ཁྲི་ཀའི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའི་བྱུང་འཕེལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ།    ཁྲི་ཀའི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའི་བྱུང་འཕེལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ།   （མཚོ་ལྷོ）ལྷ་མོ་ཐར། རྡེའུ་དཀར་ནག་གིས་ཞུས།    གངས་ཅན་ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་གནས་པའི་འདུ་ཤེས་ནི་གནའ་ནས་གཞི་གྲུབ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ཀུན་གྱི་རི་ཆེན་པོའི་རྩེ་དང་གཙང་བའི་འགྲམ། ཉག་ཁ་ཆེན་པོའི་དཀྱིལ་སོགས་སུ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པའི་དར་ལྕོག་དང་། རླུང་རྟ་སོགས་བཏགས་ཡོད་པ་དང་། ཁྱིམ་ཚང་སོ་སོའི་ར་བའི་ནང་ཡུལ་ལྷར་མཆོད་པའི་བསང་ཁྲི་རེ་ལས་ནས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་དེ་དག་ལ་བསང་དང་། ཇ་ཕུད་སོགས་མཆོད་ནས་འགལ་རྐྱེན་ཐམས་ཅད་ཞི་བའི་གྲོགས་སུ་བསྟེན། ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་མཚོན་ནའང་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་ཞེས་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་གཞི་བདག་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་བསང་དང་གསུར། སྤོས་སོགས་ཀྱི་མཆོད་ཅིང་། ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་ཞེས་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པ་ཞིག་བཞེངས་ཡོད། དེ་ཡང་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་གང་ནས་བྱོན་པ་དང་། ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་ཇི་ལྟར་བྱོན་ཚུལ། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་དུ་ལྷ་ཁང་ཇི་ལྟར་བཞེངས་ཚུལ་གྱི་སྐོར་ལ་ངག་རྒྱུན་ཙམ་མ་གཏོགས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁུངས་ལྡན་ཡང་དག་ཅིག་མེད་རྐྱེན་དེའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་གཏམ་ཞིག་བརྗོད་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་དཀའ་བའི་གནས་སུ་གྱུར་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་སྔར་ཡོད་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་བའི་ངག་རྒྱུན། མཁས་གྲུབ་དག་གིས་མཛད་པའི་བསང་ཡིག་སོགས་ལས་དེའི་བྱོན་ཚུལ་ཅུང་ཙམ་རྟོགས་ཐུབ།    དང་པོ། གཞི་བདག་འདི་ལ་ངོས་འཛིན་སྟངས་སྐོར་བཤད་པ།        དེ་ཡང་རྒྱའི་ཡིག་ཚགས་སུ། སྔོན་དུས་སུ་ལྷ་ཆེན་འདིའི་མཚན་ལ་ཝུན་ཁྲང་ཞེས་འབོད་ལ། ཝུན་ཁྲང་ཞེས་པའི་མཚན་འདི་སྔོན་རྒྱ་ནག་གོང་མའི་དཔོན་རིགས་མིང་གྲགས་ཅན་གྱི་བློན་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོ་བའི་གོ་གནས་ཤིག་གི་མིང་དང། མི་རྣམས་ཀྱིས་སུམ་རྩེན་ནའང་གོ་གནས་ཆེས་མཐོ་བའི་ལྷའི་གྲས་ཤིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་པ་དང་རྒྱུ་སྐར་ཞིག་གི་མཚན་ལའང་ཝུན་ཁྲང་སྐར་མའམ་རིག་ལྡན་སྐར་མ་ཞེས་འབོད་པ་ཡང་ཡོད། ད་ལྟ་འདི་བཀུར་བ་ཡང་ཐོག་མར་གདོད་མའི་དུས་སུ་སྐར་ཚོགས་ལ་དད་པར་འབྲེལ་བ་ཡོད་དེ། རྗེས་སུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཅིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གསོ་རིག་ལ་མཁས་ཤིང་འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་ཆེན་པོ་བཏགས་པའི་ཀྲང་ཡ་ཙི་ཟེར་བ་དེའི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་པར་འདོད། ཀྲང་ཡ་ཙི་ནི་སི་ཁྲོན་ཙི་ཐུང་གི་ཡིན་པ་དང་། ཅིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་བློན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ་རྗེས་སུ་དམག་འཁྲུག་སྐབས་ཚེ་ལས་འདས། གནས་དེའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་རྗེས་དྲན་བྱེད་ཆེད་མཆོད་ཁང་བཞེངས་ཏེ་མཆོད་བཀུར་དང་འཕྲིན་བཅོལ་བྱས། ཕྱིས་སུ་ཁོང་ཉིད་མཐོ་རིས་ལྷ་རུ་སྐྱེས་ནས་ཧྲུའུ་ས་ཆར་མགོན་སྐྱབས་གནང་བས་ཡུལ་འདིའི་ལྷ་མཆོག་མཐུ་སྟོབས་ཆེ་ཤས་ཀྱི་གྲས་སུ་གཏོགས་པ་དང་། ཨ་མྱེས་རི་ལང་དང་འདྲ་བར་མཚན་སྙན་གྲགས་རྒྱས། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་བོ་ཞི་ཙོན་ཟི་ཁྲོན་ལ་ཡུལ་བྱོལ་ཡོང་དུས་ཁོང་ལ་ཕན་བདེ་དཔལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་མཚན་གསོལ། ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་རིན་ཙོན་སྐབས་སུ་ཀྲང་ཡ་ཙིའི་གོ་གནས་སྤར་ཏེ་ཝུན་ཁྲང་ལྷ་ཆེན་ཞེས་མཚན་ངེས་གཏན་མཛད་ནས་མིང་གྲགས་སྔར་ལས་ཆེའོ།། དེ་བས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་རྒྱའི་དཔའ་བོ་ཀྲང་ཡ་ཙི་ཞེས་པ་གཡུལ་ལས་གྲོངས་པ་དེའི་རྣམ་ཤེས་ལྷ་མ་ཡིན་གྱི་འཁོར་དུ་སྐྱེས་པ་དེ་དང་སྐར་ཚོགས་དད་པ་གཉིས་སྦྲགས་ནས་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་དུ་བཀུར་བར་གསུངས། ཡང་བཤད་ཚུལ་གཞན་ཞིག་ལ། ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ནི་སྤྱི་ལོ220ནས280ཙམ་ལ་ཝེ་དང་ཧྲུའུ། ཝུའུ་བཅས་རྒྱལ་ཁག་གསུམ་དུ་གྱེས་དུས་ཧྲུའུ་རྒྱལ་ཁག་གི་དམག་དཔོན་ཝེ་ཡན་ནམ་མིང་གཞན་ལ་ཝུན་ཁྲང་དུ་འབོད་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་མིང་ལའང་རྒྱ་སྐད་དུ་ཐུན་ཙིའམ་ཝུན་ཁྲང་དུ་འབོད་ཅིང་བོད་སྐད་དུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷར་འབོད་པར་བཤད། ངག་རྒྱུན་དུ། ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་ནི་སྔོན་ཆད་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་བློན་པོ་ཡིན་ལ། བློན་པོ་འགས་ཕྲག་དོག་གིས་གོང་མར་སྙན་ཕྲ་ཞུས་པས་གོང་མས་བསད། ཕྱིས་སུ་དུག་སྦྲུལ་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས་ནས་ས་དེར་གནོད་ཚེ་མང་པོ་བྱས་པ་དང་། དེ་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའི་རྗེས་སུ་མཁས་མཆོག་དམ་པ་ཞིག་གནས་དེར་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་སྡོམ་པ་ལེན་པའི་སྐབས་སུ་དུག་སྦྲུལ་དེས་དྲག་རྩལ་སྣ་ཚོགས་མངོན་ནས་མཁས་མཆོག་དེ་ལ་གནོད་སྐྱེལ། མཁས་མཆོག་གིས་ཁོ་ལ་ལས་འབྲས་ཀྱི་ཆོས་གསུངས་པས་དུག་སྦྲུལ་དེའི་ཞེ་སྡང་གི་མེ་ལྕེ་རིམ་བཞིན་ཞི་ནས་སྦྲུལ་གྱི་ཕུང་བོ་ལས་ཐར་བ་དང་། ཕྱིས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲུང་མར་གྱུར། གོང་གི་བཞེད་ཚུལ་འདི་གསུམ་གྱི་ཆ་མཐུན་ས་ནི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་སྔོན་རྒྱའི་བློན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་རེད། མི་མཐུན་ས་ནི། བཤད་ཚུལ་དང་པོ་ནང་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་ནི་ཀྲང་ཨ་ཙིའི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་པར་འདོད། བཤད་ཚུལ་གཉིས་པའི་ནང་ཧྲུའུ་རྒྱལ་ཁག་གི་དམག་དཔོན་ཝེ་ཡན་ཞེས་པ་དེ་ཚེ་འཕོས་ནས་གཟུགས་མེད་ཡི་དྭགས་ཀྱི་སྐྱེས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་བོད་ཡུལ་གྱི་སྲུང་མར་གྱུར་བར་འདོད། བཤད་ཚུལ་གསུམ་པ་དེ་ནི་བདག་གིས་བསམས་པར་ཕལ་ཆེར་སྤྲིན་རིང་རྒྱལ་པོ་སྟེ་རྒྱའི་ཀ་ཉི་མས་མཛད་པའི་བསང་མཆོད་ནང་སྤྲིན་རིང་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་གོང་གི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའི་བཤད་ཚུལ་གཉིས་འདྲ་མཚུངས་ཡིན་པས།   ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་སྔོན་དུ་དུས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ལ་བསྟུན་ནས་མི་རྣམས་ཀྱི་ངག་ཐོན་ནས་བརྒྱུད་པའི་གཏམ་རྒྱུད་དེ་དག་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ཞིག་འགོར་བས་ཕན་ཚུན་གོ་འཛོལ་བྱུང་བར་སྙམ།   གཉིས་པ། གདོང་དམར་བོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་ཇི་ལྟར་བྱོན་ཚུལ་བཤད་པ།       ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་རྒྱའི་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་གཞི་བདག་དཀྱུས་མ་ཞིག་ནས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་དར་ཚུལ་ལ་ཅུང་དཔྱད་ན། ཡུལ་ལྷ་འདི་ཐོག་མར་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷའང་ཟེར། དེ་བས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་བྱོན་ཚུལ་ལ་ཐོག་མར་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་ཇི་ལྟར་བྱོན་ཚུལ་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་འདུག ཝུན་ཁྲང་ངམ་ཡུལ་ལྷ་འདི་དམངས་ཁྲོད་དད་མོས་ཁྲོད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། ཏོའོ་ཆོས་ཀྱི་ལྷ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས། དེ་ནི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་སྐབས་སུ་མི་འབོར་གནས་སྤོ་བ་དང་། ཁྲི་ཀ་ས་ཆའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་དང་། མི་རིགས་འབྲེལ་འདྲིས་བརྒྱུད་རྒྱ་བོད་རིག་གནས་བར་ཕན་ཚུན་མཉམ་འདྲེས་དང་བསྡུ་ལེན་བྱེད་པ་སོགས་རྒྱུ་རྐྱེན་ཁྲོད་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་དར་བར་འདོད། ལོ་རྒྱུས་ཐད་ནས་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མགོ་ནས་རྒྱ་རིགས་ཨ་མདོ་ས་ཁུལ་དུ་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ངང་གནས་སྤོ་བྱས་ལ། སྐབས་དེར་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་རྒྱའི་དམག་དཔོན་ཉིས་བརྒྱ་ཅན་དང་། དུད་ཚང་སྟོང་ཅན། སྐྱ་དམག་ལྔ་བརྒྱ་ཅན་སོགས་སྤོས་ཡོང་། དེ་ནས་བཟུང་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་རྒྱ་བོད་འདུས་སྡོད་དང་ཕན་ཚུན་ལ་རིག་གནས་ཀྱི་ཤན་ཤུགས་ཐེབས། དེ་མིན་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཧོང་བོ་སྲིད་ལོ་བཅུ་གསུམ་རྗེས་ནས་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་ཏོའོ་ཆོས་དར་མགོ་ཚུགས་པ་སོགས་དེ་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་འོག་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་གནས་དེར་སྤོས་ཡོང་ནས་རྒྱ་མིས་དད་པ་བྱེད་པ་རེད། ངག་རྒྱུན་ལྟར་ན། ཡུལ་ལྷ་གོང་མའི་བློན་པོའི་ཚུལ་བཟུང་ནས་འགྲོ་དོན་མཛད་སྐབས་བློན་པོ་འགས་ཕྲག་དོག་གིས་གོང་མར་སྙན་ཕྲ་ཞུས་པས་བསད་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་མི་མ་ཡིན་མཐུ་ཅན་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས། གསེར་ཁྲི་རྒྱ་ནག་པ་འཇམ་དབྱངས་བསྟན་པའི་ཉི་མ་གོང་མའི་དབུ་བླར་བཞུགས་སྐབས་མི་མ་ཡིན་པ་དེས་ཁོང་ལ་གྲོགས་མཛད་པས་མདོ་སྨད་དུ་ཕེབས་སྐབས་རྨ་ཆུར་གྲུ་བརྒྱབ་ནས་འགྲོ་དུས་གྲུ་ཆུང་ཆུ་དཀྱིལ་ནས་བགྲོད་མ་ཐུབ་པས་ཁོང་གི་ཐུགས་སུ་ཞལ་བཞེས་དྲན་ཏེ། ཀྱེ། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་གནས་ལྷ་གཉན་མཐུ་བོ་ཆེ།། རྒྱ་ནག་ཤིང་མཱ་ཐུན་ཙི་ཞེས་གྲགས་ཁྱོད། མ་ལས་འཁོར་བཅས་གནས་འདིར་སྤྱན་འདྲེན་ནོ།། བསང་གསུར་བཞེས་ལ་འདོད་པའི་དོན་ཀུན་སྒྲུབས། ཞེས་བསང་མཆོད་བཀྲ་ཤིས་གཡས་འཁྱིལ་མ་འདི་གསུངས་ཏེ་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་གི་ཤུལ་གྱི་ཕ་བོང་དཀར་པོ་དེར་ཡུལ་ལྷ་བསྟིམས་པར་མཛད་ཅེས་གྲགས། ངག་རྒྱུན་དེ་ལས་ཡུལ་ལྷའི་བསྟན་པ་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྤེལ་གྱིན་པ་མངོན་པར་མཐོང་ཐུབ། ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་དར་ནས་གནས་དེའི་བོད་མིས་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པ་དེ་རིམ་དུ་ཉེ་འགྲམ་ས་ཆར་ཁྱབ་པ་དང་། ད་ལྟ་མདོ་སྨད་ས་ཁུལ་དུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷར་བཀུར་བའི་ས་ཡི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་སྟེ། དཔའ་ལུང་རྫོང་ཞུང་ཞན་ཁ་ཤྭ་མཐིལ་དུ་ཡུལ་ལྷའི་ཁང་ཞིག་བཞེངས་ཡོད་པ་དེ་ནི་ད་ལྟ་ཁྲི་ཀ་ཕུད་ཨ་མདོ་ས་ཆའི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་ཁང་ཆེ་ཤོས་ཡིན། རེབ་གོང་དུ་དྲུག་པའི་ཀླུ་རོལ་སྐབས་སུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའང་ལྷ་རྩེད་ཀྱི་གྲས་སུ་གཏོགས། དེ་མིན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་དུ་ཁྲི་ཀའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་ཀོས་ནས་རྫོང་དང་། ཐུན་ཏེ་རྫོང་། གུང་ཧོ་རྗོང་། ཞིན་ཧེ་རྫོང་སོགས་སུ་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་དང་། འབག་སྐུ། ལྡེབས་རིས་སོགས་བཞེངས་ནས་མཆོད་བཀུར་ཆེན་མོ་བྱེད་ལ་ཡུལ་ལྷ་འདི་མདོ་སྨད་ས་ཆར་དར་ཁྱབ་ཆེན་མོ་སོང་ཡོད། ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་དངོས་གནས་སུ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་གང་ནས་ཡོང་བ་སོགས་ལ་བཤད་སྲོལ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ལ། ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནས་ཡོང་བར་བཤད།   འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་མཁས་གྲུབ་དག་གིས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ནི་འཇམ་དབྱངས་ནག་པོའི་ཐུགས་སྤྲུལ་ཡིན་པར་འདོད། དེ་ལ་བདག་གིས་བསམ་པར་འབྱུང་རྐྱེན་གཉིས་ཡོད་དེ། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་ལྷ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་། རང་ཡང་འཁོར་བའི་བཙོན་རྭར་བཅིངས་པ་ཡིས། འཇིག་རྟེན་ལྷ་ཡིས་སུ་ཞིག་སྐྱོབ་པར་ནུས། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྤྱིར་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་འདི་དགྲ་འགྲོ་བ་མི་ནས་ཚེ་འཕོས་པའི་ཡི་དྭགས་ལྷར་ངོས་བཟུང་བ་ཡིན་པས། སྐྱབས་གནས་མཐར་ཐུག་མི་ནུས་པ་དང་སྟོན་པའི་ན་བཟའ་མནབས་པའི་དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་གི་ཕྱག་འཚལ་མི་འོས་པ་དང་། སྐྱབས་འགྲོ་བསླབ་བྱའི་ནང་དུ་འཇིག་རྟེན་ལྷ་ཀླུ་གཞི་བདག་ལ་སྐྱབས་སུ་མི་འགྲོ་བ་བཅས་མཛད་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་འདིར་རྒྱ་བོད་སོག་གསུམ་ཀུན་གྱིས་གུས་ཕྱག་འཚལ་གྱིན་ཡོད་པ་ཀུན་གྱི་མིག་གི་བདུད་རྩི་རུ་མངོན་ཐུབ། འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་པའི་ལྷ་འདི་ལ་ཕྱག་འཚལ་བ་ཡིན་ཟེར་ན། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་མཁས་གྲུབ་དག་གིས་ཡུལ་ལྷ་འདི་ནི་འཇམ་དབྱངས་ནག་པོའི་ཐུགས་སྤྲུལ་ཡིན་པས་སོ་ཞེས་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་པ་དང་། འཇམ་དབྱངས་ནག་པོ་ནི་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་གོ་འཕང་ཡོད་ལ་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་ཀུན་ལ་དགེ་བ་སྒྲུབ་པས་དེའི་སྤྲུལ་བ་ལ་གུས་ཕྱག་འཚལ་བ་ནི་འོས་འཚམ་ཡིན། ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་རྒྱའི་རྒྱལ་རབས་ལ་ཝུན་ཁྲང་ནི་ཤེས་རིག་དང་ཡོན་ཏན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ལ་བདག་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་གྱི་ལྷ་ཡིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཁྲོད་འཇམ་དབྱངས་ནག་པོ་ནི་ཤེས་རིག་གི་ལྷ་ཡིན་པས་དེ་གཉིས་བྱེད་ནུས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཆ་མཐུན་པར་སྦྱར། དེ་ནི་རིག་གནས་མི་འདྲ་བའི་མཉམ་འདྲེས་ཁྲོད་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།    གསུམ་པ། ལྷ་མཆོག་ཡུལ་ལྷ་གཉན་པོའི་ཕོ་བྲང་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་དུ་བཞེངས་ཚུལ།       ངག་རྒྱུན་དུ། གནའ་སྔ་མོ་ཞིག་ལ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་དེ་ཀ་ཅི་ཞེས་པའི་ས་ཆར་ཡོད་ལ། ཡུལ་ལྷ་ནི་མཐུ་ནུས་ཧ་ཅང་ཆེ་བས་ས་དེར་གནོད་པའི་ལས་བྱས་ནས་ཡུལ་གྲུ་དེའི་སྡོང་བོ་ཐམས་ཅད་སྐམ་པ་དང་། མི་རྣམས་ལ་དགག་བར་ཆད་མང་པོ་འབྱུང་བས་ས་དེའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་རྨ་ཆུར་བསྐུར། དེ་ནས་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་འདིར་ཐོན་པ་ན་རྒྱའི་བུད་མེད་ཅིག་གིས་རྙེད་པ་དང་། མོས་རས་ཀྱི་ཁ་ཕྱེ་ནས་བལྟས་ཙ་ན་ནང་དུ་ལྷ་སྐུ་ཞིག་ཡོད་པས་ཡ་མཚན་སྐྱེས་ནས་འདི་ནི་ལྟས་བཟང་ཞིག་རེད་སྙམ་ཏེ་ཆུ་ནང་ནས་བླངས་ཏེ་ཡུལ་ལ་ཁྱེར། རྗེས་སུ་གདོང་སྣའི་ཤན་འབུམ་ཐང་གི་གནས་འདིར་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་བཞེངས་ཟེར། ད་ལྟའི་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་གི་ནང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤིང་པར་ཐོག་བྲིས་ཡོད་པ་ལྟར་ན་ཕོ་བྲང་འདི་ཐོག་མར་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སྨད་ལ་བཞེངས་ཟེར། དུས་དེར་ཡུལ་ལྷ་གཙོ་འཁོར་སོགས་སྨན་སྐུ་ལྔ་དང་ལྡེབས་རིས་བཅས་བཞུགས། གཡས་གཡོན་དུ་ཟུར་ཁང་དང་། ཤར་ཕྱོགས་གཙོ་སྐར་ལྷ་ཁང་བཅས་ཡོད། ད་དུང་རྔ་ཁང་དང་།   གསོ་ཁང་སོགས་ཁང་མིག་གྲུ་བཞི་མ་བརྒྱད་ཅུ་ལྷག་ཡོད། ཆིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཐོན་ཀྲིའི་སྲིད་ལོ་དྲུག་པར་དམག་འཁྲུག་ཅིག་གི་ནང་དུ་སྔོན་གྱི་ལྷ་ཁང་རྙིང་པ་དེ་མེར་བསྲེགས། ཆིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཀོང་ཞིའི་སྲིད་ལོ་གསུམ་པ་ནས་བཅུ་གསུམ་བར་བློན་པོ་འགའ་དང་རྒྱ་བོད་དད་ལྡན་དག་གིས་བསྐྱར་བཞེངས་མཛད། 1958ལོར་བོད་ཡུལ་གྱི་ནང་བསྟན་ལ་ཆགས་འཇིག་བྱུང་སྐབས་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་གི་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འཇིག 1982ལོར་རྨ་ནུབ་ཤང་གི་ལུ་ཐང་གོང་ཞོལ་དང་། གུར་རྒྱ་སོགས་སྡེ་བའི་རྒན་པ་བཅུ་གཉིས་ཀྱིས་མ་དངུལ་བསྡུས་ནས་བསྐྱར་བཞེངས་ཀྱི་མགོ་བརྩམས། 1984ལོ་ནས1995ལོའི་བར་གྱི་ལོ་ངོ་བཅུའི་རིང་ལ་བསྐྱར་ཏུ་བཞེངས་པ་དང་།1987ལོར་རྟ་བདག་རྒྱལ་པོའི་ལྷ་ཁང་དང་གཙང་ཁང་ཡུལ་ལྷ་གཙོ་འཁོར། ཤན་པ་ཙི་ཐུང་སོགས་ཀྱི་སྨན་སྐུ་བཞེངས་ཡོད། ད་ལྟ་ང་ཚོའི་མིག་གི་བདུད་རྩི་རུ་གྱུར་ཞིང་གཟི་བྱིན་དཔལ་གྱིས་ཕྱུག་པའི་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་འདི་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་སྲིན་པོ་རི་ལ་ཁ་གཏུགས་ནས་འདུག་ལ། ཕོ་བྲང་འདི་ལ་བརྩེགས་རིམ་གསུམ་ཡོད་དེ། བརྩེགས་རིམ་དང་པོར་ཁ་དོག་སྣ་ལྔའི་རྩིས་ཞུགས་པའི་སྒོ་ཆེན་ཡིན། དེ་ནས་རྡོ་ཐེམ་འཛེགས་ནས་ཡར་སོང་ན་བརྩེགས་རིམ་གཉིས་པ་སྟེ། དེའི་མཐའ་སྐོར་དུ་ཁང་པ་སྐོར་ཡོད་དེ། ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁང་པའི་ནང་ཤན་པ་ཙི་ཐུང་བཞེངས་ཡོད། དེ་ནི་སྔོན་གོང་མའི་ཡིག་མཁན་བཟང་པོ་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་ཐོགས་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གཞན་གྱིས་གོང་མར་སྙན་ཕྲ་ཞུས་ནས་ཉེས་པ་བཀལ་ན་ཁོ་མཚོ་ལ་ལྕེབས། མཚོ་ནས་ཆུ་སྲིན་གྱིས་བཏེགས་ཤིང་སྨེ་བདུན་གྱིས་འཐེན་ནས་འདོད་ཁམས་ཀྱི་ལྷ་རུ་སྐྱེས་པར་གྲགས། དེའི་འདྲ་སྐུ་ནི་རྐང་གཡས་ཀྱི་ཞབས་ནས་ཆུ་སྲིན་གྱིས་བཏེགས་ཤིང་། རྐང་གཡོན་རྒྱབ་ཏུ་བསྐུམས་པའི་ནང་སྐར་མ་སྨེ་བདུན་ཡོད། ཤན་པ་ཙི་ཐུང་གི་རྒྱབ་ཕྱོགས་སུ་འཇམ་དབྱངས་ནག་པོའི་སྐུ་བཞེངས་ཡོད་པ་དེ་ནི་གཙོ་སྐུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་དང་ཁ་གཏུག་ནས་ཡོད། ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་གོང་མ་རྒྱལ་མོ་དང་། མཆོད་པའི་ལྷ་མོ། བུ་གནང་ལྷ་མོ་བཞེངས་ཡོད། དེའི་གཡོན་དུ་ཅང་ཤེས་རྟ་མཆོག་དང་ཤན་པ་རྭ་མགོ་སོགས་བཞེངས་འདུག བྱང་ཕྱོགས་སུ་མེ་ལྷ་དང་། རྟ་མགྲིན། གླང་རྒྱལ་གསུམ་དང་། དེའི་གཡས་སུ་གྱི་ལང་དྲེལ་དང་བཙན་ཁང་སོགས་བཞེངས་ཡོད། བརྩེགས་རིམ་གསུམ་པ་ནི་གཙོ་སྐུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའི་བཞུགས་ཁང་ཡིན་ལ། ཁང་པའི་མཐོ་ཚད་སྨི་བཅུ་དང་། རིང་ཚད་སྨི་བརྒྱད་ཡོད། ཁང་པའི་དཀྱིལ་དུ་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷའི་སྐུ་དང་། གཡས་གཡོན་གཉིས་སུ་ཤན་པ་ར་མགོ་དང་ཤན་པ་ཙི་ཐུང་གི་སྐུ། མདུན་དུ་མཆོད་པའི་རིམ་པ་སྣ་ཚོགས་འབུལ་བའི་མཆོད་རྟགས་དང་མཆོད་འབུལ་ཡོ་བྱད་སོགས་བཤམས་ཡོད། ཡུལ་ལྷའི་བཞུགས་ཁང་གི་རྒྱབ་ཕྱོགས་སུ་གཡོན་དུ་ཀོན་གུང་དང་། གནམ་བདག་ཆུ་ལྷའི་རྒྱལ་པོ། ལམ་སྣེ་ཁྲིད་མཁན། ཨ་མྱེས་རྒྱ་ཐང་བཅས་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་བཞེངས་ཡོད་ལ། གཡས་སུ་ཨ་མྱེས་རི་ལང་དང་། ཆོས་རྒྱལ། རི་བདག་ལྷ་ཆེན། སྟག་ཁྲིད་ཀྲོ་ཁུང་མེད། ས་བདག་རྒན་པོ་བཅས་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་བཞེངས་ཡོད། དེ་ཡང་ལི་འདི་གའི་ནང་ཡུལ་ལྷའི་བཞུགས་ཁང་གི་རྒྱབ་ཕྱོགས་སུ་ཡབ་སྲིན་པོ་དང་ཡུམ་ཀླུ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་བཞེངས། 1996ལོའི་ཟླ12པའི་ནང་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་འདི་ཉིད་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་གནའ་རྫས་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གྲས་སུ་བཞག་པ་ནས་བཟུང་ཕོ་བྲང་འདིར་གནོད་སྐྱོན་ཅི་ཡང་མ་ཕོག་པར་ད་ལྟ་བདག་ཅག་གི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་གྱུར་པ་འདི་ཉིད་དོ།།  ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་དང་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་ནི་མི་རིགས་འདྲེས་མའི་ས་ཆའི་རིག་གནས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཐོན་རྫས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཡིན་པས། དེ་ཡིས་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་འཕེལ་སྲུང་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སྐོར་ལའང་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ནས་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ལྗོངས་རྒྱུ་ལས་རིགས་དེ་ཁྲི་ཀ་ས་ཆའི་གསར་དར་ལས་རིགས་སུ་གྱུར་བས་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་གིས་དེ་ཐད་ལའང་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་འདུག དེའི་རྐྱེན་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་དང་ཡུལ་ལྷའི་ཕོ་བྲང་ནི་མི་རྣམས་ཀྱི་དད་པའི་གནས་ཁོ་ན་ཙམ་མིན་པར་ཁྲི་ཀ་ས་ཆའི་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བའི་སྒུལ་ཤུགས་སུའང་གྱུར་ཡོད།  
   Identify with a deity  subjects 5906 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects ContemplationContemplative TraditionsTibetan Buddhist and Bönpo Meditation Systems & TechniquesElements of PracticesGoalsSoteriologicialFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (2) Transcendent Deity  subjects 356 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects Zoologies (Biological and Spiritual)Tibetan Typologies of BeingsFull EntryRelated Subjects (7)Related Images (179)Related Audio-video (62)Related Texts (2) Method for approximating [the deity]  subjects 2452 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects RitualTibetan ritualSādhanaFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (1) Confession to a specific deity  subjects 1851 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects RitualTibetan ritualConfession ritualEsoteric confession ritualFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (1) Enjoining [the deity to] action  subjects 2355 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects RitualTibetan ritualPrayersPetitionary prayersFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (1) Ritual text related to the (site) deity  subjects 2040 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects RitualTibetan ritualEmpowermentEmpowerment by class of tantraAnuttarayoga empowermentPreparationRitual text on the empowerment preliminaries, by subjectFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (1) Deity Yoga  subjects 1295 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects Tibet and HimalayasBibliographic ClassificationBuddhism and ScienceBuddhismContemplative PracticesFull EntryRelated Subjects (1)Related Texts (1)Related Sources (1) Daily Rituals  subjects 5414 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects RitualTibetan ritualRitual Typology by TimeFull EntryRelated Subjects (1)Related Places (58)Related Texts (1)Related Images (6)Related Audio-video (1) Triga  places 1176 For more information about this term, see Full Entry below.Feature Type CountyPlaces EarthAsiaChinaQinghaiTsolho Tibetan Autonomous PrefectureFull EntryRelated Subjects (1)Related Places (76)Related Texts (116)Related Audio-video (81)Related Images (192) ཡུལ་ལྷ (0, 1, 2, 3, 4, 5)  terms 182560  Wylieyul lha/ExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Definitions 0, 1, 2, 3, 4, 5Terms yayul ring /Full EntryRelated Texts (4)Related Images (11)Related Audio-video (4)གཞི་བདག (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7)  terms 170960  Wyliegzhi bdagExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Definitions 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7Terms zhagzhi grol chen po/Full EntryRelated Texts (4)Related Audio-video (2)Related Images (2)