ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་བཞིའི་མཆོག་གཅིག་ཡིན་གསུངས། དེ་ནས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པར་ཟབ་མོ་དབུ་མའི་ལྟ་བ་འཁྲུངས། ཉི་མ་ཤར་བ་དང་དུས་མཚུངས་ཤར་རི་ནས་སངས་རྒྱས་སྟོང་གི་ཞལ་གཟིགས་བྱུང་བས་སྟོང་རི་ཉི་ཤར་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་། བླ་སློབ་གཉིས་ཐུག་ཤིན་ཏུ་སྤྲོ་བས་“སྤྲོ་བ་དགོན་”དང་། ཡང་བཀའ་གདམས་དང་། ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེའི་ཆོས་སྐོར་བགྲོ་གླེང་མཛད་པས་“བགྲོ་བ་དགོན་”སོགས་གསུང་སྲོལ་ལྟར་འབྲི་སྲོལ་ཡང་མི་འདྲ། དེ་ནས་ཙོང་ཁ་པས་ད་ངའི་དགོན་པ་གང་དུ་བཏབ་ན་[page 126] ལེགས་སམ་ཞུས་པར། ཁྱོད་ཀྱི་དགོན་པ་འབྲོག་དགའ་ལྡན་ཞེས་པར་ཐོབས་གསུངས། ཆོས་ཇི་འདྲ་བ་ཞིག་སྤེལ་དགོས་སམ་ཞེས་ཞུས་པར། ཁྱོད་སྒེར་ལུགས་ཤིག་བགྱིས་གསུངས་པས་“དགེ་ལུགས་”ཞེས་པ་དེ་“སྒེར་ལུགས་”ཞེས་པའི་སྒྲ་ལས་བྱུང་གསུངས། ཡང་དགེ་ལུགས་ཞེས་པ་ནི། དགའ་ལྡན་པ་ཞེས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་། དགའ་ལྡན་ཞེས་འབོད་ན་བརྗོད་ལ་མི་བདེ་བས་“དགེ་ལུགས་”ཞེས་འབོད་ཅེས་སོགས་གསུངས་ཚུལ་མི་འདྲ། ངའི་དགོན་པ་བཏབ་ཚར་རྗེས་རབ་གནས་སུ་ཕེབས་པར་ཞུ་ཞུས་པར་ཞལ་བགྱིས་བཞེས། འོན་ཀྱང་དགའ་ལྡན་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ་བསྒྲུབས་རྗེས་རབ་གནས་གནང་བར་ཉེ་བའི་དུས་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་སྙུན་ཏེ་ཕེབས་མ་ཐུབ་པར་སྟོང་རི་ཉི་ཤར་སྟེང་ནས་རབ་གནས་གནང་རྒྱུ་དང་། དེ་ཉིན་དགའ་ལྡན་གྱི་སྒོ་དང་སྒེའུ་ཁུང་ཕྱེ་རྒྱུ་གནང་བར་ཚེས་གྲངས་དུས་བཀག་གནང་བ་ནོར་སྟབས་སྒོ་དང་སྒེའུ་ཁུང་ཕྱེ་རྒྱུ་མ་བྱུང་བས་ཕྱག་ནས་སྐོར་ལམ་དུ་ཐོར་བའི་རང་བྱོན་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཅེས་གསུངས། སྔོན་དགོན་དེར་རྡོ་ནག་ལ་རྡོ་དཀར་གྱི་མ་ཎིའི་རང་བྱོན་ངོ་མཚར་ཅན་དང་། ཤུད་པོ་དཔལ་སེང་གི་སྐུ་དམར་གདུང་བཞུགས་པའི་གདུང་རྟེན། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་མཁའ་འགྲོའི་གསང་ལམ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་བསངས་བཏང་ན་ཉིན་བདུན་སོང་མཚམས་སྟོང་རི་ཉི་ཤར་གྱི་རྩེ་ནས་དུ་བ་ཐོན་ཟེར།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་དང་སྒྲུབ་ཕུག་ནང་གསར་བཞེངས་གུ་རུའི་སྐུ་བརྙན་དང་། མ་ཎིའི་རང་བྱོན། ཤུད་བུ་དཔལ་གྱི་སེང་གེའི་གདུང་རྟེན། ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་བཞུགས་ཁྲི་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་དགོན་དེ་ནས་དངོས་ཤོས་ཞེས་པའི་ནང་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་བསམ་གྲུབ་གླིང་ཞེས་པའི་དགོན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 127]       
   མཁར་ཆུ་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཁར་ཆུ་དགའ་ལྡན་བདུད་འཇོམས་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ཐིག་ཕྱི་དགོན་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་སུམ་ཅུ་སོ་བཞི་ཙམ་སོང་ན་ལྷ་ཁང་དུ་འབྱོར། དེ་ནས་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་ནགས་རིར་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ལྷག་ཙམ་དང་། འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་སོང་ན་ལྕགས་ཕུར་ཅན་ཞེས་པའི་རི་བོའི་སྟེང་ཐང་ཤིང་དང་ཤུག་པ་ལ་སོགས་ལྗོན་ཤིང་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “མཁར་ཆུ་”ཞེས་པ་ནི་བྲག་མཁར་བདེ་མཆོག་རང་བྱོན་ནམ་མཁའ་ལ་བསྙེགས་འདྲའི་མདུན་ནས་ཕུ་ཆུ་རྒྱུགས་པས་མཁར་ཆུ་ཞེས་འབོད། ཞེས་པ་ལས་མཁར་ཆུའི་མཚན་བྱུང་གསུངས། ཡང་གསུངས་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ནི། ཕུ་ཡི་གངས་རི་ཤེལ་དཀར་གྱི་བ་གམ་བརྩེགས་པ་ལྟ་བུ་ནས་ཕྱོགས་ཀུན་དུ་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་གྱི་བདུད་རྩི་དྭངས་ཤིང་བསིལ་བ་འོ་མའི་རྒྱུན་ལྟར་འབབ་པ་དེ་ལྷ་མོ་མཁར་ཆེན་གྱི་རི་བོ་དེར་མཁར་བས་“མཁར་ཆུ་”ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་ཡང་གསུངས།དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་འབྲུག་པ་པད་མ་དཀར་པོས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ནང་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་གནུབས་ཀྱི་རིགས་འཁྲུངས་དགེ་སློང་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོའི་མཆོག་སྤྲུལ་སླར་ཡང་བསྟན་འགྲོའི་དོན་དུ་བྱོན་པ་དགེ་སློང་ལྷ་མཆོག་ནས་ད་བར་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱིས་འདུལ་སྡེ་བསྐྱངས་གནང་གིས་མཛད་འཕྲིན་ཤིན་ཏུ་རྒྱས། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པས་ཀྱང་མཐུན་རྐྱེན་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་སྩལ་གནང་མཛད་ཚུལ་སོགས་གསུངས། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བས་ཉེར་ལྔ་ཚེས་བཅུ་སོགས་བྱང་གཏེར་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད་པ་ལ། བླ་མ་གསང་འདུས་ཏེ་གུ་རུ་ཆོས་དབང་གི་གཏེར་མ་སོགས་ཀྱང་ཕྱག་བཞེས་མཛད་ཀྱི་ཡོད། སྔོན་འདུ་ཁང་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ལྡན་གྱི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་སྨན་འདམ་གྱི་གུ་རུ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ཙམ་ལོན་པའི་གཟུགས་སུ་སོར་མོའི་ཚད་ཙམ་གྱི་གུ་རུའི་སྐུ་ཁྲི་བཅུ་གཉིས་[page 128] ཙམ་བཞུགས་པ། གཡས་སུ་སྐུ་རྒྱུ་དེ་མཚུངས་ཀྱི་འོད་དཔག་མེད་དང་། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ། གཡོན་དུ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་འདྲ་སྐུ་ཐོག་བརྩེག་ལྷག དབུ་སྟེང་དུ་གསང་འདུས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར། གཞན་ཡང་ཀུན་མཁྱེན་པད་དཀར་གྱིས་བཞེངས་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་མི་འཁྲུག་པ་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག ནམ་སྙིང་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་མི་འཁྲུག་པ་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ལྷག ནམ་སྙིང་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་གདུང་རྟེན། གཞན་ཡང་བྱུ་རུའི་སྡོང་པོ་དང་དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་སོགས་ནང་རྟེན་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་གྱང་རོར་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་གོང་གསལ་སྐུ་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་སྐུ་རྒྱུ་དང་སྐུ་ཚད་དེ་མཚུངས་གསར་བཞེངས་གནང་ཡོད་པ་དང་། གུ་རུའི་སྐུ་ཚབ་ཉེར་ལྔ་ཞེས་པའི་གྲས་ཤིག་དང་། ནམ་མཁའི་སྙིང་པོའི་སྐུ་ཆོས་ཉི་ཟེར་མ་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཞན་ཡང་དགོན་དེ་ནི་གུ་རུའི་ཐུགས་ཀྱི་དབེན་གནས་ཏེ་དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་གྱི་གཤོག་པ་འདྲ་བའི་ནང་འོག་མིན་ལྕགས་ཕུར་ཅན་ཞེས་པའི་ཕུག་ཏུ་གུ་རུས་ལོ་བདུན་ཟླ་བདུན། ཞག་བདུན་སྒྲུབ་པ་བསྐྱོན་པ། དེའི་ལམ་གྱི་བྲག་ལ་མ་ཅིག་གི་ཞབས་རྗེས། གུ་རུའི་ཕྱག་འཁར་དང་། ཕྱག་མཛུབ་ཀྱི་རྗེས་སོགས་འདམ་ལ་བཏབ་པ་བཞིན་གསལ་བའི་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་ཆགས། ཤར་རིར་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་གི་རང་བྱོན་གྲལ་རིང་དུ་བཞུགས་འདྲ་དང་། དེའི་མདུན་དུ་གཡུ་ཡི་རྡོ་བཅས་བཏིང་འདྲའི་ལྷ་མོ་གཡུ་སྒྲོན་མའི་བླ་མཚོ་དང་། དངུལ་གཞོངས་ཇ་ཐང་གིས་བསྐངས་འདྲའི་ཞིང་སྐྱོང་གི་བླ་མཚོ། གཏེར་བདག་དགེ་གཉེན་སྨྱོན་ཁའི་བླ་མཚོ་བཅས་ནི་སྒྲོལ་མའི་རང་བྱོན་མདུན་ཡོན་ཆབ་ཕུལ་བ་བཞིན་ཡོད། དེ་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔའི་རང་བྱོན་གསལ་བའི་ཁྲོད། ལྷོ་དོན་ཡོད་སྒྲུབ་པའི་སྐུ་སྐེད་ཀྱི་མཚམས་སུ་རྒྱལ་བ་རྒོད་ཚང་པའི་སྒྲུབ་ཕུག ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་མཚམས་སུ་རྡོ་སྐས་དང་ཤིང་ཟམ་བརྒྱུད་མར་བབས་ན་རོང་ཆུ་འགྲོ་བ་འདྲེན་པའི་ཆུ་རྒྱུན་དང་། དེ་ནས་ཙ་རིའི་རླུང་སྒོ་ཞེས་[page 129] པ་དང་བྲག་མཁར་བདེ་མཆོག་རང་བྱོན་སོགས་ཙ་རི་གཉིས་པ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། ནུབ་ངོས་སུ་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོར་གུ་རུས་ལུང་བསྟན་པའི་དཔལ་གྱི་ཕུ་རིང་སྒྲུབ་ཕུག་དེ་དང་ཉེ་བར་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་གསང་བའི་ཕུག་པ་དང་། གྲུབ་ཐོབ་མེ་ལོང་རྡོ་རྗེའི་གདན་ས་དང་དུར་ཁྲོད་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནས་མི་རིང་བའི་སར་གངས་ལ་བརྒྱབ་ནས་སོང་ན་མོན་ཀུ་རུ་ལུང་ཞེས་པའི་མདོར་ཨོ་རྒྱན་རིན་པོ་ཆེའི་ཕུར་པ་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་སྒྲུབ་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་མོན་ཁ་ནེ་རིང་སེང་གེ་རྫོང་གསུམ་ཞེས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཀྱང་མཐའ་མཚམས་སོང་བས་མཇལ་སྟབས་བདེ་པོ་མེད།      
   ལྷ་ཁང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“མཁོ་མཐིང་རྣམ་སྣང་ལྷ་ཁང་”ཞེས་ཞུ། མཁར་ཆུ་དགོན་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་མར་བབས་ན་ལྷ་ཁང་གྲོང་དབུས་སུ་སྔ་ཉམས་ལྡན་པའི་ལྷ་ཁང་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་ནི་མཐའ་འདུལ་ཡང་འདུལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཁོངས་དབུས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ཞུ་བ་དེ་ཡིན། ཐོག་མར་ཡུལ་དེར་མཁོ་མཐིང་ཞེས་ཟེར་བ་ལ་རྗེས་སུ་མཐའ་འདུལ་གྱི་ལྷ་ཁང་དེ་བཞེངས་སྟབས་ལྷ་ཁང་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས། སྔོན་ལྷ་ཁང་དེའི་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་རྣམ་སྣང་སྐུ་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ཙམ་དང་། གཞན་ཡང་རྟེན་སྐུ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལ་མཐའ་འཁོར་ལྕགས་རི་དང་སྒོ་བཞིའང་ཡོད། བསམ་ཡས་བཞེངས་སྐབས་དང་དུས་མཚུངས། མཁོ་མཐིང་རྣམ་སྣང་གི་སྐུ་རྒྱབ་ནས་གཏེར་སྒྲོམ་སྨུག་པོ་དང་། སྐྱ་བོ་གཉིས་བཏོན་པའི་སྒྲོམ་ནང་ནས་བཀའ་བརྒྱད་བདེ་གཤེགས་འདུས་པའི་རྒྱུད་གཏེར་ལས་བཞེས་ཞེས་གསུངས།ད་ལྟ་ལྷ་ཁང་རྙིང་པ་དེའི་ནང་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུའི་ལྡེབས་རིས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ་དགོན་དེའི་ཁ་སྤྲོད་དུ་འཁོར་ལམ་སྟེང་མ་ཎིའི་རང་བྱོན་གསལ་བ་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པས་དེ་བྱེ་མས་ནུབ་དུས་བསྐལ་པའི་མཐའ་རུ་སླེབས་ཞེས་ཟེར།[page 130] ལྷ་ཁང་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་སོང་ན་གུ་རུའི་ཚེ་ཡི་སྒྲུབ་པ་མཛད་ས་ཚེ་བུམ་དཔལ་གྱི་རི་ཞེས་ཨོ་རྒྱན་གྱི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་། ཚེ་ཆུ་སོགས་ཡོད། དེ་ནས་མུ་མཐུད་སོང་ན་སྡུར་ཞེས་པར་ཨོ་རྒྱན་སངས་རྒྱས་གླིང་པའི་གདན་སའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག    མཚན་རྒྱས་པར་“སྲས་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་”ཞེས་ཞ྄ུ། མཁོ་མཐིང་ལྷ་ཁང་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སེང་གེ་རྫོང་སྟེ་ད་ལྟའི་སེང་གེ་ཆུས་དང་། དེ་ནས་ཁམས་པ་ལ་བབས། དེ་ནས་ཆུ་གསུམ་མདོ་ཞེས་པ་ནས་ལྷོ་ནང་སྟེ་སྲས་ཁུལ་དུ་སྤྱི་ལེ་སུམ་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་སྲས་གྲོང་ཚོའི་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བཀའ་བརྒྱུད་བསྟན་པའི་སྲོལ་གཏོད་པ་མར་པ་ལོ་ཙཱའི་སློབ་མའི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་མི་ལ་རས་པ་གཅིག་པུས་༡༠༧༧ལོར་བཞེངས་གནང་མཛད། མི་ལ་རས་པ་ནི་ཡུལ་ལ་སྟོད་མང་ཡུལ་གུང་ཐང་གི་བྱེ་བྲག་སྐྱ་རྔ་རྩ་བྱ་བར་ཡབ་མི་ལ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་དང་། ཡུམ་མྱང་ཚ་དཀར་རྒྱན་གྱི་སྲས་སུ་སྤྱི་ལོ་༡༠༤༠ལོར་སྐུ་བལྟམས། ཆུང་ངུའི་དུས་ནས་ཡབ་གྲོངས་པས་ཁུ་བོ་དང་ཨ་ནེས་ནོར་གཞིས་ཕྲོགས། ཡུམ་གྱི་བཀས་དབུས་སུ་བྱོན་ནས་མཐུ་སེར་གྱིས་དགྲ་ཐམས་ཅད་ཕམ་པར་མཛད། དེ་ལྟར་སྡིག་པ་བསགས་པ་ལ་ཐུགས་འགྱོད་དྲག་པོ་སྐྱེས་སྟེ་རོང་སྟོན་ལྷ་དགའ་ཞུ་བ་ལ་རྫོགས་ཆེན་ཞུ་དུས། རོང་སྟོན་ལྷ་དགས་ལྷོ་གྲོ་བོ་ལུང་དགོན་པ་ན་རྒྱ་གར་གྱི་གྲུབ་ཆེན་ན་རོ་པའི་དངོས་སློབ་མར་པ་ལོ་ཙཱ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲུབ་ཐོབ་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བ་ཞིག་བཞུགས་པའི་སྐོར་གསུངས་པས་མི་བཟོད་པའི་དད་གུས་སྐྱེས་ཏེ་ལྷོ་གྲོ་བོ་ལུང་དུ་ཕེབས། མི་ལ་དང་མར་པ་མཇལ་བའི་སྔ་ནུབ་ཏུ་མར་པར་གསེར་གྱི་རྡོ་རྗེ་རྩེ་དགུ་པ་ཞིག་ལ་གཡའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་པ་ཞིག་རྨིས་གནང་བས་ཡུམ་བདག་མེད་མར་དེ་རིང་འགྲུལ་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་འོང་བ་ཡོད་པས་ཁྱོད་ཀྱིས་ཆང་དམ་བི་གང་སྡོགས་ཤིག་གསུངས་ནས་ཆང་དེ་བསྣམས་ནས་གྲོ་བོ་ལུང་[page 131] འོག་ཏུ་མཐུན་རྐྱེན་ཞིང་ཞེས་པ་དེར་ཕྲུ་སློག་བཞིན་བཞུགས་ཙ་ན་མི་ལ་དེར་ཕེབས་ཏེ་མར་པ་ཡིན་པ་མ་མཁྱེན་པར་མར་པ་ལོ་ཙཱ་ཞེས་པ་གང་དུ་བཞུགས་ཡོད་མེད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར། མར་པས་ཁྱོད་ཀྱིས་ཞིང་འདིའི་ཕྲུ་སློག་འཕྲོ་རྣམས་སློག ཆང་འཐུང་འཕྲོ་འདི་བཏུངས་ནས་ཁང་པ་ཡ་གིར་ཤོག་དང་ངས་བླ་མ་བསྟན་གསུངས། མི་ལས་དེ་ལྟར་གནང་ནས་ཞིང་རྨོ་འཕྲོ་དེ་རྨོས། ཆང་བཞེས་འཕྲོ་དེ་བཞེས་པས་མར་པའི་རྒྱུད་འཛིན་གནང་རྒྱུའི་རྟེན་འབྲེལ་འགྲིགས། དེ་ནས་གྲོ་བོ་ལུང་དུ་ཡར་ཕེབས་པས་མར་པ་ནི་ད་ལྟ་ཞིང་རྨོ་བའི་ཐལ་རྡུལ་དང་བཅས་བཞུགས་ཡོད་པས་བླ་མ་མར་པ་དེ་མིན་ནམ་སྙམ། མར་པས་ཁྱོད་དོགས་པ་མ་བྱེད། བླ་མ་མར་པ་ང་ཡིན་པས་ཕྱག་འཚོལ་གསུངས་པ་ལ། མི་ལས་ཐེ་ཚོམ་མེད་པར་ཕྱག་འཚལ་ཏེ་དད་གུས་དང་བཅས་ལྟོ་གོས་ཆོས་གསུམ་བླ་མས་གནང་བར་ཞུ་ཞུས་པར། ཆོས་གསུང་རྒྱུ་ཞལ་གྱིས་མ་བཞེས་པར་ཐོག་མར་སྒྲིབ་སྦྱོང་གི་ཆེད་དུ་སྲས་དར་མ་མདོ་སྡེའི་སྐུ་མཁར་བརྩིག་ཏུ་བཅུག་གནང་མཛད། སྲས་མཁར་ཞེས་པའང་དེ་ནས་བྱུང་། ཐོག་མར་ཤར་ངོས་སུ་སྒོར་མོ་རྔ་འདྲ་བ་ཞིག་བརྩིགས་པས་ཐོག་བརྩེག་བཞི་ཙམ་ལོན་སྐབས་གཤིག་བཅུག་གནང་བས་མ་ཚད་ས་རྡོ་གནས་སོ་སོར་སྐྱེལ་དུ་འཇུག་གནང་མཛད། ཡང་བྱང་གི་རི་རྩེ་དང་། ནུབ་ཀྱི་རི་སྣ་སོ་སོར་ཟླ་གམ་དང་གྲུ་གསུམ་བཅས་བརྩིགས་པ་གོང་ལྟར་བཤིག་བཅུག་གནང་རྗེས་མཐར་དབུས་ཀྱི་གྲུ་བཞི་ཐོག་བརྩེགས་དགུ་ལྡན་དེ་བཞེངས་གནང་མཛད་སྐབས་མི་ལའི་སྐུ་གཟུགས་ལ་རྨ་བཟོས་ཏེ་རྣག་ཁྲག་ཀྱང་བབས་པ་བུ་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཐུགས་མི་བཟོད་པར་རྡོ་ཆེན་པོ་ཞིག་རྩིག་སྟེང་དུ་བཞག་གནང་བ་མར་པས་གཟིགས་ཏེ། རྡོ་འདིས་ཁྱོད་ཀྱི་གོ་མི་ཆོད་གསུངས་ནས་སླར་ཡང་རང་གནས་སུ་སྐྱེལ་དུ་འཇུག་གནང་མཛད་རྗེས། མི་ལས་ཡང་བསྐྱར་སྐུ་རྒྱབ་ཏུ་བསྣམས་ནས་རྩིག་གདན་དུ་བཀྱོན་པའི་མི་ལའི་རྒྱབ་རྡོ་ཞེས་པ་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྗེ་བཙུན་མི་ལས་བླ་མ་མར་པར་དད་ལོག་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་གནང་བར་མཁར་དེ་བཞེངས། སྔ་ཕྱིར་[page 132] མཁར་བཞི་བཞེངས་པར་ཞི་རྒྱས་དབང་དྲག་གི་རྟེན་འབྲེལ་ཡང་འགྲིག་གསུངས། མཐའ་མཇུག་གི་མཁར་དེ་འགྲུབ་རྗེས་པཎ་ཆེན་ན་རོ་པའི་གདམས་ངག་ཡོངས་རྫོགས་གནང་སྟེ་མཐར་བྲག་དཀར་རྟ་སོ་ཞེས་པར་ཚེ་གཅིག་ལུས་གཅིག་ལ་སངས་རྒྱས། སྐུ་ལུས་མ་དང་བཅས་མཁའ་འགྲོས་ལྷ་མི་ཀུན་གྱིས་མཐོང་སར་ནམ་མཁར་སྤྱན་དྲངས། རྗེ་མར་པས་པཎ་ཆེན་ན་རོ་པར་མི་ལའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཞུས་པས་དཔལ་ན་རོ་པས་ཕྱག་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་“བྱང་ཕྱོགས་མུན་པའི་སྨག་རུམ་ན། །གངས་ལ་ཉི་མ་ཤར་འདྲ་བའི། །ཐོས་པ་དགའ་ཞེས་བྱ་བ་ཡི། །སྐྱེས་བུ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚོལ་ལོ།།”ཞེས་དབུ་གུག་གནང་བས་རྒྱ་གར་ཕུ་ལ་ཧ་རིའི་རི་དང་རྩི་ཤིང་བཅས་པ་བོད་ལ་མགོ་གུག་པས་ཡིན་གསུངས། སྔོན་སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་གི་ཐོག་བརྩེག་དྲུག་པར་སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་དང་། ཏེ་ལོ་པ། ན་རོ། མར་པ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་དང་། འཁྱམས་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་གུ་རུའི་སྐུ་བརྙན། མདོར་མར་པས་ཤངས་ཁྲག་གིས་བྲིས་གནང་བའི་ལྷ་མོ་དུད་སོལ་མའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ། དེ་རྗེས་ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་བཀའ་ལྟར་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱ་ཕིབས་བསྒྲོན་པར་མཛད་པ་དང་འབྲེལ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ཆེན་པོའང་འཛུགས་གནང་མཛད་པ་བཅས་ཡིན།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་སྲས་མཁར་གྱི་རྒྱ་ཕིབས་ཕུད། དེ་བྱིངས་སྔོན་གྱི་དེ་རང་འཇགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། ནང་དུའང་སྔོན་གྱི་སྐུ་འདྲ་དེ་དག་གི་སྐུ་ཚབ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལས་གཙོ་བོ་གོང་གསལ་མར་པས་ཤངས་ཁྲག་གིས་བྲིས་གནང་བའི་ལྷ་མོ་དུད་སོལ་མའི་སྐུ་བརྙན། གཞན་ཡང་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་བའི་འདུ་ཁང་དང་། མགོན་ཁང་རྙིང་མ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།[page 133]       
   གྲོ་བོ་ལུང་།    མཚན་རྒྱས་པར་“ལྷོ་གནས་མཆོག་འོག་མིན་ཨོ་རྒྱན་དཔལ་གྱི་གྲོ་བོ་ལུང་”ཞེས་ཞུ། སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་ནས་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་རིར་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཞིག་འཛེགས་ན་མི་ལ་དང་མར་པ་ཐོག་མར་མཇལ་ས་མཐུན་རྐྱེན་ཞིང་ཞེས་པའི་སྟེང་ནས་ཞལ་ནུབ་བྱང་མཚམས་སུ་གཏད་པའི་དགོན་དེ་མཇལ་གྱི་རེད། དགོན་དེ་ནི་མར་པ་ལོ་ཙཱ་དགུང་ལོ་ཉེར་དགུའི་སྟེང་ཕྱག་བཏབ་གནང་ཞེས་གསུངས། མར་པ་ལོ་ཙཱ་ནི་དགོན་དེའི་ཐད་ཀའི་བེ་ས་ཞེས་པར་སྤྱི་ལོ་༡༠༡༢ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་གསུམ་སྟེང་རྡིའུ་ཞིག་འཕངས་གནང་བ་ས་དེར་བབས་པས་“ངའི་དགོན་པ་གནས་འདིར་འདེབས་”ཞེས་དང་། ཡང་མར་པ་དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔར་ཕེབས་སྐབས་འབྲོག་མི་ལོ་ཙཱ་བ་ཤཱཀྱ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དྲུང་དུ་སམ་སྐྲི་ཏའི་སྐད་དང་སྒྲ་རིག་པ་སྦྱངས་རྗེས་རྒྱ་གར་དུ་ལན་གསུམ་བྱོན་ཏེ་པཎ་ཆེན་ནཱ་རོ་པ་དང་། པཎྜི་ཏ་ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོ། ཀུ་ཀུ་རི་བ། མེེ་ཏྲི་བ། ཞི་བ་བཟང་པོ་སོགས་མང་པོའི་ཞབས་ལ་གཏུགས་པས་པན་ཆེན་ནཱ་རོ་པས་ཕྱག་མར་པའི་དབུ་ཐོད་དུ་བཞག་ནས་“ལྷོ་གྲོ་བོ་ལུང་ཞེས་གྲགས་པའི་གནས། །སྨན་སྟོང་དང་རྩ་བརྒྱད་སྐྱེས་པའི་གནས། །སྤོས་ཀྱི་ཤིང་སྣས་བརྒྱན་པའི་ས། །མ་མཁའ་འགྲོ་སྤྲིན་བཞིན་འདུ་བའི་ཞིང་། །ཁྱེད་དེ་རུ་སོང་ལ་སྒྲུབ་པ་བགྱིས།།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དགོན་དེ་བཏབ་རྗེས་མར་པ་གནས་དེར་བཞུགས། གནས་དེར་ཞག་གཅིག་བསྡད་པ་ཙམ་གྱིས་ཉམས་རྟོགས་སྐྱེས་ཅེས་བྱིན་ཆེ་བར་གྲགས། མར་པའི་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་བུ་ཆེན་བཞི་སྟེ་རྔོག་ཆོས་སྐུ་རྡོ་རྗེ་དང་། གཙང་རོང་གི་མེ་སྟོན་ཚོམ་བུ། དོར་གྱི་ཚུལ་སྟོན་དབང་ངེ་། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་སོགས་དང་ལྷན་དུ་ཕོ་བྲང་དབུ་རྩེ་དམར་པོར་རྡོ་ཆེན་ཨ་ལོ་ཎི་ཀའི་ཁྲི་སྟེང་ནས་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་མང་པོ་སྒྲ་བསྒྱུར་གནང་། བཀའ་བརྒྱུད་བསྟན་པའི་སྲོལ་གཏོད་དེ་ཆུ་མགོ་ལྟ་བུར་གྱུར། སྔོན་ཕོ་བྲང་དབུ་རྩེ་དཀར་པོའི་ནང་རྒྱ་གར་ནས་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས་སྤྱན་དྲངས་པའི་དཔེ་ཆ་ཁྲ་རིང་གིས[page 134] གཙོས་དཔེ་མཛོད་ཁང་དང་། ཕོ་བྲང་དབུ་རྩེའི་ནང་མི་ལ་རས་པས་མར་པར་འབུལ་གནང་མཛད་པའི་ཟངས་ལུང་བཞི་མའམ་བསྐལ་པའི་མེ་ལྕེ་ཞེས་པ་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་འབུམ་ཆེན་པོ་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་གྱང་གོག་སྟེང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་ཕོ་བྲང་དབུ་རྩེ་དཀར་པོའི་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་སྐུ་ཚད་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། དེ་འཁོར་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད། བཀའ་བརྒྱུད་གོང་མ་རྣམ་ལྔའི་སྐུ་བརྙན་མི་ཚད་མ། དབུ་རྩེ་དཀར་པོའི་ནང་སྔོན་གྱི་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་བང་རིམ་ཡན་ཉམས་གསོ་ཞུས་པ། དེའི་གཡོན་དུ་རྡོ་ཆེན་ཨ་ལོ་ཎི་ཀའི་ཁྲི་བཞུགས་པའི་ལྷ་ཁང་ནང་མར་པའི་སྐུ་བརྙན་གྱི་གཡས་སུ་དར་མ་མདོ་སྡེ་དང་། མི་ལ། གཡོན་དུ་ཡུམ་བདག་མེད་མ་དང་། གྲུབ་ཆེན་ཀརྨ་ནོར་བུའི་སྐུ་བརྙན། གཞན་ཡང་ཡུམ་བདག་མེད་མ་དང་མར་པའི་ཞབས་རྗེས། ཡུམ་གྱི་མཁར་ཐོག་བརྩེག་ཅན་ནང་མ་ཎིའི་འཁོར་ཆེན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།གྲོ་བོ་ལུང་དང་ཅུང་ཉེ་བའི་སར་བུ་ཆེན་བཞིའི་སྒྲུབ་གནས་ཟངས་སྦུག་ཅེས་པ་དང་། དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་མི་ལའི་སྒྲུབ་ཕུག་ལྟག་གཉའ་ལུང་བསྟན་ཕུག་ཅེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། མར་པས་མི་ལར་ནཱ་རོ་ཆོས་དྲུག་དང་བཀའ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་སོགས་དཔལ་ནཱ་རོ་པའི་ཆོས་ཡོངས་རྫོགས་གཏད་གནང་ཡང་འཕོ་བ་གྲོང་འཇུག་གི་གདམས་ངག་གནང་མེད་པ་མཁའ་འགྲོས་ལུང་བསྟན་པས་“ལུང་བསྟན་ཕུག་”ཅེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་ཞེས་སོ།།      
   ཆོས་སྡེ་དགོན།    མཚན་གཞན་ལ་“རྡོ་རྙིང་གླིང་ངམ། རྡོ་གླིང་གྲྭ་ཚང་”ཞེས་ཞུ། སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བདུན་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་ད་ལྟའི་ལྷོ་བྲག་རྫོང་གནས་ཡུལ་དུ་འབྱོར། རྫོང་གི་ལྷོ་ངོས་ཀྱི་རི་སྟེང་སྟེ་སྔོན་གྱི་དུ་བ་རྫོང་ཤུལ་དང་ཉེ་བའི་རི་གླང་ཆེན་འདྲ་བའི་མགོ་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཐོག་མར་ད་ལྟའི་དགོན་གནས་དེར་བཀའ་བརྒྱུད་[page 135] པའི་དགོན་ཆུང་ཞིག་ཡོད་སྐད་ལ། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་ད་ལྟའི་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་དེ་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། དགོན་དེ་གཞུང་དགོན་ཡིན་པ་ལ་དགའ་ལྡན་བྱང་རྩེའི་ཁོངས་ཡིན་སྟབས་མཁན་པོའང་བྱང་རྩེ་གྲྭ་ཚང་ནས་གཏོང་གནང་མཛད་ཀྱི་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་གསུངས། སྔོན་དགོན་དེར་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཞི་བཅུའི་གཙང་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་དེ་འབྲེལ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད། འདུ་ཁང་ནང་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་དང་། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ། བདེ་གཤེགས་མཆོད་རྟེན་བརྒྱད། ལྷག་པར་དུ་ནང་རྟེན་བཅུ་གསུམ་ཞེས་སྔོན་ཞྭ་ལུའི་བླ་མ་རྐྱང་འཁྲུངས་མ་ཞེས་པ་གནས་དེར་ཕེབས་ནས་བཅུད་ལེན་གནང་སྟེ་ཡུན་རིང་བཞུགས་པ་དང་། སྐུ་གཤེགས་རྗེས་བཞུ་འབུལ་ཞུས་པར་སྐུ་རུས་མ་འཚིག་པ་དང་། སྐུ་སྐེད་ཀྱི་ཚིགས་སྟེང་སྤྱན་རས་གཟིགས་སོགས་ལྷ་བཅུ་གསུམ་གྱི་རང་བྱོན་ཤིན་ཏུ་གསལ་བ་རྒྱུན་དུ་རིང་སྲེལ་ཕེབས་པ་སོགས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གཙང་ཁང་ནང་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་དང་། མགོན་ཁང་ནང་སྲུང་མ་དམར་ནག་གཉིས་དང་། ཙིའུ་དམར་པོ། འདུ་ཁང་ནང་ཐུབ་པའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་སྔོན་གྱི་སྐུ་འདྲའི་སྐུ་ཚབ་ཏུ་འཇིམ་སྐུ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།       
   ལྷ་ལུང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“ཐེག་མཆོག་རབ་རྒྱས་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ད་ལྟའི་ལྷོ་བྲག་རྫོང་ངམ། རྡོ་གླིང་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་མ་ཟིན་ཙམ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་སོང་ན་ལྷ་ལུང་གྲོང་དབུས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་རྒྱ་བཟའ་ཀོང་ཇོས་“གནས་འདིར་ཁ་ཤར་གཏད་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ཞིག་ཆགས་པ་ཤོག་”ཅེས་ཐུགས་སྨོན་གནང་བའི་བདེན་ཚིག་ལས། ཤར་མཁར་དུང་གི་ལྷ་ཁང་ཞེས་གཞུ་སྤུངས་བཟོ་དབྱིབས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་[page 136] ཞིག་ཆགས།སངས་རྒྱས་རབས་བདུན་གནས་དེར་འཕུར་ཕེབས་ནས་ལྷ་ཁང་དེར་བཞུགས་སུ་གསོལ་བས་ཡུལ་དེར་རྟེན་ཆགས་གཞུང་ཞེས་ཐོགས་ཚུལ་ཡང་དེ་ནས་བྱུང་ཟེར། དེ་རྗེས་ཆོས་རྒྱལ་མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་གྱི་བྲེ་སྤུངས་དབྱིབས་ཅན་གྱི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་རྒྱ་ལུགས་ཀྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་བཞེངས་གནང་མཛད། དེ་ནས་རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔའི་ནང་ཚན་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེས་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་། ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་འཁྲུངས་སའང་ཡུལ་དེའི་བྱང་ཤར་གྱི་ལྷ་ལུང་ཕུ་ཞེས་པར་འཁྲུངས། སྐུ་ལྷ་མཁའ་རི་ནས་རྩིས་ན་གཡོན་ཕྱོགས་ཡལ་བ་སའི་ཐིག་ལེར་འཁྲུངས་ཞེས་གསུངས། ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་གྱིས་རྒྱལ་པོ་གླང་དར་བཀྲོངས་ཏེ་མདོ་ཁམས་སུ་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་སྟབས་རེ་ཞིག་དགོན་དེ་ཉམས་ཆག་ཏུ་སོང་། དེ་ནས་ཕག་གྲུས་དབང་སྒྱུར་སྐབས་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་འཕྲེང་བས་སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་རྒྱ་སྐྱེད་གནང་བ་དང་དུས་མཚུངས་བཀའ་བརྒྱུད་པར་བསྒྱུར་གནང་མཛད། དེ་རྗེས་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པའི་དུས་བསྒྱུར་གླིང་བཅུ་གསུམ་ཞེས་པའི་ཁོངས་སུ་རྙིང་དགོན་དུ་བསྒྱུར། བྱང་གཏེར་རྡོ་རྗེ་བྲག་དང་། ཤར་གཏེར་སྨིན་གྲོལ་གླིང་། ནུབ་གཏེར་རྡོ་རྗེ་གླིང་སྟེ་ཡུལ་རབ་དགོན་གསར། དབུས་གཏེར་སངས་རྒྱས་གླིང་སྟེ་རྩེད་ཐང་བན་ཚང་དགོན། ལྷོ་གཏེར་པད་མ་གླིང་པ་བཅས་གཏེར་ཆེན་ལྔ་ལས་དགོན་དེ་ནི་ལྷོ་གཏེར་པད་མ་གླིང་དུ་གྲགས། པད་མ་གླིང་པའི་སྐུ་སྐྱེ་ཀུན་བཟང་རང་གྲོལ་བར་སྐུ་ཐོག་བཅུ་གཅིག་བྱུང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། སྔོན་ཤར་མཁར་དུང་གི་ལྷ་ཁང་ནང་སྨན་འདམ་གྱི་སངས་རྒྱས་རབས་བདུན་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། གཙང་ཁང་སྦུག་མར་སྐུ་རྒྱུ་དེ་མཚུངས་ཀྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་སོ་ཉིས་ཐོག ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པའི་དབུ་ཀླད་རིང་སྲེལ་གྱི་ཕུང་པོ་སོགས་རྟེན་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་མ་དགོན་དེར་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་སྔོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ནང་རྙིང་མ་དང་། བཀའ་བརྒྱུད་སོགས་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་དང་། གཟིམ་ཆུང་ཀུན་[page 137] བཟང་རྩེར་པད་མ་གླིང་པ་དང་། མངའ་བདག་ཉང་རལ་པ། སྨྲ་བོ་ལྕོག གུ་རུ་ཆོས་དབང་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དང་། ཉང་ཆོས་གླིང་གསུམ་གྱི་མཛད་རྣམ་འཁོད་པའི་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་ངོ་མཚར་ཅན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་རྐང་ཐང་མར་ནུབ་ངོས་སུ་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ཙམ་སོང་ན་རྫར་ལ་ཡག་པ་གྲོང་ཞེས་པའི་ཡུལ་དུ་གུ་རུ་ཆོས་དབང་གི་འཁྲུངས་ཡུལ་དང་། གདན་ས་སོགས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་ཡང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྣ་མཁར་རྩེ་རྫོང་།    “སྣ་མཁར་རྩེ་”ཞེས་པ་ནི་རི་བྱ་ཁྱུང་གི་དབྱིབས་འདྲ་བའི་མཆུ་སྟེང་ངམ་སྣ་སྟེང་དུ་ཆགས་སྟབས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས། སྔོན་གྱི་སྣ་མཁར་རྩེ་རྫོང་གི་མིང་རང་འཇགས་སུ་བཞག་སྟབས་ད་ལྟའི་རྫོང་ལའང་སྣ་མཁར་རྩེ་ཞེས་འབོད། རྫོང་དེའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ་༨༠༢༢དང་། ཆུ་བོའི་ཁྱབ་ཚད་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམ་གྲུ་བཞི་མ༡༠༥༤ས་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༣.༦རྩ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་༦༨༠མི་འབོར་ཁྲི་༣.༡རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༦༠༠༠བརྒལ་བའི་རི་བོ་དྲུག་ཙམ་དང་། རི་བོ་མཐོ་ཤོས་ལ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ་༧༢༠༦ཙམ་གྱིས་ས་བབས་ཡིན་པ་བཅས།      
   བྲག་ར་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“བྲག་ར་བསམ་གཏན་ཆོས་གླིང་དགོན་”ཞེས་ཞུ། ལྷོ་བྲག་ལྷ་ལུང་དགོན་ནས་སྤྱིར་བཏང་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྨོན་མདའ་ལ་བརྒྱབ་སྟེ་ཐུད་མཚོའམ་ཕུ་མ་གཡུ་མཚོར་འབྱོར། དེ་ནས་འབྲུག་པ་ཀུན་ལེགས་བཞུགས་གནས་ཆོས་རྫོང་གངས་རི་དང་། ལྷོ་ངོས་སུ་སྐུ་ལྷ་[page 138] མཁའ་རི་སོགས་མཇལ་བཞིན་བོ་ལ་བརྒྱབ་ནས་སྤྱི་ལེ་བརྒྱད་ཅུ་ཙམ་སོང་ན་ལམ་ཟུར་དུ་ཞོལ་བདེ་སྐྱིད་ནང་གྲོང་ཞེས་པའི་རྒྱབ་རིར་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བྲག་ར་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་རཊྞ་ཞུ་བ་ཐོག་མར་དགོན་དེ་དང་ཉེ་བའི་སྐྱེས་སྡོང་ཞེས་པར་སྐུ་འཁྲུངས། ཆུང་དུས་ར་གཅིག་གི་ར་རྫི་གནང་ནས་བཞུགས། དེ་ནས་ར་དེ་ཕུ་མ་གཡུ་མཚོའི་རྒྱབ་ཏུ་བཅོལ་གནང་བས་ཡུལ་དེར་ད་ལྟའང་ར་བཅོལ་ཞེས་ཟེར། དེ་ནས་ར་དེ་རྐྱང་ཙམ་ཆགས་པས་ར་རྐྱང་ཞེས་པའི་ཡུལ་མིང་ཡང་དེ་ནས་བྱུང་གསུངས། དེ་ནས་ད་ར་ཁྱོད་གང་དུ་སོང་ཡང་ང་དེར་སྡོད་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་པར་ར་དེ་ད་ལྟའི་དགོན་ཆགས་ཡུལ་དུ་ཉལ་ནས་མ་ལངས་སྟབས་དགོན་དེ་དེ་ལྟར་ཆགས། “བྲག་ར་དགོན་”ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེ་ནས་ཇུན་གར་དམག་མིས་རྐྱང་དེད་ཡོང་བ་བླ་མ་སྐུ་རྐྱང་གིས་བཀག་གནང་བ་དང་། ཡང་རྟ་ངར་མ་ལ་བསྐྱོན་པས་མ་གཡུགས་པ། སྐུ་གཟན་ཉི་ཟེར་ལ་བཀལ་གནང་བ་བཅས་ཀྱིས་དགོན་པ་མ་སྟོར། སྡིག་བཤགས་སུ་གནས་དེར་ལྕང་མ་མང་པོ་བཙུགས་ཞེས་ཟེར། དེ་རྗེས་སྐུ་ཐོག་བཞི་པ་ཀུན་བཟང་པད་མ་གྲོལ་འདུལ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་རྡོ་བྲག་གི་མཁན་པོ་གནང་རྗེས་བཀའ་བརྒྱུད་ནས་སྙིང་ཐིག་ཏུ་བསྒྱུར་གནང་མཛད། ཤེལ་བྲག་ནས་མཆོད་རྟེན་དང་སྐུ་བཅུ་གཉིས་གཏེར་ལས་བཞེས་པ་དགོན་དེ་ཉམས་ཆག་མ་བྱུང་བར་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་ཉི་ཤུ་ཙམ་ཟིན། ད་ལྟ་འཚོ་བཞུགས་རྣམ་གྲོལ་མདོ་སྔགས་བསྟན་འཛིན་རྡོ་རྗེ་བར་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་ཙམ་བྱུང་། སྔོན་དགོན་དེར་གོང་གསལ་སྐུ་འདྲ་གཏེར་མ་དེ་དག་དང་། དངུལ་གྱི་རྣམ་རྒྱལ་མཆོད་རྟེན་ཐོག་བརྩེག་གཅིག་ཙམ་ལ་ཕ་ལམ་སོགས་རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བརྒྱན་བཏབ་པ། སྨན་འདམ་གྱི་རྒྱ་གར་རིག་འཛིན་བརྒྱད་དང་། གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་སོགས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་རྣམས་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད།ད་ལྟ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་དགོན་དེའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་སྨན་འདམ་གྱི་སྟོན་པའི་སྐུ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ཙམ་དང་། སྐུ་རྒྱུ་དེ་འདྲའི་གུ་རུ་[page 139] མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་དང་། གུ་རུ་རིན་ཆེན་དོན་གྲུབ་སོགས་སྔོན་གྱི་སྐུ་འདྲའི་སྐུ་ཚབ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེའི་རི་རྒྱབ་ཏུ་བྲག་རཊྞ་མེ་གླིང་ཞེས་པའི་ཇོ་དགོན་གྱི་རྗེས་ཤུལ་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   སྟག་ལུང་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“སྟག་ལུང་མཐར་གླིང་ཆོས་སྡེ་”ཞེས་ཞུ། བྲག་ར་དགོན་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་དགུ་ཙམ་སོང་ན་སྟག་ལུང་གྲོང་གི་དབུས་སམ། གྲྭ་ཚང་རྩེའི་འདབས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། “སྟག་ལུང་”ཞེས་པ་ནི་ཐོག་མར་གནས་དེར་ནགས་ཚལ་ཡིན་པ་ལ་སྟག་ལ་ཞེས་པའི་ལ་སྟེང་ནས་སྟག་ཐོན་པས་སྟག་ལུང་ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྱུང་གསུངས། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་རྒྱལ་པོ་གོ་དན་སྐབས་བཞེངས་པ་ཡིན་ཚོད་ལྡེབས་རིས་ལས་གསལ་ཞེས་དང་། དེ་རྗེས་སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་ཀུན་མཁྱེན་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་། ས་སྐྱ་མཚར་ལུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་བ་ཡིན་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སྟོང་ཁ་ཉེ་བ་བྱུང་སྟབས་སྟོང་ཁྲོ་ཞེས་ཚོགས་ཁྲོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེའི་གཙང་ཁང་སྦུག་མར་རྒྱ་བཟའ་དང་། བལ་བཟའ་བཞེངས་གནང་བའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་རྒྱབ་ཡོལ་ཙན་དན་དཀར་དམར་ལས་གྲུབ་པ་ལ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་ནས་ཡོད་པ་དང་། འདུ་ཁང་ནང་སྡེ་སྲིད་སྣ་མཁར་རྩེའི་ཡུམ་གྱི་འཁྲུངས་རྟགས་གསེར་རའི་མཆིན་པ་ཙམ་བཏང་བའི་གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་གི་ཞལ་ཐང་བཅུ་དྲུག་ནང་ལྟུང་བཤགས་ལྷ་སོ་ལྔ་དང་བཅས་པ། ཀླུས་ཕུལ་ཞེས་གྲགས་པའི་རྡོ་ནག་གི་མགོན་པོ་བེང་གི་སྐུ་བརྙན། དགོན་དེ་ཉམས་གསོ་གནང་སྐབས་ལྟེ་བ་ལས་ཁྲག་ཐོན་པའི་ཡེ་ཤེས་དགོན་པོའི་ལྡེབས་རིས། གཞན་ཡང་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་ཞུས་པའི་འདུ་ཁང་ནང་སྔོན་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས[page 140] ་ཀྱི་བཞུགས་ཁྲི་དང་རྒྱབ་ཡོལ་རང་འཇགས་སྟེང་གསར་བཞེངས་སྨན་འདམ་གྱི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་དང་། ཉེ་སྲས་སྔོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་དེ་རང་། སྔོན་གྱི་གནས་བཅུའི་ཞལ་ཐང་གཅིག་ཇུན་གར་དམག་རྗེས་ས་འོག་ནས་ཐོན་པའི་ཐུབ་པ་ལ་བྱན་མ་ཞེས་པ། མགོན་ཁང་ནང་ཡེ་ཤེས་དགོན་པོ་དང་། ལྷ་མོ་སོགས་རྟེན་རྙིང་། གཞན་ཡང་ཡེ་ཤེས་མགོན་པོའི་ལྟེ་བ་ལས་ཁྲག་ཐོན་པ་སོགས་ལྡེབས་རིས་རྙིང་མ་མང་པོ། གསར་བཞེངས་གུ་རུ་ལྷ་ཁང་ནང་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་ཐོག་བརྩེག་གསུམ་ལྡན་དང་། མ་ཎི་དུང་ཉེར་གཅིག་བཞུགས་པའི་མ་ཎི་ལྷ་ཁང་། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་ཐུགས་ཀར་རྡོ་ནག་གི་ཨ་རང་བྱོན་བཞུགས་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེའི་རྒྱབ་རིར་གྲྭ་ཚང་གོང་སྟེ་རྩེ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེའི་དགོན་ཤུལ་གྱང་གོག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   ཆོས་སྡེ་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“མངོན་དགའ་ཆོས་སྡེ་དགོན་”ཞེས་ཞུ། སྟག་ལུང་དགོན་ནས་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སྤྱི་ལེ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་ད་ལྟའི་སྣ་མཁར་རྩེ་རྫོང་དུ་འབྱོར་ཞིང་དེའི་རྒྱབ་རིའི་གཡས་ངོས་ཀྱི་རི་ལྡེབས་སུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་བླ་བརྒྱུད་འཆི་མེད་དཔལ་བཟང་ཞུ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་བོ་དོང་གི་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་འདུ་ཁང་ཀ་བ་ཉི་ཤུའི་ནང་རྟེན་གཙོ་ཐུབ་དབང་ལི་མ་ཐོག་བརྩེག་གཉིས་ལྡན་དང་། གཡས་སུ་ཇོ་བོ་མི་སྐྱོད་རྡོ་རྗེ་གཏེར་མ། བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་བརྙན་སོགས་དང་ལྷག་པར་དུ་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་རྒྱང་གྲགས་ཞེས་ས་སྐྱར་ཕོ་དུང་དང་། དགོན་དེར་མོ་དུང་། མགོན་པོ་ཞལ་གྱི་རང་བྱོན་སོགས་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་རེད།སྔོན་གྱི་དགོན་ཤུལ་རི་སྟེང་དུ་ཡིན་པ་ལ་ད་ལྟ་རི་དེའི་གཡས་ཟུར་དུ་སྤོས་[page 141] ཏེ་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་འདུ་ཁང་ནང་རྟེན་གཙོ་སྨན་འདམ་གྱི་སྟོན་པ་མི་ཚད་ལྷག་དང་། སྐུ་རྒྱུ་དེ་འདྲའི་བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་བརྙན། ཆོས་དུང་དཀར་མོ་རྒྱང་གྲགས། མགོན་པོ་ཞལ་གྱི་རང་བྱོན་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།      
   བསམ་སྡིངས་དགོན།    མཚན་རྒྱས་པར་“དཔལ་མཁའ་འགྲོ་འདུ་བའི་བསྟི་གནས་བསམ་གྲུབ་ཆོས་ཀྱི་སྡེ་”ཞེས་པའམ། “མཁའ་སྤྱོད་སྡིངས་བསམ་གཏན་ཆོས་འཁོར་གླིང་”ཞེས་ཞུ། ད་ལྟའི་སྣ་མཁར་རྩེ་རྫོང་ངམ་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་ཤར་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་འཁོར་ལམ་བརྒྱུད་སོང་ན་གླིང་སྨད་གྲོང་གི་རྒྱབ་ངོས་རི་སྟེང་དུ་དགོན་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། དགོན་དེ་ནི་ཐོག་མར་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་ཆོས་ཀྱི་སྒྲོན་མེ་སྟེ་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་སྐྱིད་ལྡེ་ཉི་མ་མགོན་མངའ་རིས་སུ་ཕེབས་པ་དེ་དག་ལས་མཆེད་པ་མངའ་རིས་གུང་ཐང་དུ་ཁྲི་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་དང་། ཁྲི་ལྷ་དབང་རྒྱལ་མཚན་གཉིས་བྱུང་བ་ལས། ཁྲི་ལྷ་དབང་རྒྱལ་མཚན་དང་། བཙུན་མོ་མདོ་སྡེ་རྒྱལ་པོ་གཉིས་ལ་ཁྲི་རྣམ་རྒྱལ་ལྡེ་དང་། ནམ་མཁའ་ནོར་བུ། ལྕམ་སྲིང་ཨ་གྲོལ་ཆོས་ཀྱི་སྒྲོན་མེ་བཅས་གསུམ་བྱུང་བ་ལས་མཐའ་ཆུང་འདི་ཉིད་སྐུ་གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་འཁོར་བའི་ཆོས་དང་སྲིད་པའི་དཔལ་ལ་ཆགས་པ་ནི་འཁོར་བར་འཆིང་བའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་དགོངས་ནས་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་ལས་རིང་དུ་འདས་ཏེ་ཀློག་པ་ལ་སོགས་ཚེགས་མེད་མཁྱེན་པས་ཐོས་བསམ་གྱི་རྩལ་ཉིན་བཞིན་འཕེལ་བར་གྱུར་པ་དེ་ཉིད་ནི། མཚོ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་རྣམ་ནང་དུའང་། “འཕྲིན་ལས་གསུང་སྤྲུལ་མངའ་རིས་སྤྲུལ་པ་སྟོན་”ཞེས་དང་། མཆོད་བརྗོད་ནང་དུའང་། “གུང་ཐང་རྒྱལ་པོའི་རིས་སུ་པད་འབྱུང་གིས། །ལུང་བསྟན་མངོན་འགྱུར་ཆོས་ཀྱི་སྒྲོན་མེ་ཞེས། །འཇིགས་བྲལ་ཞབས་དང་གྲུབ་ཆེན་ཐང་རྒྱལ་བས། །རྗེས་བཟུང་གྲུབ་མཆོག་བརྙེས་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །”ཞེས་ལུང་དང་མཐུན་པ་དེ་ཉིད་བོ་[page 142] དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་མཚན་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མོར་མངའ་གསོལ། སྡེ་སྣོད་ཀྱི་ཆོས་མཐའ་ཡས་པ་དང་། སྨིན་གྲོལ་གྱི་ཁྲིད། མན་ངག་ལུང་དང་བཅས་པ་བུམ་པ་གང་བྱོའི་ཚུལ་དུ་གནང་། དབུས་གཙང་ཀུན་ལ་ཕྱག་ཕྱིར་བྱོན་པར་མཛད་པས་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་དང་མཇལ་ཏེ་གསང་སྔགས་གསར་རྙིང་གི་ཆོས་མང་པོ་གསན། དེ་ནས་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་བཀའ་ལྟར་ཙ་རི་ཅིག་ཅར་དུ་སྒྲུབ་པ་ཡུན་རིང་མཛད། ཡར་ལམ་མི་དབང་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་བསུ་བའི་བཀོད་པ་དང་བཅས་ཆོས་རྒྱལ་ཉིད་ཀྱི་དཀོར་མཛོད་ནས་མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་དབུ་ལོ་ཆ་ཚང་དང་། སྙན་གཡུ། སྐུ་རྒྱན་བཅས་ཕུལ་ནས་བསྟན་འགྲོའི་དཔལ་ཡོན་དམ་པ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཞིང་དུ་བདག་གིར་མཛད་དུ་གསོལ་ཞེས་ཞུས། དེ་ནས་མཁའ་འགྲོ་སེང་གདོང་མའི་ལུང་བསྟན་དང་། མཁའ་འགྲོ་སེང་གདོང་མ་ད་ལྟའི་དགོན་དེ་ཆགས་ཡུལ་དུ་ཐིམ་པའི་གཟིགས་སྣང་བྱུང་བས་ཡར་འབྲོག་ཏུ་བྱོན། དེ་ནས་འབྲོག་ཁྲི་དཔོན་གྱིས་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་ནས་སྤྱི་ལོ་༡༤༤༠ལོར་བླ་མ་གཅིག་དང་གྲྭ་པ་དྲུག་ལས་གྲུབ་པའི་སྒྲུབ་སྡེ་ཆུང་ངུ་ཞིག་བསྐྲུན་གནང་མཛད། སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་ཆོས་སྒྲོན་དབང་མོས་ཇུན་གར་དམག་དཔུང་དགོན་དེར་འབྱོར་སྐབས་ཕག་རྒོད་འཇིགས་སུ་རུང་བ་མེ་འོད་ཚག་དང་བཅས་འཕྲོ་བ་ཞིག་ཏུ་སྤྲུལ་ནས་བཞུགས་པས་གདུག་རྩུབ་ཀྱི་བསམ་ངན་དེ་མར་ཞི་ནས་ཁྲབ་རྨོག་འཁོར་གསུམ་ཕུལ་ཏེ་དགོན་དེར་མི་གནོད་རྒྱུའི་དམ་བཅའ་ཕུལ། སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་སྐལ་བཟང་མཆོག་ལྡན་བདེ་ཆེན་དབང་མོ་གོང་མ་ཆན་ལུང་གིས་མ་ཧྭ་ཙི་ནའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་གདན་དྲངས། དཀར་ཡོལ་ཡུ་རིང་དང་། བྱུ་རུའི་སྡོང་པོ། ཤིང་བྱང་ལ་གོང་མ་སྟོན་འཁོར་དང་རྒྱ་ཡིག་བྲིས་པ་སོགས་སྐྱེས་མང་པོ་ཕུལ། ད་ལྟ་འཚོ་བཞུགས་བདེ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་སྒྲོན་མེ་བར་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཉིས་བར་བྱུང་། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་བདུན་ཅུ་ཙམ་བར་འཕེལ། བོ་དོང་གི་ལུགས་ཞེས་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་རིས་མེད་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེའི་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་དང་།[page 143] གཙང་ཁང་ཀ་གཉིས་ནང་འབྲོག་ཁྲི་དཔོན་གྱིས་བཞེངས་པའི་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཐུབ་དབང་གཟུངས་སུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རིང་བསྲེལ། མཛོད་པུར་པད་རག་བཞུགས་པ་ཐོག་སོ་ཉིས་ཐོག་དང་། འཇིམ་སྐུ་ལས་གྲུབ་པའི་བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་འདྲ་སྐུ་ཚེམས་བྱོན་མ་དང་། དེའི་གཡས་གཡོན་དུ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་དུས་འཁོར་དང་བདེ་མཆོག མཐའ་འཁོར་དུ་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་དང་ཁྲོ་བོ་བཅས་ཀྱི་འཇིམ་སྐུ་ཐོག་སོ་རེ། འདུ་ཁང་ནང་གསེར་ཟངས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གསུང་འབྱོན་མི་ཚད་མ། ལི་མའི་དགྱེས་རྡོར་ལྷ་དགུ་ཁྲུ་གང་ཙམ། ཡིད་དམ་དང་ཆོས་སྐྱོང་ཁག་གི་གཉན་ཐང་སོགས་མང་པོ་ཡོད། གསང་སྔགས་ཕོ་བྲང་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ནང་བཀའ་བློན་བཤད་གྲྭ་དོན་གྲུབ་རྡོ་རྗེས་སྦྱིན་བདག་མཛད་པའི་དངུལ་གདུང་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་དང་། གཡོན་དུ་རྣམ་རྒྱལ་མཆོད་རྟེན་གཡས་སུ་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་བཅས་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཁྲ་རྒྱན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་སྤུད་པ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཕྱེད་ཙམ་སྟེ་ཤར་ངོས་ཀྱི་གྱང་རོའི་སྟེང་གསར་བཞེངས་གནང་བའི་གཙང་ཁང་ནང་ཐུབ་དབང་བདུད་འདུལ་མའི་འཇིམ་སྐུ་ཐོག་སོ་གཉིས་ལྡན་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་དང་། འདུ་ཁང་ནང་འཇིམ་ལས་གྲུབ་པའི་བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ། རྡོ་རྗེ་ཕག་མོ། གུ་རུ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་སོགས་སྔོན་གྱི་སྐུ་འདྲའི་སྐུ་ཚབ་མང་པོ་གསར་བཞེངས་གནང་ཡོད་ལ། ཨི་ཌ་ལིར་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་བོ་དོང་གི་གསུང་རྩོམ་པོད་བརྒྱ་ལྷག་དེང་དུས་ལུགས་གསར་གྱི་དེབ་ཏུ་བཀོད་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།དགོན་དེ་ནས་ཤར་ངོས་སུ་འཁོར་ལམ་སྤྱིར་བཏང་བ་བརྒྱུད་རྐང་ཐང་མར་ཉིན་གཅིག་ཙམ་ཕྱིན་ན་ཁྲམ་ཞེས་པའི་ཡུལ་དུ་ཡར་འབྲོག་ཡོན་པོ་རྡོ་ཞེས་པ་དེར་སླེབས་ཀྱི་རེད། དགོན་དེ་ནི་རིག་འཛིན་ཆེན་མོ་མདོ་སྔགས་འབྱུང་གནང་ཀྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བ་དང་། ཡོན་པོ་རྡོ་ཞེས་པ་ནི་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་དུས་གཅིག་ཏུ་ཞལ་གཟིགས་པའི་གནས་རྡོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་སྟབས་ཡོན་[page 144] པོ་རྡོ་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་ཞེས་གསུངས། དགོན་དེ་གནས་ཡུལ་ནི་མཚོ་དཀྱིལ་རི་འབུར་གྱི་པང་ཁར་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། དགོན་དེའི་མདུན་ངོས་མཚོ་ནང་དུ་གུ་རུ་སྣང་སྲིད་ཟིལ་གནོན་གྱི་ཕྱག་གཡས་པའི་ཕྱག་རྗེས་གསལ་བས། དེའང་ལེའུ་བདུན་པ་ལས་“གྲགས་པའི་མཚོ་ཆེན་བཞི་ལ་ཕྱག་རྗེས་བཞག་”ཅེས་པའི་མཚོ་ཆེན་བཞིའི་ནང་ཚན་ཞིག་ཡིན། རི་བོའི་རྩེ་མོར་རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔའི་བླ་ཤིང་ཞེས་ཤུག་སྡོང་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔའང་ཡོད། ད་ལྟ་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་དགོན་གནས་རྟེན་དང་བཅས་པ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། ད་དུང་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་སོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་གནས་དང་གཞན་ཡང་ཡོན་པོ་རྡོའི་གནས་རྡོ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།ཡང་ཡར་འབྲོག་བསམ་གླིང་ནས་སྤྱི་ལེ་བརྒྱ་ལྷག་དང་། མཚོ་སྨད་ནས་སྤྱི་ལེ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཙམ་སོང་ན་བཙན་ཆེན་མདོ་ཞེས་པར་ཤིང་རྩ་དགོན་ཞེས་པ་དེ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཤིང་རྩ་ཞེས་པ་ནི་ཤིང་པ་མ་སྐྱེས་པའི་རི་འདབས་སམ་རྩ་བ་ལ་ཆགས་པས་མཚན་དེ་ལྟར་བྱུང་། དགོན་དེ་ནི་འགྲོ་མགོན་གཙང་པ་རྒྱ་རས་ཀྱི་སློབ་མའི་སློབ་མ་གྲགས་པ་རིན་ཆེན་ཞུ་བས་ཕྱག་བཏབ་གནང་མཛད། ད་ལྟ་འཚོ་བཞུགས་ཤིང་རྩ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་གྲགས་བར་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་བྱུང་། འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཕྱག་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། སྔོན་དགོན་དེར་ཤིང་རྩ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་གསུང་འབུམ་བྲིས་མ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ཀྱང་སུམ་ཅུ་ཙམ་ཡོད། ཤིང་རྩ་སྒྲུབ་སྡེ་ཞེས་སྒྲུབ་པ་ཁོ་ན་བསྐྱོན་ནས་བཞུགས་པ་རེད། སྔོན་རྟེན་གཙོ་གསེར་ཟངས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་མི་འཁྲུགས་པ་གཙོ་འཁོར་གསུམ་མི་ཚད་ལྷག་དང་། ལི་མའི་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུ། བཀའ་འགྱུར་ལྷ་ཁང་ནས་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་མ། ཀ་དྲུག་ལྷ་ཁང་ནང་གྲགས་པ་རིན་ཆེན་ནས་བཟུང་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་དངུལ་གདུང་དང་། སྨན་འདམ་གྱི་འདྲ་སྐུ་སོགས་ཡོད། རས་རྐྱང་ཞེས་རྩ་རླུང་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པའི་སློབ་མ་སྟོང་ཚོ་བརྒལ་བ་བྱུང་མྱོང་ཡོད་གསུངས། ད་ལྟ་སྔོན་གྱི་དགོན་ཤུལ་གྱི་གཤམ་[page 145] དུ་སྐོར་ལམ་རིམ་པ་གསུམ་ལྡན་གྱི་འདུ་ཁང་ཞིག་བསྐྱོན་བཞིན་ཡོད་པ་བཅས་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་རྫོང་ཁག་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གནས་བཤད་གཡས་སྐོར་དུ་བྱས་ནས་བསྒྲིགས་པ་འདི་ཉིད་གནས་སྐབས་འདིར་འཇོག་པ་ལགས་སོ།      
   མཇུག         
   སྨྲས་པ།    ཨ་ལ་ལ་མོ་མཐོན་པོའི་རྩེ་མོ་ནས་བལྟས་པས།།སྤྲིན་དཀར་ཞོ་གསར་འདྲ་བ་མུ་འབྲེལ་གྱི་རི་རྩེའི།།མགུལ་ནས་འཁྱུད་བྱས་ཅི་འདོད་རྩེ་དགའ་ལ་རོལ་ཚུལ།།ཟག་མེད་བདེ་བ་སྟེར་བའི་ངང་ཚུལ་དུ་གོ་ཡང་།།སྲིད་པའི་གངས་རི་བཞུར་བའི་བྲོག་ཤུར་གྱི་རྒས་ཉམས།།སྔོན་མོའི་གཡུ་མཚོ་བྲི་བའི་རྗེས་ཤུལ་གྱི་སྐྱོ་སྣང་།།གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་བྲེག་པའི་རྩ་བ་ཡི་རང་རོང་།།བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་བསད་པའི་ཤ་ཁྲག་དང་པགས་པ།།སྔོན་བྱོན་མེས་པོས་བསྐྲུན་པའི་ཁང་བཟང་གི་གྱང་གོག །དེ་དག་མཐོང་བས་ནང་བཅུད་སེམས་ཅན་ནི་ལོས་ཡིན།།ཕྱི་སྣོད་འཇིག་རྟེན་འདིའང་མི་རྟག་པར་མཐོང་ནས།བསམ་བློ་ནང་དུ་བཀུག་སྟེ་རང་ཐོག་ལ་བཏང་དུས།།མི་ལོ་བརྒྱ་ཕྱེད་ལྔ་བཅུ་སྟོང་ཟད་དུ་སོང་འདུག །ཤུལ་དུ་བཞག་རྒྱུ་མི་གཙང་ཕུང་པོ་དང་ཁང་གོག །རོ་གོག་གསུམ་གྱིས་གཞན་ལ་བསུན་སྣང་ལས་ཅི་འོང་།།མཉམ་དུ་འཁྱེར་རྒྱུ་ལས་ངན་བྱས་བསགས་ཀྱི་སྡིག་ལྟུང་།ལུས་དང་གྲིབ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོགས་ཚུལ་དེ་ཅི་དྲག །ད་ནི་གྲངས་གསོག་ཙམ་ལས་མི་འོང་བ་འདུག་སྙམ།།[page 146] སྙམ་ཡང་དེ་ཡིས་ས་ཆོད་འོང་དཀའ་བ་འདུག་པས།།དེ་བས་ཡངས་པའི་ས་མཐའ་བསྐོར་རྒྱུ་རུ་ཐག་བཅད།།བཅད་དེ་རྒྱལ་ཁམས་སྐོར་ནས་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ།།སྐབས་སུ་བབས་པ་སེམས་ལ་ཐུག་པ་དེ་ཤེས་བྱུང་།།ཤེས་ཀྱང་རང་གིས་དེ་ལྟར་མི་འོང་པ་འདུག་ལ།།ལ་ཆེན་ཀུན་གྱིས་འདི་ཐད་དང་དོད་ཅང་མིན་འདུག །འདུག་སྟངས་འགྲོ་སྟངས་དེ་འདྲ་ཞེ་ཅིག་ཀྱང་གནང་དུས།།དུས་ངན་མཐའ་ལ་ཐུག་པ་མིན་ནམ་ཡང་སྙམ་བྱུང་།།སྙམ་ཡང་སྲེད་ཞེན་ཕྲ་མོས་ལྷག་བསམ་གྱི་རྒྱུད་བསྐུལ།།གནས་སྐོར་འགྲོ་བཞིན་གནས་ཡིག་འབྲི་བ་ཡི་སྒོ་བརྩམས།།བརྩམ་བྱ་འདི་འདྲ་མཁས་པའི་མཚན་ཅན་ལ་མིན་ཡང་།།དད་ལྡན་གནས་སྐོར་བ་ལ་ལམ་ཡིག་གི་ཚུལ་དང་།།ང་རང་མུ་ཏོ་བ་ལ་ཤུལ་བཞག་གི་ཚུལ་གཉིས།།མཁྱེན་ཡངས་ཉམས་ཞིབ་པ་ལ་དཀར་ཆག་གི་ཚུལ་གསུམ།།ཕྱིས་རབས་གཞོན་སྐྱེས་པ་ལ་བརྗེད་ཐོ་ཡི་ཚུལ་བཞི།།ཚུལ་བཞིར་དམིགས་ཏེ་བྲིས་པའི་ལམ་ཡིག་གི་དེབ་ཆུང་།།མེ་ཏོག་ཆུང་ཡང་ལྷ་རྫས་མཆོད་སྤྲིན་གྱི་དཔེ་ལྟར།།དབུས་གཙང་མཚམས་ཀྱི་གམ་པ་ལ་མོ་ཡི་རྩེ་ནས།།བསོད་ནམས་ཞིང་གི་ཚོམ་བུའི་དབུས་ཕྱོགས་སུ་འབུལ་ལོ།།ཞེས་དང་། གཞན་ཡང་གནས་ཡིག་འདི་འབྲི་རྩོམ་བྱེད་པའི་ནང་སྤེན་པ་བཀྲ་ཤིས་དང་། ཨེམ་རྗེ་ཚེ་རིང་ཆོས་འཕེལ། གཅུང་ཐུབ་བསྟན་བཅས་ནས་གང་ཅིའི་མཐུན་རྐྱེན་གནང་བར་སྙིང་དབུས་ནས་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞེས་ཀྱང་ཞུའོ།།      
   པར་སྐྲུན་ཆ་འཕྲིན།    རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཁུར་པ། ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས།责任编辑：阿旺平措མཛེས་ཆ་ཇུས་འགོད་པ། ཀརྨ་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་།装帧设计：吾 要༄༅། ། གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ་ལས་－ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིགཆོས་འཕེལ་གྱི་བརྩམས།མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་ཞིང་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས།(པེ་ཅིང་ཧོ་ཕིང་ལི་བྱང་ལམ་ཨང་14པ། སྦྲག་ཨང་100013ཁ་པར་ཨང་གྲངས་64234411-6524)ཏི་ཞིན་པར་ཁང་ནས་པར་བཏབ།2002ལོའི་ཟླ་6པར་པར་གཞི་དང་པོ་བསྒྲིགས།2002ལོའི་ཟླ་6པར་པེ་ཅིན་དུ་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ།དེབ་ཚད། 850×1168 1/32 པར་ཤོག 5.625དཔར་གྲངས། 0001་-་4000 དེབ་རེར་སྒོར16.00图书在版编目（CIP）数据雪域圣迹导游—山南/群培著.—北京：民族出版社，2002.6ISBN 7—105—05049—7I．雪…II.群…III.旅游指南—山南地区—藏语IV.K928.975.2中国版本图书馆CIP数据核子（2002）第030397号民族出版社出版发行(北京市和平里北街14号 邮 编 100013)http://www.e56.com.cn迪鑫印刷厂印刷各地新华书店经销2002年61月第1版 2002年6月北京第1次印刷开本:850×1168 1/32印张:5.625印 数:0001-4000册 定价:16.00元该书如有印装质量问题，请与本社发行部联系退换（电话：64234411 – 6524; 发行部电话:64234411 – 6509）