ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་།    ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་། མཚོ་ལྷོ། ཚེ་རིང་དོན་འགྲུབ།   ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷ་ཁང་ཞེས་པ་ནི་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་ཁྲི་ཀ་རྫོང་ཆུ་ནུབ་གྲོང་རྡལ་མཁར་གྱི་ནུབ་འདབས་སུ་སྤྱི་ལེ6ཙམ་གྱི་མཚམས་ཏེ། ཆུ་ནུབ་གྲོང་རྡལ་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་སྲང་གཞུག་སྡེ་བའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤ་འབུམ་གདོང་སྣའི་ཤར་ངོས་སུ་བཞེངས་ཡོད། འདིའི་ཤར་ཕྱོགས་ནི་ལུང་ཆེན་གྲམ་པའི་ཆུ་དང་། ལྷོ་ཕྱོགས་ནི་ཆུ་ཁོལ་ཁྲེ་ཙེ་ཞོལ་མ། ནུབ་ཕྱོགས་ནི་ཤ་འབུམ་གདོང་སྣ། བྱང་ཕྱོགས་ནི་རྨ་ཆུའི་འགྲམ་ངོགས་བཅས་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལ། ཆུ་ཁོལ་ལུང་བའི་ཆུ་ནི་ལྷ་ཁང་འདིའི་འདབས་ནས་བཞུར་ཏེ་བྱང་གི་ཕྱོགས་ཀྱི་རྨ་ཆུར་འདྲེས་ཡོད། 1. ངོ་སྤྲོད། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷའི་སྐྱེས་རབས་ལོ་རྒྱུས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། ལྷ་ཁང་འདི་ནི་མིང་རྒྱལ་རབས(སྤྱི་ལོ1368ནས1644ལོའི་བར)ཀྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་བཞེངས་པ་ཞིག་ཡིན། ཆིང་རྒྱལ་རབས(སྤྱི་ལོ1644ནས1911ལོའི་བར)ཀྱི་གོང་མ་ཆིང་མུའུ་ཙུང་གི་ཐུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པར(སྤྱི་ལོ1867ལོར)མེ་དགྲ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ཁྲོད་དུ་འཇིག་པར་གྱུར་ཀྱང་། ཐུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་བཅུ་གསུམ་པར(སྤྱི་ལོ1874ལོར)བསྐྱར་དུ་བཞེངས་འགོ་བརྩམས་ཏེ། གོང་མ་ཆིང་ཏེ་ཙུང་གི་ཀོང་ཞུས་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པར(སྤྱི་ལོ1876ལོར)ཡོངས་སུ་གྲུབ། 1958ལོར་སླར་ཡང་ཆག་འཇིག་བྱུང་ཡང་། 1982ལོར་སྔོན་གྱི་ཤུལ་ནས་སྔར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་ཇི་བཞིན་དུ། ད་ལྟའི་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་འདི་ཉིད་བསྐྱར་དུ་བཞེངས། དེ་ཡང་ཁྲི་ཀའི་ཨ་མྱེས་ཡུལ་ལྷ་རུ་གྲགས་པའི་ལྷ་གཉན་འདི་ནི། ད་ལྟའི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཙི་ཐུང་ས་ཆའི“ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན”ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་པར་བཤད་དེ། ལྷ་གཉན་འདིའི་རང་གི་སྐྱེ་བ་གོང་མར་མིའི་སྲིད་པ་བཟུང་དུས་ཀྱི་མཚན་ལ་ཀྲང་ཡ་ཙི་ཟེར། ཀྲང་ཡ་ཙི་ཞེས་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ་ནི་ཅིན་རྒྱལ་རབས་ཤར་མའི(སྤྱི་ལོ317ནས420ལོའི་བར)སྐབས་སུ་བྱོན་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་ནི་མ་ཡུམ་ལ་སྲི་ཞུ་མཐའ་འཁྱོལ་བར་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ཁོང་ནི་དགེ་བའི་ལས་ལ་ཤིན་ཏུ་སྤྲོ་ཞིང་མི་སེར་གྱི་ཕྱོགས་སུ་གཏོང་ཕོད་ཆེ་བ་དང་། གསོ་རིག་ལའང་ཧ་ཅང་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པས། ཁོང་ཉིད་ཅིན་རྒྱལ་རབས་ཤར་མའི་སྐབས་ཀྱི་དཔོན་པོ་ཞིག་ལ་བསྐོས་རྗེས། ཁོང་གིས་འབངས་མི་སེར་གྱི་དཀའ་ཁག་སྣ་ཚོགས་སེལ་ཅི་ཐུབ་བྱས་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་དབུལ་ཕོངས་མི་སེར་ལ་ཅི་ནུས་ཀྱིས་ནད་བརྟག་སྨན་བཅོས་དང་རྒུད་སྐྱོབ་ཕོངས་སེལ་བྱས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས། ཆབ་འབངས་གྲངས་མེད་པ་ཞིག་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་དང་དཀའ་ཉེན་ཅི་རིགས་ལས་སྐྱོབ་ཅི་ཐུབ་བྱས་སྟབས། ཀྲང་ཡ་ཙི་ནི་མི་དམངས་ཀྱིས་སེམས་གཏིང་ནས་དད་གུས་བྱེད་སའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དེ་ནས་རིང་བོར་མ་ཐོགས་པར་ཁོང་ཉིད་དམག་ཐོག་ཏུ་གྲོངས་རྗེས། འབངས་མི་སེར་གྱིས་དམ་པ་དེ་ཉིད་ལ་སི་ཁྲོན་གྱི་ཙི་ཐུང་ས་ཆར་ཆེད་དུ་མཆོད་ཁང་ཞིག་བཞེངས་ཤིང་། ཁོང་ནི་ས་ཆ་དེའི་གཞི་བདག་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ཏེ་མཆོད་བཀུར་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས། དེ་ནས་བཟུང་ཁོང་གི་མཚན་ལ“ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན”དུ་འབོད་པ་བྱུང་ལ། ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་གྱི་ལྷ་ཁང་ཡང་ཡུལ་ལྷའི་ལྷ་ཁང་གི་ཐོག་མ་ཡིན་པར་གྲགས། ཕྱིས་སུ་ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་གྱིས་ཐང་རྒྱལ་རབས(སྤྱི་ལོ618ནས907ལོའི་བར)ཀྱི་དམག་དཔུང་གིས་ཟིང་འཁྲུག་བདེ་རུ་འགོད་པར་སྡོངས་གྲོགས་མཛད་པར་བརྟེན། གོང་མ་ཐང་ཞོན་ཙུང་གིས་ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་ལ་གཡོན་བཞུགས་བློན་ཆེན་གྱི་ཆོ་ལོ་ཕུལ། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་དེས་ལྷ་གཉན་འདིའི་དབུ་འཕང་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་གོང་དུ་བསྟད་ཅིང་བཀུར་བའི་མཐུས། ལྷ་གཉན་འདི་ནི་ཙི་ནའི་རྒྱལ་ཁམས་ཧྲིལ་བོས་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པའི་ལྷ་གཉན་ཐུ་བོ་ཆེ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་རེད། གཞན་ཡང་། ཙི་ནའི་དམངས་ཁྲོད་དུ་གྲགས་ཚོད་ལྟར་ན། ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་ཀྲང་ཡ་ཙི་ནི། “ཝུན་ཁྲང་ཞིན”ཞེས་པའི་སྐར་ལྷ་ཞིག་སྟེ། རིག་ལྡན་སྐར་མ་རུ་འབོད་པའི་སྐར་ལྷ་ཞིག་གི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་པར་བཤད་པས། སུང་རྒྱལ་རབས་ལྷོ་མའི(སྤྱི་ལོ1127ནས1279ལོའི་བར)གོང་མ་སུང་ཀོང་ཙུང་གིས་སྲིད་སྐྱོང་བའི་དུས་སྐབས་སུ། ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་ཀྲང་ཡ་ཙི་དང་རིག་ལྡན་སྐར་ལྷ་དེ་གཉིས་ངོ་བོ་དབྱེར་མེད་དམ། གཞི་གཅིག་ཏུ་སྦྱར་ནས་བཀུར་ཅིང་ཁོང་གི་དབུ་འཕང་རབ་ཏུ་བསྟད་ནས། ཁོང་ལ“ཝུན་ཁྲང་ཏི་ཅུན”ཞེས་པ་སྟེ། “ཝུན་ཁྲང་ལྷ་ཆེན”ཞེས་པའི་ཆོ་ལོ་ཕུལ་བར་གྲགས་ཤིང་། ཆོ་ལོ་འདི་ཕུལ་བའི་ཐད་ལ་བཤད་ཚུལ་གཞན་ཡང་ཡོད་ཀྱང་འདིར་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་གོ། ཆིང་རྒྱལ་རབས(སྤྱི་ལོ1644ནས1911ལོའི་བར)ཀྱི་སྐབས་སུ། གནའ་བོའི་དུས་ཀྱི་ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་ནམ་དེང་གི་དུས་ཀྱི་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷ་འདི་ཉིད་ཀྱིས། སྐབས་དེར་ཆིང་གོང་མའི་སྲིད་གཞུང་གི་དྲང་བདེན་སྐྱོང་བའི་འཁོར་བློན་ཞིག་གི་སྐུའི་སྐྱེ་བ་བཞེས་དུས། བདུད་བློན་གྱི་དབྱེན་ཕྲའི་དབང་གིས་ཁོང་ལ་གོང་མའི་བཀའ་ཆད་ཕོག་སྟེ་སྐུ་སྲོག་ཤོར་བར་གྱུར། སྐྱེ་བ་དེའི་རྗེས་སུ་ཁོང་གིས་དཀར་ཕྱོགས་སྐྱོང་བའི་མི་མ་ཡིན་པའི་མཐུ་རྩལ་ཅན་ཞིག་གི་སྐུའི་སྐྱེ་བ་བཞེས། སྐུ་ཚེ་དེར་བོད་ཀྱི་མཚན་ལྡན་བླ་མ་དུ་མས་མི་མ་ཡིན་དེ་དགྱེས་བཞིན་དུ་རྗེས་སུ་བཟུང་བར་གྲགས་སོ།། ཙི་ཐུང་ལྷ་གཉན་གྱིས་མི་མ་ཡིན་གྱི་སྐྱེས་བ་བཞེས་པའི་སྐུ་ཚེ་དེ་ལ། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་དེའི་གོང་མའི་དབུ་བླ་སྟེ། དགའ་ལྡན་གསེར་ཁྲི་བྱང་རྩེ་རྒྱ་ནག་པ་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོའམ་འཇམ་དབྱང་བསྟན་པའི་ཉི་མ(སྤྱི་ལོ1686ནས1738ལོའི་བར)ཚང་ལ་ལུས་དང་གྲིབ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོགས་ནས། ཁོང་ལ་གྲོགས་དང་འཕྲིན་ལས་བསྒྲུབས་པར་གྲགས། ཐེངས་ཤིག་ཁོང་གིས་བླ་མ་དེ་ཉིད་ལ་སྐབས་དེའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁེ་ཉེན་ཞིག་ལས་སྐྱོབ་པའི་གྲོགས་དན་བགྱིས་མྱོང་བར་བརྟེན།  རྗེས་སོར་ཁྲི་རྒྱ་ནག་པ་ཚང་ནི་མདོ་སྨད་ཡུལ་དུ་བྱོན་པའི་སྐབས་ཤིག་ལ། བླ་མ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྔོན་གྱི་རང་གི་ཞལ་བཞེས་བཞིན་ལྷ་གཉན་དེ་ནི་ཁྲི་ཀ་ས་ཆའི་བསྟན་པ་བསྲུང་བའི་གཞི་བདག་ཏུ་བཀོད་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ཡུལ་ལྷའི་བསང་ཚིག་ཅིག་ཀྱང་གསུང་བ་ནི།              ཀྱེ། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་གནས་ལྷ་གཉན་ཐུ་བོ་ཆེ། །              རྒྱ་ནག་ཤིང་མ་ཐེན་ཙི་ཞེས་གྲགས་ཁྱོད། །              མ་ལུས་འཁོར་དང་བཅས་པ་འདིར་བྱོན་ཏེ། །              བསང་གསུར་བཞེས་ལ་འདོད་པའི་དོན་ཀུན་སྒྲུབས། །  ཞེས་པ་འདི་ཡིན་ལ། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷ་གཉན་པོར་མཆོད་བཀུར་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས། དེང་སང་ད་དུང་སྔར་བཞིན་བསང་ཚིག་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷ་གཉན་པོར་འདོད་གསོལ་ཞུ་བཞིན་དུ་ཡོད་དོ།།    
   protector deity chapel  subjects 3031 For more information about this term, see Full Entry below.Subjects Geographical FeaturesReligiousReligious Structuresroomstemple roomsFull EntryRelated Subjects (1)Related Places (1)Related Texts (1)Related Images (88) Triga  places 1176 For more information about this term, see Full Entry below.Feature Type CountyPlaces EarthAsiaChinaQinghaiTsolho Tibetan Autonomous PrefectureFull EntryRelated Subjects (1)Related Places (76)Related Texts (116)Related Audio-video (81)Related Images (192) ཡུལ་ལྷ  terms 182560  Wylieyul lha/ExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Terms yayul ring /Full EntryRelated Texts (4)Related Images (11)Related Audio-video (4)གཞི་བདག  terms 170960  Wyliegzhi bdagExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Terms zhagzhi grol chen po/Full EntryRelated Texts (4)Related Audio-video (2)Related Images (2)ལྷ་ཁང  terms 216989  Wylielha khang /ExpressionFor more information about this term, see Full Entry below.Terms hahrul gyis thong /Full EntryRelated Texts (1)Related Images (130)Related Audio-video (6)