མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀ་སྟག་རིག་སྡེ་བའི་ཆང་སྲོལ་སྐོར་གླེང་བ།      མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀ་སྟག་རིག་སྡེ་བའི་ཆང་སྲོལ་སྐོར་གླེང་བ།                        （ཟི་ལིང） སྟག་རིག་རྟ་མགྲིན་རྒྱལ།   དང་པོ།          ཆང་སྲོལ་སྤྱིར་བཤད།   ཆང་དང་ཆང་སྲོལ་རིག་གནས་ནི་བོད་གངས་ཅན་དུ་དར་ཡུན་ཤིན་ཏུ་སྔ་ཞིང་། དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་ཤེས་བྱེད་མངོན་གསལ་ཞིག་ནི།  ཆང་དང་ཆང་ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་འདི་བཙན་པོའི་ཁྲིམས་ཡིག་དང་ནང་བའི་འདུལ་བསྟན་དང་།  གཞན་ཡང་བོན་པོའི་ཡིག་ཆ་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ཆ་སོགས་བོད་མིའི་གནའ་དུས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པའི་གནས་སྐབས་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བ་ཞིག་རེད།  བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་འགའ་ནས་ཆང་ལ་སྐབས་རེར་ཨ་རག་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་འབོད་སྲོལ་ཡོད་ན་ཡང་།  ཡིག་ཆ་རྙིང་ཤོས་རྣམས་ལས་མྱོས་འགྱུར་གྱི་བཏུང་བ་འདི་ལ་ཆང་ཞེས་གསལ་བར་སྦྱར་བ་ཆང་གི་ཐ་སྙད་འདི་བྱུང་བ་གཞན་དག་ལས་ཆེས་ཆེར་སྔ་བར་མཐོང་ཐུབ་ལ། དེས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྒྱུན་རྟག་གི་འཚོ་བ་ལ་ཤན་ཤུགས་མི་དམན་པ་ཐེབས་པའི་ཚུལ་ཡང་ཤེས་ནུས། དེ་བཞིན་ཨ་མདོའི་ས་ཆ་ན་ཡང་ཆང་ཞེས་པའི་གནའ་ཚིག་འདི་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། བོད་དུ་ཆང་དར་བ་ནས་བཟུང་ཆང་གི་སྤྱོད་སྒོ་ཡང་ཇེ་ཆེར་སོང་ཡོད་པ་ནི་སྨྲ་མ་དགོས་པ་ལ།  དེའི་ཚུལ་ཆང་བཤད་ལས་རགས་རམ་ཙམ་བསྟན་པ་ཇི་སྐད་དུ། དེ་རིང་ཉི་ཤར་གྱི་རྩེ་མོ། རྟེན་འབྲེལ་གྱི་མགོ་མ།  ནས་འབྲུ་སྔོན་མོའི་ཉིང་ཁུ། བདག་གཞི་མགྲོན་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་མ། གླུ་ཀུ་རེ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་འབྱེད། ཆང་བདུད་རྩི་འདིར་བསྟོད་པ་ལན་གསུམ་རེ་བརྗོད་ན། གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་གསོལ་ཆང་ཡིན། སྔགས་པ་རྣམས་ཀྱི་བུམ་ཆང་ཡིན། མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་གཏམ་ཆང་ཡིན། ཉེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་སྟོན་ཆང་ཡིན། དཔའ་བོ་རྣམས་ཀྱི་དཔའ་ཆང་ཡིན། གཞོན་པ་རྣམས་ཀྱི་རྩེད་ཆང་ཡིན། མགྲོན་ཚུར་ཡོང་རྣམས་ཀྱི་བསུ་ཆང་ཡིན། མགྲོན་ཕར་འགྲོ་རྣམས་ཀྱི་རྫོངས་ཆང་ཡིན་ཞེས་འབྱུང་བ་བཞིན་ནོ།།  སྤྱིར་ཆང་གི་སྤྱོད་སྒོ་ལ་ཆེ་ས་ནས་ཕལ་ཆེར་རིགས་བཞི་ཙམ་དུ་འདུ་སྟེ།   ལྷ་གསོལ་དུ་སྤྱོད་པ།   དགའ་སྟོན་དུ་སྤྱོད་པ།    མགྲོན་འབོད་དུ་སྤྱོད་པ།    ནད་འགོག་ཏུ་སྤྱོད་པ་བཅས་ཡིན་པར་མཐོང་།          བོད་རིགས་ནི་ཆང་འཐུང་བར་ཧ་ཅང་དགའ་བའི་ཚུལ་དེ་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་ལས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གསལ་བར་བསྟན་ཏེ། ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་ལས། ཆང་འཁྱོར་བར་བླུགས་ནས་འཐུང་ཞེས་དང་། ཡང་ཟས་ཟ་ཞོར་དུ་ཆང་ཡང་བཏུང་ཞེས་ཀྱང་འབྱུང་བའོ།།  གཞན་ཡང་གནའ་དུས་བཙན་པོའི་སྐབས། སྐྱེས་པ་རྣམས་དམག་ལ་འགྲོ་དུས། ཆང་བླུད་ནས་ངར་བསྐྱེད་དེ་གཡུལ་ལ་རྫོངས་སྲོལ་མཆིས་ཤིང་། དེ་ལ་དཔའ་ཆང་གསོལ་བ་ཟེར་ལ། རབ་ན་འབྲོང་རྭའི་ནང་ནས་གསོལ་དགོས་པར་བཤད་དེ། གནའ་དུས་སྟག་བསད་པ་ལས་འབྲོང་བསད་པ་དཔའ་བོར་བརྩི་བས།  འབྲོང་གསོད་ཀྱི་དཔའ་བོ་ལྟ་བུར་འགྱུར་ཆེད་ཆང་འབྲོང་རྭ་ནས་གསོལ་སྲོལ་བྱུང་ཞིང་།  བྲག་བརྐོས་ཀྱི་རི་མོ་རྙིང་བར་དཔའ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་འབྲོང་རྔ་བཏེགས་པའི་གནས་ཚུལ་མཐོང་བ་ནི་དེ་འདྲའི་དོན་མཚོན་པར་ཡང་བཤད་དོ།། ཡང་བོད་འདི་ཆང་བག་མེད་ཀྱིས་འཐུང་བ་ལ་ནི་ཤིན་ཏུ་འཛེམས་ཤིང་། དེའི་སྐོར་ནས་ཁྲིམས་སྲོལ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། སྲོང་བཙན་སྐབས་སུ་བཅོས་པར་གྲགས་པའི་ཁོས་སོ་དྲུག་གི་ནང་ཚན་ཁྲིམས་ཆེན་བདུན་དུ།  ཆང་ལ་ཚོད་ཤེས་པར་བྱའོ་ཞེས་དང་།  ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་ཆ་རྙིང་བ་ཕུ་བོས་ནུ་བོར་བཏམས་ཤིང་བསྟན་པའི་མདོར།  ར་བཟི་ན་རྟ་མ་རྒྱུག་ཅེས་འབྱུང་བ་སོགས་ཀྱིས་ཆང་ནི་བོད་མིའི་འཚོ་བའི་ནང་གི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་བསྟན་ལ།  ཆང་འཐུང་ཡང་ཚོད་ཟིན་པར་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ནི་ཆང་སྤྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་དགོངས་དོན་དུ་བཟུང་ཡོད་པ་ཡང་མཐོང་ངོ་། བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཆང་དང་འབྲེལ་བའི་བཀས་བཅད་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་འགའ་ཞིག་གི་ཤུལ་རྒྱུན་དེ། ངའི་ཕ་ཡུལ་དུ་དེང་སང་ད་དུང་ཉམས་དམས་སུ་སོང་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་མཐོང་བས།  འདིར་ཕ་ཡུལ་སྟག་རིག་གི་ཆང་སྲོལ་རིག་གནས་སྐོར་གླེང་འདོད་པའི་འདུན་པ་ཞིག་འགོག་མེད་དུ་བྱུང་བར་གྱུར།   གཉིས་པ།        སྟག་རིག་གི་ཆང་བཙག་ལོ་རྒྱུས།             བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར། སྡེ་འདི་ལའང་གནའ་དང་མ་ནས་བཟུང་ཆང་བཙག་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དར་ཡོད་ལ། བདག་གིས་ཤེས་དུས་སུ་ད་དུང་ཁྱིམ་ཚང་ཕལ་མོ་ཆེས་རང་ཆང་རང་གིས་བཙག་པའི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས་སུ་གནས་ཡོད་དེ། ལོ་སར་དང་དགའ་སྟོན་གྱི་མགོ་རྔ་གང་ལ་ཡང་རང་གི་ཡུལ་ཐོན་གྱི་ནས་ཆང་འདྲ་བཏུང་བྱ་ལ་མེད་མི་སྲིད་དུ་འཇོག་པ་ཡིན། ཆང་ནི་དེ་ལྟར་རྒྱུགས་ཆེ་སྟབས། སྐྱེས་པ་མང་པོའི་ནང་ཆང་བཙག་མི་ཤེས་མཁན་ནི་ཕལ་ཆེར་མེད་ལ། གལ་ཏེ་རང་ཁྱིམ་དུ་ཆང་བཙག་ཤེས་མཁན་མེད་པ་དང་། ཡང་ན་སྐབས་རེར་ལོང་མེད་པར་བཙག་ཁོམ་མ་བྱུང་བས། རང་དང་འབྲེལ་བ་བཟང་བའི་ཁྱིམ་ཚང་ལ་སྔ་མོ་ནས་ཆང་གི་མང་ཉུང་དུ་མཁོའི་སྐོར་ཆད་དུ་བཏབ་ནས། དེར་དགོས་པའི་ནས་འབབ་བྱིན་ཏེ་ཁྱིམ་གཞན་པ་ལ་བཙག་ཏུ་འཇུག་སྲོལ་ཡོད་ལ། ཡུལ་འདིའི་བཙག་བྱའི་ཆང་ནི་ནས་ཆང་ཡིན་ཞིང་། ཁྱིམ་ཚང་མང་པོ་ལ་ནས་ཆང་བཙག་པའི་ཡོ་བྱད་ཁ་ཚང་དུ་ཡོད་དེ། ཆང་རྫ་དང་བཙག་རྫ། བོད་ཕབ་དང་རྒྱ་ཕབ། ར་ཤུལ་ལ་སོགས་གང་ལ་གང་མཁོ་དེ་ལ་དེ་འཛོམས་པ་དང་། བཙག་པའི་དུས་ནི་ཕལ་ཆེར་དགུན་གྱི་ཟླ་བའི་ནང་བྱེད་ཅིང་། ཆང་གི་སྣོད་དུ་ས་རྫ་བྱེད་ལ། བཙག་རྗེས་ཀྱི་ཆང་རྫ་སྣོད་དུ་ལྡུག་པ་དང་། སྣོད་ཀྱི་ཁ་དེ་གྲོད་སྐོགས་ཀྱིས་བཏུམས་ནས་དམ་པོར་གཅུད་དེ་འཇོག  དེ་ཡང་ཆང་སྣོད་དུ་འཇོག་ཡུན་ཇི་ལྟར་རིང་བ་དེ་ལྟར་དུ་བཟང་བར་བརྩི་སྟེ། ཞོགས་པར་བཙག་པའི་ཡུན་ལ་ཐོ་རངས་གསར་ཆང་།  དུས་ཐུང་ཉིན་ཞག་གི་ཡུན་ལ་ཉིན་ཆང་དྲོན་མོ། དེ་བཞིན་ཟླ་ཡུན་དུ་བསྙལ་བ་ལ་ཟླ་ཆང་སིལ་མ། ལོ་ཡུན་དུ་བསྙལ་བ་ལ་ལོ་ཆང་ཁམས་པ་ཟེར་སྲོལ་ཡོད།  དེ་དུས་སུ་རང་གིས་བཙག་པའི་ནས་ཆང་དེ་ཧ་ཅང་འདང་ཅན་ཞིག་ཏུ་འཇོག་ཅིང་། ཆང་བཙག་པའི་ལེགས་དམན་ཡང་། རྒད་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཆང་མཛུབ་མོའི་མགོར་བླངས་ཏེ་མེ་ལ་ཨེ་འབར་བལྟས་ནས་བཟང་ངན་བརྟག་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་ཡང་མེ་སྔོན་པོ་འབར་བ་ཆང་རབ་ཏུ་བརྩི་བ་དང་། མེ་དམར་པོ་འབར་བ་ཆང་འབྲིང་དང་། མེ་མི་འབར་བ་ཆང་ངན་པར་བརྩི་ལ།  ཆང་ངན་པའི་རིགས་ལ་འདོགས་རེས་ཀུ་རེས་རྩེ་སྟེ་ཧབ་ཆ་བྱེད་པའི་སྐབས་ཀྱང་ཡོད་མོད། བཙག་མཁན་ཡང་དེ་དག་ལ་འཁོན་དུ་མི་འཛིན་པར་ཞན་ཆ་ལེགས་བཅོས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་འབད་པར་བྱེད་པ་ཡིན།  འཐུང་བའི་ཚེ་ཡང་ནས་ཆང་འཁྱག་འཐུང་མི་བྱེད་པར། ཁང་བ་དྲོན་པོའི་ནང་གི་ཧུ་ཙེ་ཞེས་བྱ་བའི་ཉལ་ས་ཚ་ཐབ་གྲུ་བཞི་ཁོད་ཡངས་ལ། འོག་ནས་མེ་ཤེད་ཀྱིས་དྲོད་སྟེར་བ། སྟེང་ན་ཅོག་ཙེ་གྲུ་བཞིའི་དབུས་སུ་མེ་ཟངས་ཡོད་པ་ལ། རང་གིས་བསྲེགས་པའི་སོ་ནག་བསྒོངས་ཏེ་མགྲོན་པོ་དང་བཟང་ས་རྣམས་ཀྱིས་དེའི་ཁ་མཐའ་བསྐོར་ནས་ཆང་འཁྱག་སྲོ་བཞིན་དུ་འཐུང་བར་བྱེད་དོ།།  ལྷག་པར་དུ་དགུན་ཁ་ས་ཞིང་ལ་ལུད་བསྐྱལ་དུས། ལུད་ཆང་ཟེར་བ་ཞིག་འཐུང་སྲོལ་ཡོད་དེ། དེ་ནི་ཁྱིམ་ཚང་གིས་ལོ་སྔ་མའི་ལུད་བསྐྱལ་ཚར་བ་ན། ཤུལ་དུ་ས་དོང་ཅུང་ཟད་རྐོ་ཞིང་ནང་དུ་རྫ་སྣོད་དུ་ཆང་བླུགས་པ་བཞག  ཁ་དམ་པར་གཅུད། སྟེང་དུ་ལུད་གསར་པ་སྤུང་གསོག་བྱས་ཏེ་དེའུ་འབུར་ལྟ་བུའི་ཚད་དུ་ལོངས་པར་བྱེད། ལོ་གཅིག་གི་ཡུན་ལ་དེ་ལྟར་ལུད་དྲོད་ཀྱིས་ངར་བཅུག་པའི་ཆང་དེ་ལ་ལུད་ཆང་ཟེར་ཞིང་། ཆང་དེ་ནི་ལུད་དྲོད་ཀྱིས་ཚ་ངར་ཡུན་རིང་དུ་བྱས་པའི་སྟབས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོའི་དུས་སུ་ལེན་སྐབས། མང་ཆེ་བར་ནང་གི་ཆང་འཐག་ནས་སྐེད་ལ་བབས་ཡོད་ལ། ཆང་ངར་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་དང་བཙན་པོར་ལྟ་བས་ལོ་ལ་བསྙལ་བའི་ལོ་ཆང་ཁམ་པའི་ནང་གི་ལེགས་ཤོས་སུ་བརྩི་གཤིས། ལུད་སྐྱེལ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཁྱིམ་ལུད་དེའུ་འབུར་འདྲ་བ་དེ་བསྐྱལ་ནས་ཞབས་ལ་གཏུགས་སྐབས། ད་ལུད་ཆང་རྙེད་ནི་རྙེད་ནི་རེད་ཅེས་ཕན་ཚུན་ལ་རྩེད་མཚར་བྱེད་བཞིན་སྤྲོ་བ་ཆེན་པོས་ལས་ཀར་བརྩོན་ཞིང་། མཐར་ལུད་ཆང་དེ་ལུད་འོག་ནས་ལོན་པ་ན།  དགོང་མོ་དེར་དེ་ཚང་ལ་ཚང་མ་མཉམ་དུ་འཛོམས་ནས་ནུབ་ཚ་འཐུང་ཞིང་ལུད་ཆང་མཆོད་དེ་རྩེད་དགའ་ལ་རོལ་བར་བྱེད་དོ།།   དེ་དུས་ཆང་བཙག་རྒྱུ་དེ་སྡེ་འདིའི་ཁོངས་ཞབས་ཀྱི་སྐྱེས་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་པའི་ལས་ཀ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་སྟབས། ལོ་གཅིག་གི་ནང་ཆང་གི་ལས་གླེང་ཁོ་ནའི་ནང་ལ་མགོ་འཁོར་ནས་ཉི་མ་གཏོང་བའི་སྐྱེས་པ་ཡང་ཉུང་ཉུང་མིན་ནོ།། དེ་བཞིན་སྡེ་འདི་ལ་ཆང་བཙག་པའི་ལས་ལ་མཁས་ཤིང་། ཉམས་མྱོང་ཐོན་པའི་འཇིག་རྟེན་རྒད་པོ་ཆང་མཁན་ཡང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བྱོན་ཉུང་བ་དང་། དེའི་ནང་ནག་ཚང་སྐ་བྷེ་ཞེས་པ་ལ་ཀུན་ལས་འཕྲིན་ལས་ཆེན་པོ་རྒྱས་ཏེ། བར་སྐབས་ཤིག་ཏུ་ཁྲི་ཀ་ཤར་ལུང་ཤང་གིས་བཙུགས་པའི་ཆང་བཙག་བཟོ་གྲྭའི་མཛུབ་སྟོན་སློབ་དཔོན་དུ་གདན་དྲངས་ཤིང་། ལོ་འགའ་ལ་བཟོ་གྲྭ་དེའི་ཆང་བཙག་གི་ཁེ་ལས་ལ་ཐུགས་བཀོད་འཐེན་པའི་མཛད་པ་བསྐྱངས།  ད་ལྟའི་དུས་སུ་ཡང་བར་ཤེད་པ་དང་ན་གཞོན་འགའ་རེས་མུ་མཐུད་དུ་ཕ་མེས་ནས་བརྒྱུད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཆང་བཙག་གི་ཕྱག་ལས་བར་མ་ཆད་པར་སྐྱོང་མུས་སུ་ཡོད་ལ། དེ་དག་ལས་བར་ཤེད་པ་རིག་འཛིན་ཚེ་རིང་ཕ་བུ་གཉིས་ཀྱིས།  སྒོ་བྱང་དུ་ཡབ་མེས་ནས་ཆང་ཞེས་པའི་ཆང་བཙག་བཟོ་གྲྭ་གསར་དུ་བཙུགས་ཏེ། ཚད་མང་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པའི་སྒོ་ནས་དེ་སྔའི་འཐུང་ཆང་ཙམ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལས་བརྒལ་ཏེ་གྲངས་མང་ཚོང་ཆང་གི་ཐོན་སྐྱེད་ཕྱོགས་སུ་གོམ་པ་སྤོས་པས།  བཙག་འབྲས་སུ་སྨིན་པའི་ཆང་ལ་སླད་མ་འདྲེས་ཞིང་སྤུས་དག་པ། ཆུ་ཁུངས་གཙང་ཞིང་ནས་རྒྱུ་ལེགས་པ། ལག་རྩལ་རྙིང་ལ་ནས་ཆང་གི་རང་བཞིན་མ་འགྱུར་བ། དྲི་བཟང་ཞིང་འཐུང་ན་ཞིམ་པ་བཅས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་དཔལ་གྱིས།  ཉེ་འཁོར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཆང་གི་ཐོན་རྫས་དེ་དག་ལ་ཉོ་རྩོད་བྱེད་བཞིན་འཕེལ་བའི་སྒང་དུ་གནས་སོ།།   གསུམ་པ།    སྟག་རིག་གི་ཆང་སྲོལ་གྱི་སྐོར།             སྡེ་འདིའི་ཕ་ཁུ་ཕུ་ནུ་རྣམས་ཆང་འཐུང་བར་དགའ་ལ་འཐུང་སྲོལ་ཡང་ཡག་པོ་ཞིག་མཆིས་ཏེ། ཆང་ལ་ཚོད་ཤེས་པར་བྱས་ཏེ་ཁྲོམ་ཐོག་ནས་ཆང་སྐྱོན་མི་ཕུད་པ་དང་མི་མང་ས་ནས་བླ་སྒུལ་བར་མི་བྱེད་པ་ནི་སྡེ་འདིའི་ཆང་འཐུང་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད།   དེ་ནི་མི་རིགས་གཞན་གྱིས་ཕ་རོལ་པོ་ཆང་གིས་རྫོགས་ཐབས་ལ་འབད་པར་བྱེད་པ་དང་གཏན་ནས་མི་འདྲ་བ་ཞིག་རེད། ལུགས་སྲོལ་དེ་རིགས་ནི་ལྷག་པར་དུ་ལོ་སར་སྐབས་གཞུང་ནས་ཆང་ཁ་འཛིན་དུས་སུ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཆེས་ཆེར་བྱུང་ཡོད།  ཆང་ཁ་དེ་ནི་ལོ་སར་ཚེས་དྲུག་ནས་བཟུང་སྡེ་བས་རྩ་འཛུགས་བྱས་ཏེ། མཚན་མོའི་དུས་སྐྱེས་ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་ཚང་མ་སྤྱི་ཁང་ཞེས་བྱ་བའི་གཞུང་ཁང་ཆེན་པོའི་ནང་གནས་གཅིག་ལ་བསྡུས་ཏེ་གླུ་ལེན་ཞིང་དགའ་སྐྱིད་ལ་རོལ་བའི་ཁྲོམ་ཚོགས་ཤིག་ཡིན།  ཁྲོམ་ཚོགས་དེའི་སྟེང་སྐྱེས་པ་རྣམས་ཀྱིས་གྲལ་བཅོས་ནས་ལྷོད་སེ་སྡོད་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ།  སྡེ་བའི་མགོ་དཔོན་དང་ལོ་དེའི་ཆང་དཔོན་གཉིས་ཀྱིས་ཐོག་མར་སྡེ་བའི་འགྲིག་སྒྲོག་པར་བྱེད་དེ།  ཡ་ཉོན་ཅིག  དེ་རིང་སྟག་རིག་མ་མགོལ་མའི་ལོ་སར་ཆང་ཁ་ཡིན།  ཚང་མས་སྡེ་བའི་འགྲིག་ལམ་རྩིས་ལ་ཆང་ཡག་པོ་ཐུངས། ར་བཟི་བར་འཐུང་ནས་སྡེ་བའི་ཆང་ཁ་བརྫད་མི་ཆོག  ཁྱིམ་ཚང་གི་མིས་རང་རང་གི་ཆང་འཐུང་ལ་བདག་པོ་རྒྱོབས། གལ་ཏེ་ཁ་མི་ཉན་པར་ཆང་སྐྱོན་ཕུད་མཁན་ཡོད་ན། སྡེ་བའི་འགྲིག་ཁྲིམས་ལྟར་ཐག་གིས་གཅད་ངེས་ཞེས་བརྗོད་པ་དང་། དེར་ཡོད་ཁྲོམ་པ་གྲལ་གང་བོས་ལེགས་སོ་ཞེས་ཡ་ལེན་སྟེར་བར་བྱེད་དོ།། དེ་ཡང་སྡེ་འདིའི་ལུགས་ལ་རང་གི་རྒན་པའི་རིགས་ལ་ཕ་ཁུ་དང་། གཞོན་པ་ཕན་ཚུན་ལ་ཕུ་ནུ་ཞེས་བོས་ཏེ་ཆེ་བཀུར་ཆུང་བྱམས་དངོས་གནས་ཡོད་པ་ཡིན། གཞན་ཡང་ལོ་དེའི་ལོ་སར་ནང་དགའ་སྟོན་ཆེ་ཆུང་ཡོད་པས་རང་ཁྱིམ་གྱི་སྟོན་ཆང་ལས་ལེགས་ཤོས་གང་བཟང་བདམས་ཏེ་ཁྲོམ་ཐོག་དེ་ནས་སྡེ་བ་ལ་ཆང་གི་སྟོན་སྐལ་སྟེར་སྲོལ་ཡོད་ལ། ཁྱིམ་ཚང་མི་སྒེར་ནས་ཀྱང་སྐྱིད་ཀྱི་ཁ་རེས་བསྐོར་དགོས་ཞེས་རང་གི་ལོ་སར་གྱི་ཆང་ནང་ནས་བཟང་ཤོས་འཁྱེར་ཏེ་ཁྲོམ་ཐོག་དེ་ནས་སྡེ་བའི་ཕ་ཁུ་ཕུ་ནུ་ལྷན་འཛོམས་ལ། འདི་ངེད་ཚང་གི་ལོ་སར་འཐུང་ཆང་ཡིན་ཞེས་བྱིན་ནས་ཆང་དཔོན་གྱི་ལག་ཏུ་བཞག་ན།  ལོ་དེའི་ཆང་དཔོན་གྱིས་ཁྲོམ་ཆེན་པོའི་དཀྱིལ་ནས་སྐད་གསེང་མཐོན་པོས།  ཡ། འདི་ན་ཨ་ཕ་དོན་འགྲུབ་ཕ་བུ་གཉིས་ལ་སྟག་རིག་ཕ་བརྒྱ་བུ་སྟོང་སྤྱི་འདུས་ལ་ལོ་སར་གྱི་ཆང་སྐལ་དུ་ཆང་རྒྱ་མ་གསུམ་བྱིན་འདུག ཚང་མ་ཡག་པོ་རྩེ་ལ་དགའ་དགའ་སྤྲོ་སྤྲོ་ཞིག་བྱེད་རོགས་ཟེར་འདུག་གསུངས་པ་དང་། དེར་བཞུགས་སྐྱེས་པ་གྲལ་གང་བོས་བཟང་གི་བཟང་གི་ཞེས་སྐད་ཕྱུང་ནས་ལན་སྟེར་བ་ཡིན། དེའི་ཕྱིར།  ཆང་འཐུང་སྐབས་ཚང་མས་ར་བཟི་བར་མི་འགྱུར་བ་ཞིག་འཐུང་རྒྱུ་རྩ་དོན་དུ་འཛིན། གལ་ཏེ་མི་ཆེ་གེ་མོ་ཆང་གིས་བཟི་སྟེ་ཕ་ཁུ་མང་པོ་འཛོམས་པའི་གྲལ་ནས་བཟི་གཏམ་བཤད་པ་དང་།  ཟག་འདྲི་བ།  ཆང་སྐྱོན་ཕུད་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་བྱེད་བྱུང་བ་མཐོང་ཚེ། ཐོབ་ཀྱི་གོ་ས་དང་ལོ་ཡི་རྒན་གཞོན་གང་ལ་ཡང་མི་ལྟ་བར་གྲལ་མགོའི་རྒན་པ་ཞིག་གིས།  ཡ། ད་མི་ལ་ལར་འུར་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བར་འདུག  བཟི་སོང་བ་འདྲ། ད་བསྐྱལ་རན་དུ་སླེབས་པ་མིན་ནམ་ཞེས་ཚིག་བརྡ་བསྟན་པ་ན།  གཞོན་པ་གསར་བུ་སྐོར་ཞིག་གིས་གྲལ་མཚམས་ནས་བཟི་མཁན་གྱི་མཆན་ཡས་མཆན་ཡས་ནས་ཡར་སྐྱོར་ཏེ་ཁོའི་ཁྱིམ་ལ་བཙན་གྱིས་ཁྲིད་འགྲོ་བ་དང་།  སྐབས་རེར་ཆང་འཐུང་སྐྱོན་ཅན་ཁྱིམ་དུ་བསྐྱལ་བཞག་ཀྱང་ཡག་པོར་མི་ཉལ་བར་བཟའ་ཚང་ལ་ཆང་སྐྱོན་ཕུད་གྲབས་དང་ཆང་ཁ་ལ་ཕྱིར་ཡོང་དོགས་ཆེ་བའི་རིགས་བྱུང་ན། སྐྱེལ་མཁན་དེ་ནས་མྱུར་དུ་ཕྱིར་མི་འཁོར་བར་ཁོ་རང་གི་ཉལ་སར་ནང་མར་མནན་ཏེ་བཙན་གྱིས་ཉལ་དུ་བཅུག་རྗེས་ད་གཟོད་ཕྱིར་འོང་བར་བྱེད། དེ་དུས་ཁོས་ཞུ་བ་བྱས་ཏེ་ཡག་པོར་འདུག་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་གྱི་རྣམ་འགྱུར་ཅི་ཡང་སྟོན་པར་བྱེད་ན་ཡང་དེ་ལ་ཁ་ཡ་མི་བྱེད་པ་ཡིན། ཆང་ཁ་ནས་འཁྲིད་དུས་ཆང་འཐུང་ལ་ལ་ཆང་ལ་ཞེ་ཆགས་ཏེ་འགྲོ་འདོད་མེད་པ་མཐོང་ཚེ། ལོ་དེའི་ཆང་མས་ཁོ་ལ་བཏུང་རྒྱུའི་ཆང་སྐལ་སྣོད་དུ་བཅད་དེ་ལམ་ཆང་དུ་བྱིན་ན་རང་འཐད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་དང་། ལ་ལས་བཙན་ཁྲིད་ལ་མ་འཐད་པར་ཁོག་སྨད་ཐུར་དུ་དཔྱངས། རྐང་པས་ས་ལ་བརྟན་པོར་བཙུགས་ཏེ། ཁོ་མི་འགྲོ་ཞེས་ས་ལ་གཏད་རྒྱག་པ་དང་། ཁོ་འཆུག་སོང་། བཟི་མེད། ད་ཆང་སྐྱོན་མི་ཕུད། ང་འདུག་ཏུ་ཆུགས་ཞེས་ཞུ་བ་ཡང་ཡང་བྱེད་ན་ཡང་། ངན་རེངས་སུན་བསྐུར་ཅན་ཡིན་ན་ཀུ་ཡངས་ཅུང་ཟད་ཙམ་ཡང་མེད་པར་གཞོན་གསར་ཚོས་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཁྲིད་འགྲོ་བ་ཡིན། འགྲིག་ལམ་དེ་ལ་སྡེ་བ་ཧྲིལ་པོས་དེ་ལྟར་ཡིན་ཆོག་པའི་འཐད་མདོག་སྟོན་པར་མ་ཟད། དེ་ནི་སྡེ་བའི་འགྲིག་ལམ་རེད། ཚང་མས་བརྩི་དགོས་ཟེར་ནས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་ལས། ཆང་ཁ་ནས་ཁོང་གི་མི་ལ་ཐུབ་ཚོད་བྱས་སོང་སྙམ་པའི་བསམ་ཚུལ་མི་བདག་སུ་ལའང་སྤུ་ཙམ་མེད།  ཆང་འཐུང་ནས་རང་གིས་རང་ལ་བདག་མི་ཐུབ་པ་ནི།  ཀུན་གྱིས་སྨོད་པའི་གཞི་དང་རྗེས་ཐོབ་དུའང་མི་ཁ་མང་པོ་འཁོར་བ་ཡིན་ཏེ།  དེ་ཆང་ཁ་ན་བཟི་འདུག་ཅེས་དང་། ཆང་ལབ་འདི་འདྲ་སྨྲ་འདུག་ཅེས་དང་། ཆང་སྐྱོན་ག་འདྲ་ཕུད་བྱུང་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་གླེང་སྣ་ཚོགས་ཤིག་རང་བཞིན་གྱིས་འབྱུང་བར་འགྱུར།   ཁྲོམ་ཐོག་ཏུ་ཆང་འཐུང་སྐབས་བཟང་ས་གྲོགས་པོའི་ནང་ནས་ཕན་ཚུན་ལ་ཁ་ལ་བྱས་ཏེ་ཆང་ཉུང་ཙམ་འཐུང་བར་བསྐུལ་བ་དང་།  མི་མང་ཚོགས་སར་བཟི་ཞིང་ཆང་སྐྱོན་ཕུད་པ་མཐོང་ཚེ།  ཤ་ཉེ་རྣམས་ཀྱིས་ཐ་ན་དེའི་ཕ་མ་སོགས་ཉེ་རིང་ལ་ཁྱེད་ཚང་གི་ཆེ་གེ་མོ་དེར་ཆང་སྐྱོན་ཡོད་རབས་དང་ཆང་གཅོད་དགོས་ཚུལ་གྱི་ཁ་འབུད་བྱེད་ལ།  ཤ་ཚ་བའི་མིས་ཐ་ན་ཞིང་གཉན་པོའི་མདུན་དུ་ཁྲིད་དེ་ཆང་གཅོད་དུ་འཇོག་པའི་སྐབས་ཀྱང་ཡོད།   ཆང་ཁའི་ཐོག་ཏུ་རང་གི་ཁྱིམ་མིས་རང་གི་ཕ་དང་སྤུན་ལ་སོགས་བཟི་ཡོད་མེད་ལ་མིག་གིས་འཚོས་འཚོས་སུ་འདུག་ལ། དེ་དག་ལ་བཟི་བའི་རྟགས་མཐོང་བ་དང་མྱུར་དུ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་རང་ཁྱིམ་དུ་ཁྲིད་འགྲོ་བ་ལས་མི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་བླ་སྒུལ་དུ་མི་འཇུག  དེ་ལྟར་ཆང་གིས་བཟི་བ་ནི་དྲན་རིག་དང་ལུས་ཕུང་ལ་གནོད་པའི་དོན་ཁོ་ན་ཙམ་ཞིག་མ་ཡིན་པར།  ངོ་ཚ་ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐོ་ས་ནས་ལྟ་བས།  ལུས་ཕུང་ལ་གནོད་བས་ཀྱང་ངོ་ཚ་འཛེམས་པ་གལ་ཆེ་བར་བྱེད།  ངོ་ཚ་མེད་པ་ནི་ཉོན་མོངས་ཀྱི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་ནང་བསྟན་ལས་གསུངས་ཤིང་།  དེ་ནི་ཆོས་འཇིག་རྟེན་གཉིས་ཀྱི་ཡ་རབས་སྤྱོད་ལམ་གྱི་ཚད་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུའང་མཐོང་། གཞན་ཡང་གནས་སྐབས་གང་གི་དུས་སུ་ཡང་།  ཆང་ནི་འཐུང་མཁན་རང་རང་གི་ཁམ་གྱིས་ལོན་ཚུལ་དུ་འཐུང་བར་འཇུག་པ་ལས། བཙན་གྱིས་ལྡུད་པར་བྱས་ན་མི་བདག་གཉིས་ཀ་ཁྲོང་ཁྲོ་ལངས་པར་བྱེད་དེ། དེ་ནི་ཁོ་ལ་ཆང་བག་མེད་དུ་བླུད་ནས་བླ་སྒུལ་དུ་འཇུག་རྩིས་རེད་ཅེས་མི་འདོད་བཞིན་དུ་བསམ་པར་འགྱུར་ལ། ཆང་ནི་འཐུང་དྲགས་ན་སུ་ལའང་རང་དབང་མེད་པར་གྱུར་ཏེ་ཆ་ལུགས་ཡ་མ་ཟུང་སྟོན་པས།  ཉུང་ཙམ་དང་ཚོད་ཤེས་པ་ཞིག་འཐུང་རྒྱུ་ནི་ངའི་ཕ་ཡུལ་གྱི་ཆང་གི་རིག་གནས་ཡིན། ལ་ལས་ཐ་ན་ངོ་གདོང་དམར་པོར་ལོག་པ་ཡང་ངོ་ཚར་བརྩི་ཞིང་། འཐུང་མི་ཐུབ་པ་ལ་ཡང་ནན་དང་བཙན་གྱིས་ལྡུད་པའི་སྲོལ་ནི་མེད་ལ། དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ནི་རང་གཞན་སུས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་མ་རུང་བའི་ལས་ཤིག་ཏུ་ལྟ་ཞིང་། ཆང་བླུད་ནས་བཟི་བར་འཇུག་པ་དང་བཙན་གྱིས་ལྡུད་པར་བྱས་ན་ནི་དེའི་ཁྱིམ་གྱིས་གོ་ན་ཡང་སྐྱོན་འགེལ་ཞིང་། ལྡུད་མཁན་ཁྱིམ་ཚང་གིས་ཀྱང་རང་གི་མགྲོན་པོར་ཆང་ལྡུད་པ་འགྲུལ་བརྩེ་ཆེ་ཞིག་ཏུ་བྱེད་ན་ཡང་། བཟི་བར་སྣང་ན་ཁ་བཀག་ནས་མི་ལྡུད་པ་དང་།  ཡང་ན་རང་ཁྱིམ་དུ་ཉལ་རུ་འཇུག་པ་དང་དེ་མིན་ཁོའི་ཁྱིམ་དུ་མིས་བསྐྱལ་བ་སོགས་བྱས་ཏེ།  ཆང་འཐུང་ཤར་རྒྱག་མི་བྱེད་པར་ཆང་འཐུང་གི་བདེ་འཇགས་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བདག་བྱེད་པར་བརྩོན།  མདོར་ན་དེང་སང་ལྟར་ཇི་ལྟར་བཟི་བ་དང་ཇི་ལྟར་ངོ་ཚ་མེད་ན་དེ་ལྟར་གཟི་བརྗིད་དུ་བརྩི་བ་ལས་ལྡོག་སྟེ།  ཆང་འཐུང་བ་མི་འགོག་ཀྱང་ཆང་ལ་ཚོད་ཤེས་པར་བྱེད་པ་དང་། ཆང་རང་གིས་ནོན་པ་ཞིག་འཐུང་བར་ཀུན་ནས་གདམས་ལ།  གལ་ཏེ་བཟི་ཡོད་ན་ཡང་ཆང་འཐུང་གི་བདེ་འཇགས་ལ་ཁྱིམ་ཚང་དང་སྡེ་བ་ཧྲིལ་པོས་འགན་ལེན་ཡང་དག་བྱེད་དོ།།
   Social Customs  subjects 6246 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects CollectionsTibetan and Himalayan CollectionsFull EntryRelated Subjects (2)Related Audio-video (5)Related Texts (3)Related Images (1) customs  subjects 2627 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects Tibet and HimalayasTopicsSocietyFull EntryRelated Subjects (1)Related Audio-video (3)Related Images (160)Related Texts (2) Triga  places 1176 For more information about this term, see Full Entry below.Feature Type CountyPlaces EarthAsiaChinaQinghaiTsolho Tibetan Autonomous PrefectureFull EntryRelated Subjects (1)Related Places (76)Related Texts (116)Related Audio-video (81)Related Images (192) ཡུལ་སྲོལ  terms 182553  Wylieyul srol/ExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Terms yayul ring /Full EntryRelated Audio-video (3)Related Texts (3)